ตอบข้อสงสัยเรื่องตรวจภูมิแพ้อาหารแฝง จาก Pantip และโซเชียล

การตรวจภูมิแพ้อาหารแฝง เป็นหนึ่งในทางเลือกสำหรับผู้ใส่ใจสุขภาพ และกำลังเป็นที่พูดถึงมากในปัจจุบัน แต่ด้วยความที่คนไทยคุ้นเคยกับคำว่าแพ้อาหารในแบบรุนแรงหรือแพ้เฉียบพลัน เมื่อได้ยินคำว่าภูมิแพ้อาหารแฝงจึงเกิดข้อสงสัยขึ้นมากมายผ่านช่องทางต่างๆ

ในบทความนี้จึงได้รวบรวมคำถามที่พบบ่อยจากหลายช่องทางมาตอบแบบสรุปเข้าใจง่าย และหวังว่าจะเป็นข้อมูลที่มีประโยชน์สำหรับผู้สนใจ

1. คำถามการตรวจภูมิแพ้อาหารแฝงจาก Pantip

กระทู้ Pantip นึงสอบถามเกี่ยวกับการตรวจภูมิแพ้อาหารแฝงว่า “เคยอ่านเจอน่ะค่ะ ว่าบางคนมีอาการแพ้อาหารแต่เป็นการแพ้แบบแอบแฝง จึงทำให้เกิดการอักเสบในร่างกาย บางครั้งก็อ้วนแบบบวมน้ำ ส่วนใหญ่อาหารที่แพ้จะเป็นพวกนม ไข่ขาว ชาเขียว อะไรแบบนี้ จึงอยากรบกวนว่าพอจะมีใครทราบรายละเอียดว่าเป็นการตรวจแบบไหนหรือมีชื่อเรียกว่าอะไร ตรวจที่โรงพยาบาลไหน ราคาเท่าไร ขอบคุณทุกท่านมากๆๆเลยนะคะ”

ภูมิแพ้อาการแฝงคืออะไร?

ภูมิแพ้อาหารแฝง (Food Intolerance) คือการที่ระบบย่อยอาหารขาดเอนไซม์ (Enzymes) บางชนิด จึงไม่สามารถย่อยสารอาหารได้อย่างเต็มที่ และอาจทำให้สารอาหารบางชนิดหลุดเข้าสู่กระแสเลือด ร่างกายจึงสร้างภูมิคุ้มกันมากำจัดสารอาหารเหล่านั้น ซึ่งเป็นสาเหตุให้เกิดอาการผิดปกติต่างๆ

โดยปกติลำไส้จะมีเซลล์ผนังเรียงต่อกันเพื่อกรองสิ่งแปลกปลอมเข้าสู่กระแสเลือด แต่หากเซลล์ผนังลำไส้นี้เกิดความเสียหายจากสาเหตุต่างๆ ก็จะทำให้มีช่องว่างระหว่างเซลล์มากขึ้น สิ่งแปลกปลอมจึงเข้าสู่กระแสเลือดได้นั่นเอง

ภูมิแพ้อาหารแฝงจึงมักเกิดจากระบบย่อยอาหารเป็นหลัก ซึ่งต่างจากภูมิแพ้อาหารเฉียบพลัน (Food Allergy) ที่เกิดจากระบบภูมิคุ้มกันเป็นหลัก ที่สำคัญคือภูมิแพ้อาหารแฝงไม่ได้มีอาการรุนแรงถึงชีวิต

ภูมิแพ้อาหารแฝงตรวจแบบไหน?

การตรวจภูมิแพ้อาหารแฝงส่วนมากจะเป็นการเจาะเลือดไปตรวจในห้องปฏิบัติการ ส่วนใหญ่จะตรวจหาชนิดอาหารที่แพ้แฝงได้กว่า 200 ชนิด

อาการของภูมิแพ้อาหารแฝง

อาการของภูมิแพ้อาหารแฝงมักจะไม่รุนแรง ไม่อันตรายถึงชีวิต และไม่ได้เกิดขึ้นทันทีเหมือนภูมิแพ้อาหารเฉียบพลัน แต่อาการของภูมิแพ้อาหารแฝงอาจเกิดขึ้นหลังจากกินอาหารชนิดนั้นเข้าไปแล้วหลายชั่วโมง หลายคนจึงเข้าใจว่าไม่ได้มีอาการแพ้แฝงกับอาหารชนิดนั้น ตัวอย่างอาการที่พบได้บ่อยจากภูมิแพ้อาหารแฝง เช่น

• ท้องอืด
• ลมเยอะ
• ปวดท้อง
• คลื่นไส้
• ท้องเสีย
• ปวดหัวหรือไมเกรน
• น้ำมูกไหล
• แสบร้อนกลางอก
• เป็นผื่น คัน สิวขึ้น

