อัลตราซาวนด์ (Ultrasound) หรือการตรวจคลื่นเสียงความถี่สูง เป็นการตรวจที่คนทั่วไปมักเข้าใจว่าใช้สำหรับดูภาพของทารกที่อยู่ภายในครรภ์ แต่จริงๆ แล้วการตรวจคลื่นเสียงความถี่สูงสามารถแบ่งออกได้เป็น 2 ประเภท ได้แก่
สารบัญ
1. การตรวจอัลตราซาวนด์เพื่อการวินิจฉัย
เป็นการใช้คลื่นเสียงเพื่อสร้างภาพของอวัยวะและโครงสร้างภายในร่างกาย เพื่อช่วยในการวินิจฉัยภาวะทางการแพทย์ดังต่อไปนี้
- ประเมินและระบุสาเหตุของอาการปวด บวม และการติดเชื้อ
- วินิจฉัยโรคทางหัวใจ
- ตรวจหาเนื้องอก
- ประเมินปัญหาที่เกิดขึ้นกับการไหลเวียนของหลอดเลือด เช่น หลอดเลือดตีบหรือมีลิ่มเลือด
- ช่วยในการทำหัตถการที่อันตราย เช่น การใช้เข็มเจาะตัดชิ้นเนื้อ และการใช้ยาสลบที่ต้องใช้เข็ม
- การตรวจหาความผิดปกติในสมองของทารกแรกเกิด
2. การตรวจอัลตราซาวนด์เพื่อการรักษา
เป็นการใช้คลื่นเสียงความถี่สูงเพื่อเปลี่ยนแปลงหรือทำลายเนื้อเยื่อ วิธีการทำมีความหลากหลายขึ้นอยู่กับวัตถุประสงค์ที่ต้องการรักษา โดยภาวะต่างๆ ที่สามารถใช้รักษาด้วยวิธีนี้ ได้แก่
- สลายนิ่วในไตขนาดใหญ่หรือนิ่วในถุงน้ำดี
- ทำลายเนื้องอกในมดลูกที่ไม่ใช่มะเร็ง
- ทำความสะอาดฟัน
- สลายต้อกระจก
- การทำกายภาพบำบัด (ช่วยยืดกล้ามเนื้อ เส้นเอ็น และเนื้อเยื่ออื่นๆ) ในโรคเอ็นอักเสบ
- การรักษาเนื้องอกและถุงน้ำ
- กระตุ้นการเจริญเติบโตของกระดูกเพื่อช่วยรักษาภาวะกระดูกหัก
- ตัดเนื้อเยื่อหรือหยุดเลือดระหว่างการผ่าตัด
- ช่วยระบุตำแหน่งระหว่างการให้ยาในเนื้อเยื่อบางชนิด
ขั้นตอนการตรวจอัลตราซาวนด์
ในการตรวจนี้ ผู้เข้ารับการตรวจจะนอนอยู่บนเตียงตรวจ หลังจากนั้นแพทย์หรือนักเทคนิคการแพทย์จะทาเจล ซึ่งจะช่วยส่งคลื่นเสียงผ่านเข้าสู่ผิวหนังบริเวณที่ต้องการจะมองเห็นภาพ ก่อนจะใช้เครื่องมือที่เรียกว่า Transducer วางลงบนผิวหนังที่มีการทาเจลไว้ ซึ่งเครื่องมือนี้จะส่งคลื่นเสียงความถี่ที่สูงกว่าที่มนุษย์ได้ยิน (มากกว่า 20 KHz) สะท้อนเนื้อเยื่อและอวัยวะกลับมา ก่อนที่จะทำการวิเคราะห์คลื่นสะท้อนและแปลงมาเป็นภาพแสดงบนหน้าจอ
สำหรับการตรวจอัลตาซาวด์เพื่อการวินิจฉัย สามารถทำภายในร่างกายได้ด้วย เช่น การใส่ transducer เข้าไปทางทวารหนักของผู้ชาย เพื่อให้เห็นภาพของต่อมลูกหมาก หรือการใส่เครื่องมือเข้าไปทางช่องคลอดเพื่อให้เห็นอวัยวะสืบพันธุ์และทางเดินปัสสาวะของผู้หญิงได้ชัดเจนยิ่งขึ้น