อาการของโรคสมองเสื่อม แบบต่างๆ ที่ควรทราบ

ผู้ป่วยโรคสมองเสื่อมจะมีปัญหาเกี่ยวกับความจำ มีอาการมึนงงสับสน ปัญหาเกี่ยวกับการพูด มีการเปลี่ยนแปลงของบุคลิกภาพและอารมณ์ และหากโรคดำเนินไปจนถึงระยะสุดท้ายจะมีปัญหาอื่นๆ ตามมา เช่น การเคลื่อนไหวช้าลง ปัสสาวะเล็ด อุจจาระเล็ด เป็นต้น

สมองเสื่อมเป็นกลุ่มของอาการที่เกิดขึ้นจากความเสียหายที่เกิดขึ้นกับสมอง อาการที่เกิดขึ้นสามารถเกิดได้จากหลายโรค ได้แก่

โรคอัลไซเมอร์ (Alzheimer's disease)
สมองเสื่อมจากหลอดเลือดสมองอุดตัน (vascular dementia)
สมองเสื่อมจากลิววี่ บอดี้ (dementia with Lewy bodies)
โรคสมองส่วนหน้าและส่วนขมับเสื่อม (frontotemporal dementia)
โรคสมองเสื่อมระยะสุดท้าย (advanced dementia)

อาการที่จำเพาะเจาะจงกับโรคอัลไซเมอร์

สาเหตุหลักของภาวะสมองเสื่อมมาจากโรคอัลไซเมอร์ อาการของโรคอัลไซเมอร์และสมองเสื่อมชนิดอื่นๆ ที่พบบ่อย ได้แก่:

การสูญเสียความทรงจำ-โดยเฉพาะความจำสำหรับเหตุการณ์ที่เพิ่งเกิดขึ้น เช่น การลืมข้อความ การจดจำชื่อถนน หรือชื่อคน และการถามคำถามซ้ำๆ
ทำงานและกิจกรรมที่ต้องใช้การวางแผนและจัดระเบียบได้ยากลำบากขึ้น
มีอาการสับสนในสภาพแวดล้อมที่ไม่คุ้นเคย
มีปัญหาในการหาคำพูดที่เหมาะสม
มีปัญหาเกี่ยวกับตัวเลข และ/หรือ การจัดการเรื่องการเงินในร้านค้าต่างๆ
มีการเปลี่ยนแปลงของบุคลิกภาพและอารมณ์
ซึมเศร้า

อาการในระยะแรกของโรคสมองเสื่อม (บางครั้งเรียกว่า ความบกพร่องเกี่ยวกับความรู้ความเข้าใจ (cognitive impairment)) มักจะมีอาการเล็กน้อยไม่รุนแรง และอาการอาจค่อยๆ แย่ลงอย่างช้าๆ ในช่วงนี้คุณอาจไม่รู้เลยด้วยซ้ำว่ากำลังเป็นโรคสมองเสื่อมอยู่ รวมไปถึงครอบครัวและเพื่อนของคุณอาจไม่สามารถสังเกตเห็นได้

ในโรคสมองเสื่อม สมองจะมีความเสียหายมากขึ้นและทำงานลดน้อยลงเรื่อยๆ เมื่อเวลาผ่านไป ดังนั้นอาการของโรคสมองเสื่อมจึงมีการเปลี่ยนแปลงและมีอาการรุนแรงขึ้นเรื่อยๆ

จากเหตุผลดังกล่าว จึงเป็นสิ่งสำคัญที่คุณต้องรีบไปพบแพทย์เพื่อขอรับคำปรึกษาตั้งแต่เนิ่นๆ หากคุณกำลังกังวลเกี่ยวกับปัญหาด้านความจำ

ความเร็วของอาการที่จะแย่ลง และอาการจะเกิดขึ้นเมื่อใดนั้นขึ้นกับสาเหตุของโรคสมองเสื่อมรวมไปถึงสุขภาพโดยรวมของคนๆ นั้นด้วย ซึ่งหมายความว่าอาการของโรคสมองเสื่อมจะแตกต่างกันมากแล้วแต่คน

ผู้ป่วยบางรายอาจมีอาการของสมองเสื่อมมากกว่า 1 โรค เช่น เป็นโรคอัลไซเมอร์และสมองเสื่อมจากหลอดเลือดสมองอุดตันในเวลาเดียวกัน

อย่างไรก็ตาม โรคสมองเสื่อมจะมีอาการหลายอย่างที่เหมือนกัน ไม่ว่าจะเกิดจากสาเหตุใดก็ตาม โรคสมองเสื่อมแต่ละชนิดจะมีลักษณะอาการเฉพาะที่แตกต่างกันได้

อาการที่จำเพาะเจาะจงกับโรคสมองเสื่อมจากหลอดเลือดสมองอุดตัน (vascular dementia)

อาการของโรคสมองเสื่อมจากหลอดเลือดสมองอุดตันอาจเกิดขึ้นอย่างทันทีทันใดและมีอาการแย่ลงอย่างรวดเร็ว แม้ว่าโรคนี้อาจจะค่อยๆ เป็น โดยใช้เวลาเป็นเดือนหรือเป็นปีก็ตาม

ผู้ป่วยโรคสมองเสื่อมจากหลอดเลือดสมองอุดตันอาจมีอาการคล้ายกับอาการของโรคหลอดเลือดสมอง (Stroke) ได้แก่ กล้ามเนื้ออ่อนแรงหรือชาที่ด้านใดด้านหนึ่งของร่างกาย

อาการที่จำเพาะเจาะจงกับโรคสมองเสื่อมจากลิววี่ บอดี้ (dementia with Lewy bodies)

