ตรวจหัวใจ สำคัญอย่างไร มีวิธีการตรวจแบบใดบ้าง?

"โรคหัวใจ" เป็นภัยเงียบที่หลายคนคิดว่า เป็นเรื่องไกลตัว ยังไม่แก่ ไม่ได้อ้วน ไม่ได้กินอาหารมันๆ มากมาย ฯลฯ จึงไม่ได้ใส่ใจ หรือเห็นความสำคัญของการตรวจหัวใจเท่าที่ควร แต่หากมาดูสถิติดังต่อไปนี้แล้วคุณอาจจะเปลี่ยนใจก็เป็นได้

องค์การอนามัยโลก (WHO) เผยว่า ในปี 2558 กลุ่มโรคหัวใจและหลอดเลือดเป็นสาเหตุการเสียชีวิตอันดับ 1

และจากสถิติเดือนกันยายน พ.ศ. 2561 กระทรวงสาธารณสุข ประเทศไทย ได้เปิดเผยตัวเลขผู้ป่วยโรคหัวใจว่ามีมากกว่า 430,000 รายต่อปี และมีอัตราการเสียชีวิตถึง 20,855 คนต่อปี หรือเฉลี่ยชั่วโมงละ 2 คน

ดังนั้นการตรวจหัวใจจึงเป็นอีกหนึ่งในการตรวจสุขภาพที่คุณไม่ควรละเลย เพื่อป้องกันการสูญเสียที่อาจเกิดขึ้นโดยไม่คาดฝัน

ความหมายของโรคหัวใจ

โรคหัวใจ (Heart Disease) หมายถึง ความผิดปกติใดๆ ก็ตามเกี่ยวกับหัวใจ ไม่ว่าจะเป็นลิ้นหัวใจ หลอดเลือดหัวใจ กล้ามเนื้อหัวใจ หรือระบบคลื่นไฟฟ้าหัวใจที่ส่งผลต่อการเต้นของหัวใจ

ความผิดปกติเหล่านี้ล้วนมีผลต่อการทำงานของหัวใจและสุขภาพร่างกาย นั่นก็เพราะหัวใจ คือ อวัยวะสำคัญทำหน้าที่สูบฉีดเลือดและสารอาหารต่างๆ ไปเลี้ยงอวัยวะทุกๆ ส่วนของคนเรา

อาการโรคหัวใจที่สำคัญ และพบบ่อย ได้แก่ ภาวะหัวใจล้มเหลว หรือหัวใจอ่อนกำลัง (Heart Failure) โรคหลอดเลือดหัวใจตีบตัน ภาวะหัวใจเต้นผิดจังหวะ

อาการที่ควรไปตรวจหัวใจ

คุณควรรีบไปพบแพทย์ หากมีอาการที่อาจบ่งบอกถึงโรคหัวใจต่อไปนี้ เพราะยิ่งตรวจพบ และได้รับการรักษาเร็วก็จะยิ่งส่งผลดีต่อตัวคุณเอง

• เจ็บหน้าอกร้าวไปไหล่ซ้าย
• แน่นหน้าอกคล้ายมีอะไรมาทับที่บริเวณหน้าอก
• เสียด หรือแสบร้อนบริเวณหน้าอก
• อ่อนเพลีย
• เหนื่อยง่ายกว่าปกติ
• เหงื่อออกมากกว่าปกติ
• ใจสั่น
• หน้ามืด เป็นลม
• เหนื่อยมากเมื่อออกกำลังกาย

ส่วนผู้ที่มีปัจจัยเสี่ยงโรคหัวใจดังต่อไปนี้ ก็ควรเข้ารับการตรวจสมรรถภาพหัวใจด้วยเช่นกัน โดยเฉพาะผู้ที่มีปัจจัยเสี่ยงหลายอย่างร่วมกัน

• อายุมาก
• ผู้ชายจะมีความเสี่ยงของโรคหัวใจมากกว่าผู้หญิงก่อนวัยหมดประจำเดือน
• สูบบุหรี่จัด
• ติดสุรา หรือมีพฤติกรรมเป็นนักดื่ม
• มีระดับไขมันในเลือดสูง
• เป็นโรคเบาหวาน โรคความดันโลหิตสูง หรือมีปัญหาเกี่ยวกับโรคหลอดเลือด
• มีประวัติคนในครอบครัวเป็นโรคหัวใจ หรืออัมพาต
• ขาดการออกกำลังกาย
• มีภาวะอ้วน หรือน้ำหนักเกินเกณฑ์

