มะเร็งปอดพบได้บ่อยในคนไทย แม้จะดูไกลตัว แต่ผู้ป่วยส่วนมากแทบไม่รู้ตัว จนกระทั่งตรวจเจอในระยะท้าย การตรวจคัดกรองมะเร็งปอดจึงเป็นวิธีหนึ่งที่ช่วยป้องกันโรคได้อย่างดี เพราะถ้าตรวจเจอมะเร็งเร็วหรือระยะแรก โอกาสการรักษาให้หายขาดก็มีสูงขึ้นไปด้วย
การตรวจคัดกรองมะเร็งปอดทำได้หลายวิธี วิธีที่มักใช้ตรวจกันทั่วไป คือ การเอกซเรย์ปอด และการตรวจ Low dose CT scan ทั้งสองแตกต่างกันอย่างไร แล้วควรเลือกตรวจด้วยวิธีไหน เราเตรียมข้อมูลมาให้ตัดสินกันใจกันดู
สารบัญ
ทำไมเราควรตรวจคัดกรองมะเร็งปอด
โรคมะเร็งปอดเป็นความผิดปกติของเซลล์ปอดที่มีการเจริญเติบโตอย่างผิดปกติ หรือที่เรียกว่าเซลล์มะเร็ง มะเร็งปอดระยะแรกมักไม่มีอาการผิดปกติ
ผู้ป่วยส่วนมากเลยแทบไม่รู้ตัวจนกระทั่งโรคลุกลาม ถึงเริ่มมีอาการผิดปกติแสดงให้เห็น บางคนอาจตรวจเจอโดยบังเอิญจากการไปพบแพทย์ด้วยเหตุผลอื่น ด้วยเหตุเหล่านี้ ทำให้โรคมะเร็งปอดเป็นมะเร็งชนิดหนึ่งที่พบบ่อยในหมู่คนไทย
นอกจากนี้ สาเหตุของมะเร็งปอดไม่ได้มีแค่การสูบบุหรี่ ยังเกิดได้จากหลายปัจจัย เช่น การสูดดมสารพิษ สารก่อมะเร็ง มลภาวะต่าง ๆ การตรวจคัดกรองมะเร็งปอด จึงเป็นขั้นตอนที่แพทย์แนะนำให้คนเข้ารับการตรวจเมื่อถึงอายุ 50 ปี โดยเฉพาะคนที่สูบบุหรี่
เอกซเรย์ปอด VS Low dose CT scan ต่างกันอย่างไร
การตรวจคัดกรองโรคมะเร็งปอดจะเน้นใช้วิธีการถ่ายภาพรังสีของปอด เพื่อให้แพทย์หรือนักรังสีแพทย์ตรวจดูว่ามีสิ่งผิดปกติ ร่องรอยของโรคมะเร็ง อย่าเนื้องอก อยู่ในภาพหรือไม่
โดย 2 วิธีตรวจคัดกรองโรคมะเร็งปอดที่นิยมตรวจกัน คือ การเอกซเรย์ปอด (Chest X-ray) และการเอกซเรย์คอมพิวเตอร์ปริมาณรังสีต่ำ (Low dose CT scan) แต่ละวิธีมีจุดเด่นที่แตกต่างกัน
การเอกซเรย์ปอด
การเอกซเรย์ปอดเป็นการฉายรังสีเอกซ์ความเข้มข้นต่ำบริเวณทรวงอกหรือปอด เพื่อหาร่องรอยความผิดปกติของอวัยวะต่าง ๆ ในทางเดินหายใจ รวมถึงปอดของเราด้วย
การเอกซเรย์ปอดสามารถตรวจพบจุดหรือก้อนที่เนื้อปอด ความผิดปกติของเยื่อหุ้มปอด เส้นเลือดในปอด และอวัยวะใกล้เคียงบริเวณทรวงอกด้วย โดยภาพถ่ายรังสีหรือภาพเอกซเรย์จะเป็นภาพขาวดำ ความเข้มข้นของสีบนภาพจะเป็นตัวบอกโครงสร้างต่าง ๆ แต่ละส่วน
จุดเด่นของการเอกซเรย์ปอด คือ สะดวก รวดเร็ว ไม่ยุ่งยาก ปลอดภัย ไม่ต้องเตรียมตัว และราคาถูก แต่จะมีข้อจำกัดเรื่องความชัดเจนของภาพที่อาจมีความคมชัดไม่มาก เป็นภาพขาวดำ
Low dose CT scan
Low dose CT scan เป็นวิธีใหม่กว่าการเอกซเรย์ โดยใช้เครื่องเอกซเรย์คอมพิวเตอร์ หรือเครื่องซีทีสแกน (Computed tomography scan) ชนิดฉายรังสีปริมาณต่ำ เพื่อสร้างภาพปอดและอวัยวะภายในที่ตรวจอย่างละเอียด
