แม้จะยังครองตำแหน่งสาเหตุอันดับต้นๆ ที่ทำให้ผู้หญิงไทยเสียชีวิต แต่มะเร็งเต้านมก็เป็นโรคสามารถป้องกันรักษาได้หากตรวจพบสัญญาณเตือนได้เร็ว ซึ่งเราสามารถสำรวจความผิดปกติของเต้านมของเราเองได้เป็นประจำด้วยวิธี “3 นิ้วสัมผัส” จาก 3 นิ้วมือของเราเอง
สารบัญ
เช็กมะเร็งเต้านมด้วย “3 นิ้วสัมผัส”
วิธีนี้ใช้เพียงนิ้วมือ 3 นิ้วคือ นิ้วชี้ นิ้วกลาง และนิ้วนาง เป็นวิธีที่ง่ายที่สุดในการตรวจคลำเต้านมเพื่อเช็กความเปลี่ยนแปลงเป็นประจำได้ จึงควรตรวจทุกเดือนโดยเฉพาะในวันที่ 5 หลังหมดประจำเดือน หรือในช่วงที่รู้สึกว่าเต้านมนิ่มลง จะทำให้สามารถคลำก้อนได้ชัดเจนรวมถึงก้อนที่ขนาดยังเล็กอยู่
สำหรับคนที่เข้าสู่วัยหมดประจำเดือนหรือผ่าตัดมดลูกไปแล้ว ควรกำหนดวันที่แน่นอนในการตรวจเพื่อให้จดจำง่าย และตรวจวันเดียวกันของทุกเดือน
ท่าตรวจเต้านมแบบ 3 นิ้วสัมผัส
การตรวจเต้านมด้วยตัวเองทำได้ทั้งหมด 3 ท่า สามารถเลือกทำได้ตามความสะดวกของเราเอง โดยมีวิธีการดังนี้
1. ท่ายืนหน้ากระจก
- ปล่อยแขนไว้ข้างลำตัวตามสบาย ดูรูปร่าง ขนาดเต้านม ระดับหัวนม และสีผิวของเต้านมทั้งสองข้าง
- ยกแขนสองข้างขึ้นเหนือศีรษะ ดูขนาด รูปร่าง และความผิดปกติของเต้านม
- วางมือสองข้างบนสะโพกแล้วกดน้ำหนักลง หรือเกร็งหน้าอกและดูความผิดปกติของเต้านม
- โน้มตัวไปข้างหน้าเพื่อให้ดูสิ่งผิดปกติของเต้านมทั้งสองข้างได้ชัดเจนขึ้น
2. ท่านอนราบ
- นอนหงายในท่าที่สบาย อาจใช้หมอนใบเล็กสอดใต้ไหล่ข้างที่จะตรวจ
- ยกมือข้างที่จะตรวจไว้เหนือศีรษะ และใช้สามนิ้วของมืออีกข้างตรวจคลำให้ทั่วเต้านม แต่ห้ามบีบเนื้อเต้านม เพราะการบีบอาจทำให้เข้าใจผิดได้เมื่อรู้สึกว่าสัมผัสเจอก้อน ทั้งที่ไม่ใช่ก้อนมะเร็ง
- บีบหัวนมโดยใช้นิ้วหัวแม่มือและนิ้วชี้บีบเบาๆ ดูว่ามีสารคัดหลั่งไหลออกมาหรือไม่
ท่านี้สำหรับผู้ที่มีเต้านมใหญ่หรือเนื้อเต้านมมาก ควรนอนตะแคงโดยให้ด้านข้างของลำตัวสูงขึ้น เพื่อให้สามารถคลำด้านข้างได้ชัดเจน เพราะเนื้อเต้านมจะไปกองอยู่ที่บริเวณด้านข้าง ทำให้คลำได้ยาก จากนั้นให้นอนหงายเพื่อคลำด้านในด้วย
3. ท่าคลำเต้านมขณะอาบน้ำ
- ตรวจขณะที่กำลังตัวเปียกหรือฟอกสบู่ เพราะผิวหนังลื่น ตรวจได้ง่าย
- ยกแขนข้างที่จะตรวจไว้เหนือศีรษะ ใช้นิ้วมืออีกข้างคลำแบบเดียวกับการตรวจในท่านอนราบ
- ตรวจบริเวณรักแร้เพื่อดูความผิดปกติ และบีบหัวนมเพื่อดูสารคัดหลั่ง
ท่านี้สำหรับผู้ที่มีเต้านมใหญ่ ให้ใช้มือข้างที่จะตรวจประคอง และตรวจคลำเต้านมจากด้านล่าง ส่วนมืออีกข้างหนึ่งตรวจคลำจากด้านบนด้วย
วิธีคลำเต้านม
การตรวจคลำเต้านมมี 3 แบบ สามารถเลือกใช้วิธีใดก็ได้ แต่ทุกวิธีจะต้องคลำให้ถึงบริเวณรักแร้และไหปลาร้าด้วย
- คลำในแนวก้นหอย เริ่มคลำจากหัวนม วนนิ้วมือเป็นวงกลมเล็กๆ จนกระทั่งถึงฐานเต้านมบริเวณรักแร้ จะวนเป็นทิศทางตามเข็มนาฬิกาหรือทวนเข็มนาฬิกาก็ได้
- คลำในแนวรูปลิ่ม เริ่มคลำบริเวณหัวนม วนนิ้วมือเป็นวงกลมเล็กๆ ลงไปจนถึงฐานเต้านม แล้ววนกลับขึ้นสู่หัวนม โดยจะวนทิศทางใดก็ได้เช่นกัน
- คลำในแนวดิ่ง เริ่มคลำจากใต้เต้านมจนถึงกระดูกไหปลาร้า วนนิ้วมือเป็นวงกลมเล็กๆ จากบนลงล่าง หรือล่างขึ้นบนก็ได้ สลับกันไปเรื่อยๆ จนทั่วทั้งเต้านม
ระหว่างการคลำจะต้องกดปลายนิ้วชี้ นิ้วกลาง และนิ้วนาง คลำเต้านมให้ได้ 3 ระดับ ดังนี้
- กดเบา ให้รู้สึกถึงบริเวณใต้ผิวหนัง
- กดปานปลาง ให้รู้สึกถึงบริเวณกึ่งกลางเนื้อนม
- กดหนัก ให้รู้สึกถึงเนื้อนมใกล้กระดูกอก
ปฏิบัติตัวอย่างไรหลังตรวจเต้านม?
อย่าเพิ่งตกใจหากตรวจคลำแล้วพบก้อนเนื้อหรือความผิดปกติ เพราะหลายครั้งที่ความผิดปกติของเต้านมอาจไม่เป็นอันตรายและไม่ใช่มะเร็ง
ก้อนที่พบในเต้านมอาจเป็นก้อนเนื้องอกเต้านมชนิดไม่ร้ายแรง (fibroadenoma) ซีสต์ที่เต้านม (fibrocystic breast disease) เนื้องอกในท่อน้ำนม (intraductal papilloma) หรือเซลล์ไขมันในเต้านมถูกทำลาย (mammary fat necrosis) ก็ได้
อย่างไรก็ตาม เมื่อตรวจพบความผิดปกติ หรือหากเข้าข่ายอยู่ในกลุ่มเสี่ยงเป็นมะเร็งเต้านม ก็ไม่ควรคาดเดาไปเอง แต่ควรเข้าพบแพทย์ให้แพทย์วินิจฉัย เพื่อให้สามารถรับการรักษาได้อย่างถูกต้องต่อไป