ดังนั้นคุณควรตรวจสุขภาพเป็นประจำเพื่อช่วยระวังโรคร้ายและความเสี่ยงจากโรคอื่นๆ ที่ตามมาพร้อมปัญหาสุขภาพ

หากตรวจพบว่า มีความเสี่ยงโรคหัวใจดังข้างต้น แพทย์จะให้คำแนะนำเกี่ยวกับการปรับเปลี่ยนพฤติกรรมการใช้ชีวิตเพื่อลดความเสี่ยงในการเกิดโรคหัวใจ เช่น รับประทานอาหารที่มีประโยชน์ ลดอาหารที่มีไขมันและคอเลสเตอรอล ออกกำลังกายเป็นประจำ

วิธีการตรวจหัวใจ

ในเบื้องต้น แพทย์จะซักประวัติสุขภาพ และพฤติกรรมการใช้ชีวิต สอบถามประวัติเจ็บป่วยของคนในครอบครัว น้ำหนัก ส่วนสูง เพื่อประเมินว่า มีภาวะน้ำหนักเกินหรือไม่ รวมทั้งวัดอัตราการเต้นของหัวใจ วัดความดันโลหิต และฟังเสียงหัวใจว่า มีความผิดปกติหรือไม่

จากนั้นขั้นตอนต่อไปคือการตรวจเพิ่มเติม ได้แก่

การตรวจหัวใจแบบพื้นฐาน

1. ตรวจคลื่นไฟฟ้าหัวใจ วิธีนี้สามารถบอกจังหวะการเต้นหัวใจที่ผิดปกติและวินิจฉัยโรคเยื่อหุ้มหัวใจบางชนิด หรือโรคกล้ามเนื้อหัวใจตาย แต่ก็มีผลคลาดเคลื่อนได้
   เพราะจะแสดงคลื่นไฟฟ้าหัวใจที่ผิดปกติเมื่อมีโรคหัวใจรุนแรงเท่านั้น เช่น กล้ามเนื้อหัวใจตาย หัวใจขาดเลือดรุนแรง หัวใจเต้นผิดจังหวะ ภาวะหัวใจโต
2. เอกซเรย์ปอด จะช่วยให้เห็นการทำงานของปอด หลอดเลือดแดง และการกระจายของหลอดเลือดในปอด ภาวะน้ำท่วมปอด ภาวะหัวใจล้มเหลว และเงาของหัวใจหลังปอด และบอกขนาดหัวใจได้ดีพอสมควร
3. ตรวจเลือด เป็นการตรวจหาสารต่างๆ ในเลือด เพื่อดูว่า มีโรค หรือภาวะสุขภาพที่เป็นปัจจัยเสี่ยงให้เกิดโรคหัวใจ หรือไม่ เช่น เบาหวาน ไขมันในเลือดสูง

การตรวจหัวใจแบบพิเศษ

1. อัลตราซาวด์หัวใจ (Echocardiogram: ECHO)

การตรวจหัวใจวิธีนี้จะใช้คลื่นเสียงความถี่สูงแต่มีความปลอดภัย เข้าไปยังบริเวณทรวงอก และรับเสียงที่สะท้อนออกมา

จากนั้นแพทย์นำข้อมูลจากคลื่นเสียงที่สะท้อนกลับมาไปแปรเป็นภาพแสดงให้เห็นรูปร่าง ขนาด การทำงานของกล้ามเนื้อหัวใจ และลิ้นหัวใจของผู้ป่วยซึ่งสามารถบอกถึงความผิดปกติ ความรุนแรงของโรค และช่วยในการติดตามผลการรักษาได้

ข้อเสียของการอัลตราซาวด์หัวใจ คือ จะไม่เห็นหลอดเลือดหัวใจโดยตรง หากผู้ป่วยอ้วน หรือผอมมากไป หรือมีถุงลมโป่งพอง ก็อาจทำให้ได้ภาพที่ไม่ชัดเจน