ทั้งนี้ แต่ละคนอาจมีความรุนแรงของอาการและระยะเวลาที่เป็นต่างกัน ขึ้นอยู่กับปริมาณอาหารที่กิน รวมถึงอาการทั้งหมดที่กล่าวมาอาจเกิดได้จากหลายสาเหตุ เช่น การกินอาหารไม่ปรุงสุก อาหารหมดอายุ ก็อาจทำให้ท้องเสียได้เช่นกัน

อาหารที่คนส่วนมักแพ้แฝง

ตัวอย่างสารอาหารที่หลายคนเป็นภูมิแพ้อาหารแฝง อาจแบ่งได้หลักๆ 4 ข้อ ดังนี้

1. ภูมิแพ้อาหารแฝงจากแลคโตส (Lactose Intolerance) แลคโตส (Lactose) คือน้ำตาลชนิดหนึ่งที่มีอยู่ในนมและผลิตภัณฑ์จากนม
2. ภูมิแพ้อาหารแฝงจากกลูเต็น (Gluten Intolerance) กลูเต็น (Gluten) คือโปรตีนชนิดหนึ่งที่มีอยู่ในซีเรียล ข้าวสาลี บาร์เลย์ ขนมปัง เบียร์ พาสต้า
3. ภูมิแพ้อาหารแฝงจากซาลิไซเลต (Salicylate Intolerance) ซาลิไซเลต (Salicylate) เป็นสารประกอบที่พบมากในพืช เช่น ผลไม้ ผัก สมุรไพร เครื่องเทศ ชา กาแฟ
4. ภูมิแพ้อาหารแฝงจากฟลุคโตส (Fructose Intolerance) ฟลุคโตส (Fructose) คือน้ำตาลชนิดหนึ่งที่มีอยู่ในผลไม้และน้ำผึ้ง เช่น แอปเปิ้ล แตงโม เชอร์รี่

2. ข้อสงสัยภูมิแพ้อาหารแฝงกับสิวจาก Pantip

อีกกระทู้หนึ่งใน Pantip มีความกังวลเกี่ยวกับสิวที่โผล่ขึ้นมาโดยไม่รู้สาเหตุ โดยอธิบายว่า

“จขกท อยู่ๆ ก็เป็นผื่นสิวหนองค่ะ คือมั่นใจว่าเป็นลักษณะการระคายเคืองหรือแพ้แน่ๆ (ระยะหลังนี่เป็นแบบนี้มาสี่ห้าครั้งแล้ว) ใช้ชีวิตปรกติทุกอย่าง ไม่ได้คลุกฝุ่นอะไรเลย เลยคิดว่ามันเกี่ยวกับอาหารที่เรากินเข้าไปแล้วทำให้ระคายเคืองง่ายรึเปล่า ก็เลยอยากตรวจพวกภูมิแพ้อาหารแฝงน่ะค่ะ (ไอ้ที่แบบราคาประมาณสองหมื่น ตรวจสองร้อยกว่าชนิด)”

“ทีนี้ลองเสิร์ชไปเสิร์ชมาเริ่มแปลกใจว่าทำไมไม่มีโรงพยาบาลตรวจแบบนี้เลย ที่เสิร์ชเจอจะเป็นพวกคลีนิค เซนเตอร์อะไรแบบนี้อ่ะค่ะ เลยเริ่มนอยด์ว่าหรือมันเป็นสิ่งไม่จำเป็นคะ โรงพยาบาลเลยไม่มี คนที่เคยตรวจมาแล้วเป็นยังไงบ้างคะ หลีกเลี่ยงอาหารที่แพ้แล้วชีวิตดีขึ้นรึเปล่าคะ”

ภูมิแพ้อาหารแฝงเกี่ยวข้องกับสิวไหม?

อาจเป็นไปได้ ขึ้นอยู่กับแต่ละคน โดยปกติภูมิแพ้อาหารแฝงจะมีอาการเกี่ยวกับระบบย่อยอาหาร เช่น ท้องอืด ท้องเสีย แต่ในบางกรณีก็อาจมีอาการทางผิวหนัง เช่น สิวอักเสบเรื้อรัง เป็นผื่น หรือแม้แต่ปวดศีรษะไมเกรนได้เช่นกัน

อย่างไรก็ตาม สิวอาจเกิดได้จากหลายปัจจัยทั้งการดูแลรักษาความสะอาด มลภาวะ และฮอร์โมน ซึ่งภูมิแพ้อาหารแฝงอาจเป็นเพียงหนึ่งในสาเหตุจำนวนมากที่เป็นไปได้เท่านั้น

ตรวจภูมิแพ้อาหารแฝงจำเป็นไหม?

