ตับเป็นอวัยวะสำคัญ แต่หลายคนกำลังละเลย เพราะอาจคิดว่าโรคตับชนิดต่าง ๆ เกิดเฉพาะในคนที่ดื่มเหล้าเท่านั้น แต่จริง ๆ แล้ว โรคตับมีหลายชนิด และมีความเสี่ยงต่างกัน แถมบางเรื่องยังเป็นความเข้าใจผิดอีก มาไขข้อเท็จจริงของโรคตับและสุขภาพตับไปพร้อมกัน
สารบัญ
1. ไม่ดื่มเหล้า ไม่ดื่มแอลกอฮอล์ก็ไม่เป็นโรคตับ
หลายคนเชื่อว่าโรคตับเกิดเฉพาะในคนที่ดื่มเครื่องดื่มแอลกอฮอล์เท่านั้น ความจริงแล้ว แอลกอฮอล์เป็นเพียงสาเหตุหนึงเท่านั้น เพราะโรคตับเกิดได้จากหลายสาเหตุ เช่น
- การติดเชื้อไวรัสตับอักเสบเอ บี และซี เป็นสาเหตุพบบ่อยทำให้ตับอักเสบ
- ภาวะไขมันพอกตับที่เกิดจากการรับประทานอาหารที่มีไขมันสูงเป็นประจำ
- น้ำหนักตัวเกิน ภาวะอ้วนลงพุง ทำให้ไขมันสะสมที่ตับได้มากเช่นกัน
- การใช้ยา อาหารเสริม และสมุนไพรบางชนิด อย่างผิดวิธี และผลิตภัณฑ์เหล่านั้นไม่ได้มาตรฐาน
ไม่ว่าจะดื่มเหล้าหรือไม่ก็ตาม การใส่ใจในการดูแลสุขภาพ ทั้งเรื่องอาหาร การรับวัคซีนไวรัสตับอักเสบเอและบี การใช้ยาและอาหารเสริมต่าง ๆ ตามความจำเป็น จึงเป็นสิ่งที่สำคัญในการดูแลสุขภาพตับ และลดความเสี่ยงของโรคตับ
ดูโปรวัคซีนตับอักเสบเอ โปรวัคซีนตับอักเสบบี
2. ไวน์ไม่เป็นอันตรายต่อตับเท่ากับเหล้า
แม้ว่างานวิจัยบางส่วนพบว่าการดื่มไวน์ปริมาณเล็กน้อยอาจดีต่อสุขภาพมากกว่าเครื่องดื่มแอลกอฮอล์ชนิดอื่น แต่นั่นไม่ได้หมายความว่า การดื่มไวน์จะปลอดภัยหรือไม่ส่งผลเสียต่อตับเลย
การดื่มเครื่องดื่มแอลกอฮอล์ทุกชนิดในปริมาณที่มากเกินไปและบ่อยเกินไป สามารถทำลายสุขภาพตับ และเพิ่มความเสี่ยงของโรคตับ เช่น ภาวะไขมันพอกตับ ตับแข็ง และโรคมะเร็งตับได้ไม่ต่างกัน การดื่มแอลกอฮอล์ ไม่ว่าชนิดได้ก็ตาม ควรดื่มในปริมาณเหมาะสม หรือไม่ดื่มเลยก็ดีต่อสุขภาพตับมากที่สุด
3. ตับฟื้นฟูตัวเองได้ ไม่ต้องดูแล
เป็นเรื่องจริง แต่ไม่ทั้งหมด เมื่อเกิดความผิดปกติเพียงเล็กน้อย ตับสามารถซ่อมแซมและฟื้นฟูตัวเองได้ แต่หากเกิดอักเสบอย่างต่อเนื่อง หรือตับเสียหายรุนแรงมาก ไม่ว่าจะเป็นจากสาเหตุไหนก็ตาม
ตับจะสูญเสียความสามารถในการฟื้นฟูตัวเองไปเรื่อย ๆ เกิดแผลเป็นอย่างถาวรหรือพังผืดในเนื้อเยื่อตับ ส่งผลให้ตับทำงานน้อยลง เพิ่มความเสี่ยงต่อการเกิดโรคตับแข็ง และโรคมะเร็งตับในอนาคต
4. ตรวจเลือดบอกสุขภาพตับได้หมด
การตรวจเลือดบอกถึงการทำงานของตับได้เพียงบางส่วน อย่างเอนไซม์และโปรตีนที่เกี่ยวข้องกับการทำงานของตับ แต่ยังมีสิ่งอื่นที่ต้องดูควบคู่ไปด้วย ตามความเสี่ยงของแต่ละคน เช่น ความเสียหายของเนื้อเยื่อตับ หรือการสะสมของไขมันในตับ