2. การเดินสายพาน (Exercise Stress Test: EST)

เป็นการตรวจคลื่นไฟฟ้าหัวใจขณะออกกำลังกายด้วยการเดินสายพาน หรือปั่นจักรยาน แพทย์จะให้คุณเดินสายพานที่เคลื่อนไปเรื่อยๆ หรือปั่นจักรยานเพื่อให้หัวใจเต้นแรงขึ้น

ในขณะที่คุณกำลังวิ่ง หรือปั่นจักรยาน แพทย์จะต่อขั้วสายนำไฟฟ้าบริเวณหน้าอก 10 สายกับเครื่องคอมพิวเตอร์ไว้

หากคุณเกิดอาการหลอดเลือดหัวใจตีบ เลือดก็จะไม่สามารถมาเลี้ยงกล้ามเนื้อหัวใจได้เพียงพอ ทำให้มีอาการแน่นหน้าอก หายใจลำบาก อัตราเต้นของหัวใจผิดปกติ และทำให้เกิดการเปลี่ยนแปลงของคลื่นไฟฟ้าให้แพทย์เห็นนั่นเอง

3. การตรวจหัวใจด้วยเตียงปรับระดับ (Tilt table test)

ทำโดยให้ผู้ป่วยนอนบนเตียงที่ที่ปรับระดับองศาของเตียงได้ จากนั้นแพทย์จะประเมินชีพจร ความดันโลหิต ลักษณะคลื่นไฟฟ้าหัวใจ และอาการอื่นๆ ของผู้ป่วยขณะที่เตียงมีการเปลี่ยนระดับ

วิธีนี้มักใช้ในการตรวจผู้ป่วยที่เป็นลม หรือหมดสติโดยไม่ทราบสาเหตุ และเป็นลมบ่อยๆ หรือเป็นลมง่าย เช่น เห็นเลือดแล้วเป็นลม เปลี่ยนท่าแล้วเป็นลม ซึ่งอาจมีสาเหตุมาจากปัญหาด้านสมอง หรือหัวใจก็ได้

4. การบันทึกคลื่นหัวใจไฟฟ้า (Holter monitoring)

แพทย์จะติดเครื่องบันทึกคลื่นไฟฟ้าหัวใจไว้กับตัวผู้ป่วยประมาณ 24-48 ชั่วโมง โดยผู้ป่วยสามารถกลับไปบ้าน และทำกิจกรรมได้ตามปกติ เมื่อครบกำหนดเวลาจึงกลับมาโรงพยาบาลเพื่อถอดเครื่องออก และรอผลตรวจวิเคราะห์

วิธีตรวจแบบนี้เหมาะกับผู้ที่มีอาการใจสั่นผิดปกติเป็นครั้งคราว วิงเวียนศีรษะ คล้ายจะเป็นลม และหัวใจเต้นแรงผิดปกติบ่อยๆ

5. การตรวจระบบไฟฟ้าในหัวใจ (Electrophysiological studies)

เป็นการตรวจโดยใส่สายสวนหัวใจขนาดเล็กเข้าไปตามหลอดเลือดดำบริเวณขาหนีบ หรือใต้ไหปลาร้า เพื่อนำไปยังตำแหน่งต่างๆ ภายในหัวใจ ซึ่งจะช่วยในการบันทึกคลื่นไฟฟ้าหัวใจและดูว่า มีไฟฟ้าลัดวงจรเกิดขึ้นในหัวใจหรือไม่

นอกจากนี้ แพทย์ยังสามารถส่งกระแสไฟฟ้าน้อยๆ ไปกระตุ้นให้มีอาการปรากฏชัดเจนยิ่งขึ้น ทำให้แพทย์วิเคราะห์ความผิดปกติได้ละเอียดมากกว่าการบันทึกคลื่นหัวใจไฟฟ้า

6. การสวนหัวใจ (Cardiac catheterization) และการฉีดสี (Coronary angiography)