อย่างที่กล่าวไปข้างต้นว่า ภูมิแพ้อาหารแฝงไม่ได้มีอาการรุนแรงและไม่ได้อันตรายถึงชีวิต เพียงแต่อาจสร้างความรำคาญจากอาการต่างๆ ในชีวิตประจำวัน ซึ่งอาการต่างๆ เหล่านั้นก็เกิดได้จากหลายสาเหตุที่อาจไม่เกี่ยวกับภูมิแพ้อาหารแฝงก็ได้

ดังนั้นเมื่อเกิดอาการผิดปกติก็ควรปรึกษาแพทย์เพื่อหาสาเหตุที่แท้จริง หรืออาจใช้วิธีการจดบันทึกอาหารที่กินในแต่ละวัน และอาการผิดปกติที่เกิดขึ้น ก็อาจช่วยให้พอทราบชนิดของอาหารที่เป็นสาเหตุได้

อาจกล่าวได้ว่า การตรวจภูมิแพ้อาหารแฝงเป็นอีกหนึ่งทางเลือกสำหรับผู้ที่อยากปรับพฤติกรรมการกินให้เหมาะกับตนเองมากขึ้น และอาจช่วยลดอาการผิดปกติบางชนิดในกรณีที่เกิดจากการแพ้แฝงได้

3. คำถามการกินซ้ำๆ กับภูมิแพ้อาหารแฝงจาก Facebook

คำถามหนึ่งจากในโพสต์ Facebook เกี่ยวกับวีดีโอการตรวจภูมิแพ้อาหารแฝงถามว่า

“เท่าที่ฟัง เหมือนอะไรที่กินซ้ำๆ ของชอบ มันเกิดการสะสมรึเปล่าคะ ค่าสกอร์ถึงขึ้นขนาดนี้ กลายเป็นของที่ต้องลดในการเลือกทาน ส่วนอะไรที่แพ้จริงๆ ก็คงแพ้ต่อไป”

กินอาหารซ้ำๆ เป็นภูมิแพ้อาหารแฝงไหม?

อาจเป็นไปได้ เมื่อลำไส้สัมผัสกับสารอาหารหรือยาชนิดเดิมติดต่อกันนานๆ โดยเฉพาะอาหารที่มีแป้งและน้ำตาลสูง รวมถึงอาหารแปรรูปต่างๆ ที่มีเส้นใยไฟเบอร์ต่ำ อาจส่งผลให้ร่างกายหลั่งกรดออกมาทำร้ายจนเซลล์ผนังลำไส้ห่างออกจากกัน หรือที่เรียกว่าลำไส้รั่ว ซึ่งนำไปสู่การที่สารอาหารบางชนิดหลุดเข้าสู่กระแสเลือดนั่นเอง

4. ข้อกังวลเกี่ยวกับอาหารที่แพ้แฝงจาก Twitter

ผู้ใช้ Twitter รายหนึ่งสงสัยว่า หากตรวจภูมิแพ้อาหารแฝงแล้ว จะยังสามารถกินอาหารชนิดนั้นได้อยู่ไหม โดยถามว่า

“เรื่องภูมิแพ้อาหารแฝงคับ แฟนผมไปตรวจแล้วพบว่าแพ้อาหารหลายอย่าง พวกยีสขนมปัง จำเป็นต้องเลิกทานมั้ยครับ / อาการเป็นอย่างไรครับ”

ตรวจภูมิแพ้อาหารแฝงแล้วต้องเลิกกินอาหารชนิดนั้นไหม?

ไม่ถึงขนาดต้องเลิกกินถาวร แต่อาจงดอย่างน้อย 3-6 เดือน เพื่อให้ร่างกายกำจัดแอนติบอดี้ที่ถูกกระตุ้นโดยอาหารออกไป

หรืออาจใช้วิธีหลีกเลียงมาใช้อาหารชนิดอื่นทดแทน เช่น ผู้ที่เป็นภูมิแพ้อาหารแฝงจากแลคโตสแต่ชอบดื่มนม อาจเลือกกินนมที่ปราศจากแลคโตสแทน

หากเป็นอาหารที่ไม่สามารถทดแทนได้ การลองลดปริมาณอาหารชนิดนั้นลงก็อาจช่วยให้มีอาการแพ้แฝงเพียงเล็กน้อย หรืออาจไม่มีเลยก็ได้

ในกรณีที่มีอาการเกิดขึ้นก็สามารถใช้ยาสามัญทั่วไปบรรเทาอาการได้ เช่น ยาลดกรด ยาแก้ท้องเสีย

5. ค่าตรวจภูมิแพ้อาหารแฝงแพงไหม?

ราคาของการตรวจภูมิแพ้อาหารแฝงเองก็เป็นหนึ่งในสิ่งที่หลายสนอยากทราบ

การตรวจภูมิแพ้อาหารแฝงในหลายๆ โปรแกรมจะตรวจมากกว่า 200 รายการ ซึ่งแตกต่างกับการตรวจ Skin Test เพื่อหาภูมิแพ้เฉียบพลันที่มักตรวจไม่ถึง 100 ชนิด

ราคาการตรวจภูมิแพ้อาหารแฝง จึงอาจมีตั้งแต่ 11,000 บาทไปจนถึง 40,000 บาท ขึ้นอยู่กับสถานที่ และเงื่อนไขอื่นๆ แต่ละแพ็กเกจ