รู้ทัน! โรคมือ เท้า ปาก มีระยะฟักตัวกี่วัน ป้องกันลูกก่อนโดนแพร่เชื้อ

ในช่วงฤดูฝนหรือช่วงที่อากาศเปลี่ยนแปลง เด็กเล็กหลายคนอาจเสี่ยงต่อการเจ็บป่วยจากโรคติดต่อที่แพร่ระบาดได้ง่าย หนึ่งในโรคที่พ่อแม่ควรให้ความใส่ใจเป็นพิเศษก็คือ “โรคมือ เท้า ปาก” ซึ่งพบได้บ่อยในเด็กอายุต่ำกว่า 5 ปี โดยเฉพาะในสถานที่ที่มีเด็กอยู่รวมกันจำนวนมาก เช่น ศูนย์เด็กเล็กหรือโรงเรียนอนุบาล

การทำความเข้าใจว่าโรคมือ เท้า ปาก มีระยะฟักตัวกี่วันและควรเฝ้าระวังอาการช่วงไหนจึงเป็นสิ่งสำคัญที่พ่อแม่ควรรู้ เพื่อป้องกันและลดความเสี่ยงที่เชื้อจะแพร่ไปสู่ลูกน้อยได้

โรคมือ เท้า ปาก คืออะไร?

โรคมือ เท้า ปาก (Hand, Foot, and Mouth Disease: HFMD) เป็นโรคติดเชื้อไวรัสที่เกิดจากไวรัสกลุ่ม Enterovirus เช่น Coxsackievirus A16 และ Enterovirus 71 (EV-A71) มักพบได้บ่อยในเด็กเล็ก โดยเฉพาะเด็กอายุต่ำกว่า 5 ปี 

โดยโรคนี้จะมีลักษณะเด่นคือการเกิดตุ่มน้ำหรือผื่นแดงบริเวณฝ่ามือ ฝ่าเท้า และมีแผลในช่องปาก ทำให้เด็กมีอาการเจ็บเวลากินอาหารหรือดื่มน้ำ รวมถึงมีไข้ต่ำๆ และมีอาการอ่อนเพลีย

แม้ว่าโดยทั่วไปโรคมือ เท้า ปาก จะไม่รุนแรงและหายเองได้ภายใน 7-10 วัน แต่ถ้าหากเด็กติดเชื้อสายพันธุ์ EV71 ก็อาจทำให้เกิดภาวะแทรกซ้อนที่อันตรายได้ เช่น เยื่อหุ้มสมองอักเสบ สมองอักเสบ หรือกล้ามเนื้อหัวใจอักเสบ ซึ่งบางรายอาจเป็นอันตรายถึงชีวิต

โรคมือ เท้า ปาก มีระยะฟักตัวนานแค่ไหน แพร่กระจายได้ตั้งแต่เมื่อไหร่?

โรคมือ เท้า ปาก มีระยะฟักตัวอยู่ที่ประมาณ 3-6 วันหลังจากได้รับเชื้อไวรัสเข้าสู่ร่างกาย โดยช่วงนี้เด็กอาจยังไม่แสดงอาการใดๆ แต่เชื้อจะเริ่มแบ่งตัวอยู่ภายในร่างกาย และเมื่อเข้าสู่ระยะป่วย เด็กจะมีอาการไข้ เจ็บคอ มีแผลในปาก และมีผื่นหรือตุ่มน้ำใสที่ฝ่ามือ ฝ่าเท้า หรือก้นแสดงออกมา

โดยการแพร่เชื้อของโรคมือ เท้า ปาก จริงๆ แล้วสามารถเกิดขึ้นได้ตั้งแต่ 1-2 วันแรกก่อนเริ่มมีอาการ และจะแพร่เชื้อได้มากที่สุดในสัปดาห์แรกของการป่วย โดยเชื้อจะแพร่กระจายได้ผ่านสารคัดหลั่งต่างๆ เช่น น้ำลาย น้ำมูก น้ำจากตุ่มพอง รวมถึงอุจจาระของเด็ก ซึ่งยังคงขับเชื้อออกมาได้แม้จะหายจากอาการแล้วก็ตาม

ด้วยสาเหตุนี้ พ่อแม่จึงควรรู้เท่าทันทั้งระยะฟักตัวและระยะที่แพร่เชื้อของโรคมือ เท้า ปาก เพื่อช่วยป้องกันไม่ให้เชื้อกระจายสู่ลูกหรือเด็กคนอื่นๆ รอบตัวได้

วิธีป้องกันลูกจากโรคมือ เท้า ปาก

แม้ว่าโรคมือ เท้า ปาก จะเป็นโรคที่ติดต่อได้ง่ายมากในเด็กเล็ก แต่พ่อแม่ก็สามารถช่วยป้องกันและลดความเสี่ยงในการติดเชื้อให้กับลูกน้อยได้ด้วยวิธีเหล่านี้

• รับวัคซีนป้องกันโรคมือ เท้า ปาก EV71 ซึ่งสามารถช่วยป้องกันการติดเชื้อและการเกิดภาวะแทรกซ้อนรุนแรงจากสายพันธุ์ EV71 ได้ โดยแนะนำให้ฉีดได้ตั้งแต่เด็กอายุ 6 เดือนถึง 5 ปี จำนวน 2 เข็ม ห่างกัน 1 เดือน
• ล้างมือด้วยสบู่และน้ำสะอาดอย่างน้อย 20 วินาที โดยเฉพาะหลังจากเข้าห้องน้ำ เปลี่ยนผ้าอ้อม หรือหลังจากไอจาม
• สอนให้เด็กหลีกเลี่ยงการเอามือเข้าปาก ตา หรือจมูก
• หมั่นทำความสะอาดของเล่น ลูกบิดประตู หรือสิ่งของที่ใช้ร่วมกันเป็นประจำ
• หลีกเลี่ยงการสัมผัสใกล้ชิดกับผู้ที่มีอาการ เช่น กอด หอม หรือใช้ของร่วมกัน

แม้ว่าโรคมือ เท้า ปาก จะหายได้เองภายใน 7–10 วัน และมีอาการไม่รุนแรงในผู้ป่วยส่วนใหญ่ แต่ผู้ปกครองไม่ควรมองข้าม เพราะไวรัสสามารถแพร่เชื้อได้ตั้งแต่ระยะฟักตัว โดยเฉพาะในช่วงที่มีไข้หรือมีตุ่มพอง อย่างไรก้ตาม ถ้าสงสัยว่าลูกติดเชื้อ ควรรีบพาไปพบแพทย์เพื่อดูแลอย่างเหมาะสมต่อไป