เป็นการใช้สายสวนขนาดเล็กใส่เข้าไปจากบริเวณขาหนีบ ข้อพับแขน หรือข้อมือตามแนวหลอดเลือดแดงจนถึงรูเปิดของหลอดเลือดที่ไปเลี้ยงหัวใจ แล้วใช้สารละลายทึบรังสีฉีดเข้าไปทางสายสวนด้วย เพื่อให้เห็นการตีบแคบของหลอดเลือดอย่างชัดเจน

วิธีนี้จะช่วยวินิจฉัยโรคหลอดเลือดหัวใจตีบได้อย่างแม่นยำ และใช้เวลาพักฟื้นเพียง 1 วันก็สามารถกลับบ้านได้ โดยจะไม่มีการใช้ยาสลบ ใช้เพียงยาชาเฉพาะที่เท่านั้น

ผู้ที่เหมาะกับการตรวจอัลตราซาวด์หัวใจ (ECHO) และการเดินสายผ่าน (EST)

• การตรวจ ECHO เหมาะสำหรับทุกคน เพราะเป็นการตรวจที่มีความปลอดภัยค่อนข้างสูง
• การตรวจ EST เหมาะสำหรับผู้ที่มีอาการเจ็บหน้าอก หรือผู้ที่เคยผ่าตัดบายพาสแล้วกลับมามีอาการอีก

ผลข้างเคียงจากการตรวจหัวใจ

การตรวจหัวใจด้วยวิธีสวนหัวใจ และฉีดสารละลายทึบรังสี มีโอกาสทำให้เกิดผลข้างเคียงได้ แต่ก็พบได้น้อยมาก เช่น อาจทำให้มีเลือดออกตำแหน่งที่แทงเข็ม และบางคนมีอาการแพ้สีแบบไม่รุนแรง

ส่วนผลแทรกซ้อนที่รุนแรงนั้นพบได้น้อยกว่า 1% เท่านั้น เช่น อัมพาต แพ้สีรุนแรง หัวใจเต้นผิดจังหวะรุนแรง และอาจถึงขั้นเสียชีวิต แต่เมื่อประเมินข้อดีข้อเสียแล้ว ประโยชน์ที่จะได้จากการตรวจนั้นมักมีมากกว่าขึ้นอยู่กับปัจจัยด้านอายุ และสุขภาพของผู้ป่วยแต่ละราย

การใช้สิทธิ์ประกันสังคมกับการตรวจหัวใจ

มีโรงพยาบาลรัฐ และเอกชนหลายแห่งที่ให้บริการตรวจหัวใจ และมีค่าใช้จ่ายแตกต่างกันไป หากต้องการทราบราคาที่ชัดเจน คุณสามารถติดต่อสอบถามจากโรงพยาบาลได้โดยตรง

ส่วนสิทธิประกันสังคมนั้น รองรับทั้งผู้ที่มีอาการผิดปกติ มีความเสี่ยง และมีอาการที่ทำให้รู้สึกกังวลใจ ซึ่งหากตรวจพบความผิดปกติ คุณก็สามารถรักษาโดยใช้สิทธิประกันสังคมทีในสถานพยาบาลที่เลือกไว้

จากนั้นทางสถานพยาบาลจะทำการส่งตัวไปที่โรงพยาบาลจุฬาภรณ์เพื่อรักษาต่อไป ปัจจุบันการรักษาด้วยสิทธิประกันสังคมครอบคลุมทั้งหมด 7 รายการดังนี้

1. การฉีดสีหลอดเลือดหัวใจ
2. การฉีดสีหลอดเลือดหัวใจและขยายหลอดเลือดหัวใจด้วยบอลลูน
3. การศึกษาสรีระวิทยาไฟฟ้าหัวใจ และการจี้ไฟฟ้าหัวใจ
4. การจี้ไฟฟ้าหัวใจด้วยเทคโนโลยีที่ใช้ระบบคอมพิวเตอร์ไฟฟ้าในการสร้างภาพ 3 มิติ
5. การใส่เครื่องกระตุ้นหัวใจแบบถาวรชนิดสองห้อง
6. การใช้เครื่องกระตุกไฟฟ้าหัวใจถาวร
7. การใส่เครื่องสมานฉันท์หัวใจในภาวะหัวใจล้มเหลว