Low dose CT scan สามารถตรวจพบความผิดปกติของปอดและอวัยวะใกล้เคียงได้แม้แต่จุดเล็ก ๆ เพียง 2-3 มิลลิเมตรเป็นต้นไป ทำให้เจอร่องรอยของโรคได้ดีกว่าการเอกซเรย์ กรณีเป็นมะเร็งปอดก็จะช่วยให้ค้นหามะเร็งได้ตั้งแต่ระยะต้น
การตรวจ Low dose CT scan สะดวก รวดเร็ว ไม่ยุ่งยาก ไม่ต้องเตรียมตัว เหมือนกับเอกซเรย์ปอด จุดต่างคือ ปริมาณรังสีที่ใช้จะน้อยกว่า และภาพถ่ายเป็นภาพ 3 มิติ มีความคมชัดและเห็นรายละเอียดมากกว่า ทำให้การวินิจฉัยโรคทำได้แม่นยำยิ่งขึ้น แต่ราคาจะสูงกว่าเอกซเรย์
ปริมาณรังสีจากการตรวจปอด
การตรวจปอดด้วยวิธีต่าง ๆ ร่างกายจะได้รับปริมาณรังสีแตกต่างกัน ดังนี้
- การเอกซเรย์ (Chest X-ray) 0.1 mSv
- เอกซเรย์คอมพิวเตอร์ (CT chest) 7 mSv
- เอกซเรย์คอมพิวเตอร์แบบใช้รังสีปริมาณต่ำ (Low dose CT chest) 1.5 mSv
ข้อควรรู้ในการตรวจคัดกรองมะเร็งปอด
ผลการตรวจคัดกรองโรคมะเร็งปอดที่ผิดปกติ ไม่ได้หมายความว่าต้องเป็นมะเร็งปอดเสมอไป และไม่ได้บ่งบอกว่าความผิดปกตินั้นจะกลายไปเป็นมะเร็งปอดเหมือนกัน กรณีเจอความผิดปกติ แพทย์จะแนะนำให้ตรวจอย่างอื่นเพิ่มเติม และมีการติดตามผลเป็นระยะ
อย่างไรก็ตาม การตรวจพบโรคมะเร็งในระยะเริ่มต้นสามารถเพิ่มโอกาสในการรักษา ทั้งยังลดความทุกข์ทรมานจากโรค รวมถึงค่าใช้จ่ายในการรักษาด้วย
ไม่สูบบุหรี่ควรตรวจคัดกรองมะเร็งปอดรึเปล่า
แม้ว่าบุหรี่และควันบุหรี่จะเป็นสาเหตุสำคัญของโรคมะเร็งปอด แต่ก็มีปัจจัยอื่นที่เพิ่มความเสี่ยงของมะเร็งชนิดนี้ ซึ่งแพทย์จะแนะนำให้คนกลุ่มต่อไปนี้ เข้ารับการตรวจคัดกรองโรคมะเร็งปอดปีละ 1 ครั้ง
- มีอายุระหว่าง 50–80 ปี
- สูบบุหรี่เป็นประจำ ตั้งแต่ 20 ซองต่อปีขึ้นไป คำนวณจากจำนวนซองที่สูบต่อวัน คูณจำนวนปีที่สูบ
- เลิกสูบบุหรี่แล้ว แต่ยังไม่เกิน 15 ปี
- คนใกล้ตัวสูบบุหรี่ หรือสูดควันบุหรี่มือสองบ่อย ๆ
- มีโรคประจำตัวเกี่ยวกับปอด
- มีประวัติโรคมะเร็งปอดในครอบครัว
- ทำงานหรือต้องสัมผัสกับสารเคมี และสารก่อมะเร็ง
หากอยู่ในเกณฑ์ข้างต้น ควรเข้ารับการตรวจคัดกรองมะเร็งปอด ไม่ว่าจะเป็นการเอกซเรย์ หรือ Low dose CT scan อย่างน้อยก็ช่วยตรวจเช็กความเสี่ยงของโรคเบื้องต้นได้
ถ้าไม่แน่ใจสามารถปรึกษาแพทย์ถึงวิธีตรวจคัดกรองมะเร็งปอดที่เหมาะสมได้ เพราะนอกจากความเสี่ยงของโรค ปัญหาสุขภาพแล้ว ยังมีเรื่องค่าใช้จ่ายที่ต้องคำนึงรวมด้วย
ไม่ว่าใครก็อาจเสี่ยงมะเร็งปอดโดยไม่รู้ตัว เช็กก่อน สบายใจก่อน ดูแพ็กเกจตรวจคัดกรองมะเร็งปอด โรคปอด ราคาสบายกระเป๋า ที่ HDmall.co.th