เพื่อช่วยเช็กสุขภาพตับหรือวินิจฉัยโรคตับได้รอบด้านมากขึ้น ต้องอาศัยการตรวจแบบอื่น ๆ เพิ่มเติม เช่น การอัลตราซาวด์ช่องท้องที่ใช้คลื่นเสียงความถี่สูงดูลักษณะของตับ หรือไฟโบรสแกน (Fibroscan) เป็นเทคโนโลยีตรวจพังผืดในตับ และวัดปริมาณไขมันสะสมในตับ
5. ตับพังไม่เป็นไร ตับงอกใหม่เองได้
ตับจะเป็นอวัยวะเดียวในร่างกายที่งอกใหม่ได้ หากผ่าตัดตับออกไปบางส่วน ตับส่วนที่เหลืออยู่สามารถเจริญเติบโตชดเชยส่วนที่เสียไปได้ การงอกใหม่ในที่นี้ ไม่ได้หมายถึงไม่มีตับแล้ว ตับจะงอกใหม่ขึ้นมาเอง
เมื่องอกใหม่แล้ว ตับจะไม่เหมือนเดิม เพียงแค่ขนาดของตับจะโตเพียงพอกับการใช้ชีวิตได้ตามปกติเท่านั้น การดูแลสุขภาพตับตั้งแต่แรกเริ่มจึงสำคัญ หากตับเสื่อมสภาพไปก็ยากที่จะกลับคืนสู่สภาพเดิม จนนำไปสู่ปัญหาสุขภาพมากมาย
6. สุขภาพตับ ตรวจเมื่อมีอาการเท่านั้น
ไม่จริงเลย ตับก็เหมือนอวัยวะอื่นที่ควรได้รับการตรวจสุขภาพตามเกณฑ์อยู่เสมอ และความผิดปกติของตับก็มักไม่มีอาการชัดเจน ยากที่จะสังเกตอาการเพียงอย่างเดียว การตรวจสุขภาพตับจะช่วยบอกถึงการทำงานของตับที่ผิดปกติ และโรคตับระยะแรกที่ซ่อนอยู่ได้
แม้ว่าความผิดปกติของตับหรือโรคตับจะไม่ค่อยแสดงอาการ แต่พอตับสูญเสียการทำงานไปจนเข้าสู่ระยะรุนแรงแล้ว อาการจะแสดงออกได้ชัดเจน เช่น ผิวเหลือง ตาขาวเหลือง หรือท้องบวม
การตรวจเช็กสุขภาพตับควรทำอย่างสม่ำเสมอ แม้จะไม่มีอาการ อาจจะเลือกตรวจไปพร้อมกับการตรวจสุขภาพประจำปีอย่างน้อยปีละ 1 ครั้ง หากตรวจพบความผิดปกติ จะได้รักษาได้ทันท่วงที
7. การตรวจเช็กสุขภาพตับ ให้ตรวจตอนอายุเยอะ
จริงบางส่วน อย่างที่ได้บอกไปว่าโรคตับระยะแรกมักไม่แสดงอาการที่ชัดเจน ผู้ชายอายุ 40 ปีขึ้นไป และผู้หญิงอายุ 50 ปีขึ้นไป ควรตรวจสุขภาพตับทุกปี รวมถึงคนที่มีความเสี่ยงของโรคตับสูง แม้อายุต่ำกว่านี้ ควรเข้ารับการตรวจสุขภาพตับด้วยเช่นกัน เช่น
- คนที่ดื่มแอลกอฮอล์เป็นประจำ
- คนที่มีประวัติการติดเชื้อไวรัสตับอักเสบ
- คนที่มีประวัติโรคตับในครอบครัว
- คนที่ใช้ยาบางชนิดเป็นประจำ เพราะอาจส่งผลกระทบต่อตับ
- คนที่เคยได้รับเลือดก่อนปี พ.ศ. 2535 มีความเสี่ยงที่จะได้รับเชื้อไวรัสจากเลือด
นอกจากการตรวจสุขภาพตับ และสุขภาพโดยรวมแล้ว ควรดูแลสุขภาพด้วยการรับประทานอาหารที่มีประโยชน์ ใยอาหารสูง วิตามินสูง เลี่ยงการดื่มแอลกอฮอล์ งดสูบบุหรี่ ออกกำลังกายอย่างเหมาะสม และพักผ่อนให้เพียงพอ ร่วมกับการรับวัคซีน โดยเฉพาะวัคซีนตับอักเสบเพื่อสุขภาพที่ดี ห่างไกลจากโรคตับ
การทำความเข้าใจข้อมูลเกี่ยวกับสุขภาพตับที่ถูกต้อง จะช่วยให้ดูแลตัวเองและสุขภาพตับได้ดีมากขึ้นกว่าเดิม และยังช่วยลดความเสี่ยงของโรคตับได้ด้วย
ชอบดื่มชอบสังสรรค์ ไม่ต้องรอให้ถึงวัยเสี่ยง เช็กแพ็กเกจตรวจตับ จากรพ. และคลินิกใกล้บ้าน ราคาพิเศษเมื่อจองผ่าน HDmall.co.th