เปรียบเทียบราคาตรวจหัวใจแต่ละโรงพยาบาล

โรงพยาบาล/คลินิก ชื่อแพ็กเกจ	มิตรไมตรีคลินิก	รพ.ธนบุรี 1
รายการตรวจ	ตรวจหัวใจและไขมันขั้นพื้นฐาน	แพ็กเกจหัวใจ 1	แพ็กเกจหัวใจ 2	แพ็กเกจหัวใจ 3	แพ็กเกจหัวใจ 4	ตรวจคลื่นไฟฟ้าหัวใจขณะออกกำลังกาย
ตรวจร่างกายโดยแพทย์เฉพาะทางด้านโรคหัวใจ	✓	✓	✓	✓	✓	✓
ตรวจความสมบูรณ์ของเม็ดเลือด (CBC)	✓	✓	✓	✓	✓
ตรวจปัสสาวะ (UA)	✓	✓	✓	✓	✓
ตรวจระดับนํ้าตาลในเลือด (FBS)	✓	✓	✓	✓	✓
ตรวจการทํางานของตับ (SGPT)	✓	✓	✓	✓	✓
ตรวจการทำงานของตับ (SGOT, Alk phos, Albumin, Bilirubin, Globulin)		✓	✓	✓	✓
ตรวจการทํางานของไต (Cr)	✓	✓	✓	✓	✓
ตรวจการทำงานของไต (BUN, eGFR)		✓	✓	✓	✓
ตรวจระดับไขมันในเลือด (Chol)	✓	✓	✓	✓	✓
ตรวจระดับไขมันในเลือด (Triglyceride)	✓	✓	✓	✓	✓
ตรวจระดับไขมันเลวในเลือด (LDL)	✓	✓	✓	✓	✓
ตรวจระดับไขมันดีในเลือด (HDL)	✓	✓	✓	✓	✓
เอกซเรย์ปอด (Chest X-ray)		✓	✓	✓	✓
ตรวจคลื่นไฟฟ้าหัวใจ (EKG)	✓	✓	✓	✓	✓
ตรวจคลื่นไฟฟ้าหัวใจขณะออกกำลังกาย (EST)		✓			✓	✓
ตรวจหัวใจด้วยคลื่นเสียงผ่านหน้าอก (ECHO)			✓		✓
ตรวจบันทึกคลื่นไฟฟ้าหัวใจ (Holter)				✓
ราคา	699	6,800	7,100	7,600	9,700	3,500

*ราคาข้างต้นอาจมีการเปลี่ยนแปลง และอาจยังไม่รวมค่าแพทย์หรือค่ายา

โรคหัวใจยิ่งตรวจพบเร็วเท่าไหร่ก็ยิ่งส่งผลดีต่อการรักษาเท่านั้น การหมั่นสังเกตอาการผิดปกติและรับการตรวจอย่างทันท่วงทีถือว่า สำคัญอย่างยิ่ง

หากคุณเป็นกังวล หรือไม่แน่ใจว่า ตนเองมีอาการของโรคหัวใจหรือไม่ ไม่ควรนิ่งนอนใจ ควรไปพบแพทย์เพื่อปรึกษาและตรวจวินิจฉัยอย่างถูกต้องจะดีที่สุด

• เปรียบเทียบราคาและแพ็กเกจตรวจหัวใจ

---

ที่มาของข้อมูล

ขยาย

ปิด

• ตรวจ ECHO หัวใจคืออะไร จำเป็นไหม? อ่านสรุปได้ที่นี่, (https://hdmall.co.th/c/echocardiogram).
• สมาคมแพทย์โรคหัวใจแห่งประเทศไทยในพระบรมราชูปถัมภ์, การตรวจหัวใจ (http://www.thaiheart.org/รู้จักหัวใจ/การตรวจทางหัวใจ.html)
• เผยสถิติน่าตกใจคนไทยป่วยโรคหัวใจ 432,943 คนต่อปี นักโภชนบำบัดชี้ นมถั่วเหลืองช่วยลดปัจจัยเสี่ยง (https://www.dmh.go.th/news-dmh/view.asp?id=29507), 8 กุมภาพันธ์ 2562