โรคสมองเสื่อมจากลิววี่บอดี้จะมีอาการเหมือนโรคอัลไซเมอร์หลายอาการ และผู้ป่วยที่เป็นโรคนี้มักประสบกับสภาวะดังนี้:

มีช่วงเวลาที่รู้สึกมีชีวิตชีวา หรือช่วงเวลาที่ง่วงนอน หรือช่วงเวลาที่มีความสับสน
เห็นภาพหลอน
การเคลื่อนไหวร่างกายช้าลง

อาการที่จำเพาะเจาะจงกับโรคสมองส่วนหน้าและส่วนขมับเสื่อม (frontotemporal dementia)

อาการในระยะแรกของโรคสมองส่วนหน้าและส่วนขมับเสื่อมมักจะมีการเปลี่ยนแปลงของอารมณ์ บุคลิกภาพ และพฤติกรรม ตัวอย่างเช่น ผู้ป่วยโรคสมองเสื่อมชนิดนี้จะไม่รู้สึกสัมผัสถึงอารมณ์ความรู้สึกของผู้อื่น ทำให้ดูเหมือนเป็นคนเย็นชา ไร้ความรู้สึก

นอกจากนี้ผู้ป่วยอาจสูญเสียความยับยั้งชั่งใจบางอย่าง และนำไปสู่พฤติกรรมที่แสดงออกมา เช่น ไม่มีไหวพริบ หรือแสดงความเห็นอย่างไม่เหมาะสม

ผู้ป่วยโรคสมองส่วนหน้าและส่วนขมับเสื่อมบางรายจะมีปัญหาทางภาษาด้วย ซึ่งอาจรวมถึงการไม่พูด พูดน้อยกว่าคนปกติ หรือมีปัญหาในการหาคำพูดที่เหมาะสม

อาการในระยะท้ายของผู้ป่วยโรคสมองเสื่อม

เมื่อโรคสมองเสื่อมดำเนินไปเรื่อยๆ การสูญเสียความจำ และปัญหาในการสื่อสารกับผู้อื่นจะมีความรุนแรงมากขึ้นเรื่อยๆ ในผู้ป่วยระยะท้ายของโรค ผู้ป่วยมีแนวโน้มที่จะละลายสุขภาพของตนเองและจำเป็นต้องได้รับการดูแลเอาใจใส่เป็นอย่างดี

อาการด้านความจำในผู้ป่วยโรคสมองเสื่อมระยะท้าย

ผู้ป่วยโรคสมองเสื่อมระยะสุดท้ายอาจไม่สามารถจำบุคคลในครอบครัวรวมถึงเพื่อนๆ ได้ และอาจไม่สามารถจำได้ว่าตัวเองอาศัยอยู่ที่ไหนและตอนนี้กำลังอยู่ที่ไหน

ผู้ป่วยอาจไม่สามารถเข้าใจข้อมูลง่ายๆ ไม่สามรถทำงานง่ายๆ หรือทำตามคำสั่งง่ายได้เลย

ปัญหาด้านการสื่อสารในผู้ป่วยโรคสมองเสื่อมระยะท้าย

เป็นเรื่องปกติที่ผู้ป่วยโรคสมองเสื่อมจะมีปัญหาในการพูด และสูญเสียความสามารถในการสื่อสารให้เข้าใจ เป็นเรื่องสำคัญมากที่คุณควรพยายามสื่อสารกับพวกเขาและพยายามใช้การสื่อสารที่ไม่ใช่คำพูด เช่น การแสดงออกทางสีหน้า การสัมผัส และท่าทางต่างๆ

ปัญหาด้านการเคลื่อนไหวในผู้ป่วยโรคสมองเสื่อมระยะท้าย

ผู้ป่วยสมองเสื่อมหลายคนมักจะเคลื่อนไหวด้วยตนเองได้น้อยลงเรื่อยๆ และอาจจะเงอะงะในการทำกิจกรรมประจำวัน บางคนอาจจะไม่สามารถเดินได้เลยและต้องอยู่ติดเตียงตลอดเวลา

ปัญหาปัสสาวะเล็ดในผู้ป่วยโรคสมองเสื่อมระยะท้าย

ปัญหาปัสสาวะเล็ดเป็นปัญหาที่พบได้บ่อยในระยะสุดท้ายของโรค และผู้ป่วยบางรายจะมีปัญหาอุจจาระเล็ดร่วมด้วย

ปัญหาการรับประทานอาหาร ความอยากอาหาร และการสูญเสียน้ำหนักในระยะท้ายของโรค

เบื่ออาหารและน้ำหนักลดเป็นอาการที่พบได้บ่อยในระยะท้ายของโรค เป็นเรื่องสำคัญที่ผู้ป่วยสมองเสื่อมจะต้องถูกเตือนให้รับประทานอาหารเมื่อถึงเวลาอาหาร

ผู้ป่วยหลายคนมีปัญหาในการรับประทานอาหารหรือการกลืน และสามารถทำให้เกิดการสำลักอาหาร, เกิดการติดเชื้อในปอด และปัญหาอื่นๆ ตามมา

แหล่งข้อมูล

What is dementia? Alzheimer's Association. https://www.alz.org/alzheimers-dementia/what-is-dementia.
The dementias: Hope through research. National Institute of Neurological Disorders and Stroke. https://www.ninds.nih.gov/Disorders/Patient-Caregiver-Education/Hope-Through-Research/Dementia-Hope-Through-Research.
Larson EB. Evaluation of cognitive impairment of dementia. https://www.uptodate.com/contents/search.
Dementia. Merck Manual Professional Version. https://www.merckmanuals.com/professional/neurologic-disorders/delirium-and-dementia/dementia.