แน่นอนว่าเมื่อมีลูกน้อยอยู่ในท้อง นอกจากการดูแลสุขภาพแล้ว การเข้ารับ “วัคซีนในระหว่างการตั้งครรภ์” ก็เป็นอีกเรื่องสำคัญที่ไม่ควรมองข้าม
เมื่อตั้งครรภ์ ระบบภูมิคุ้มกันในร่างกายจะมีการเปลี่ยนแปลง ทำให้เสี่ยงต่อการติดโรคต่าง ๆ ได้ง่าย และก็มีเชื้อโรคหลายชนิดที่อาจส่งผลกระทบต่อสุขภาพคุณแม่และลูกน้อย การฉีดวัคซีนจะช่วยเสริมสร้างภูมิคุ้มกันให้กับแม่และเจ้าตัวเล็กให้แข็งแรงปลอดภัย
วันนี้มาดูกันดีกว่าว่ามีวัคซีนอะไรบ้างที่คุณแม่ควรฉีดในช่วงตั้งครรภ์ ต้องเริ่มฉีดเมื่อไหร่ และวัคซีนอะไรควรเลี่ยงกันบ้าง
สารบัญ
วัคซีน คืออะไร?
วัคซีน (Vaccine) คือ สารชนิดหนึ่งที่ฉีดเข้าร่างกาย เพื่อช่วยกระตุ้นร่างกายให้สร้างภูมิคุ้มกันขึ้นเอง ป้องกันและต่อต้านการเกิดโรค โดยชนิดของวัคซีนแบ่งออกได้ 3 ชนิด ดังนี้
- วัคซีนชนิดเชื้อตาย
เป็นการนำเชื้อโรคที่ตายแล้วมาใช้เป็นตัวกระตุ้นภูมิคุ้มกันของร่างกาย เช่น วัคซีนไข้หวัดใหญ่ วัคซีนไวรัสตับอักเสบเอ วัคซีนโอลิโอ วัคซีนพิษสุนัขบ้า เป็นต้น - วัคซีนเชื้อเป็น
เป็นการนำตัวเชื้อโรคที่ผ่านกระบวนการทำให้อ่อนแรงลงจนไม่สามารถทำอันตรายต่อร่างกายได้ แล้วนำมาใช้เป็นตัวกระตุ้นภูมิคุ้มกันของร่างกาย เช่น วัคซีนป้องกันวัณโรค วัคซีนคางทูม วัคซีนหัดเยอรมัน เป็นต้น - วัคซีนที่ผลิตจากพิษของเชื้อโรค
เป็นการนำพิษของเชื้อโรคมาทำให้หมดความรุนแรงหรือหมดฤทธิ์ ก่อนนำมาใช้เป็นตัวกระตุ้นภูมิคุ้มกันของร่างกาย เช่น วัคซีนคอตีบ วัคซีนบาดทะยัก เป็นต้น
วัคซีนพื้นฐานที่คุณแม่ตั้งครรภ์ควรฉีด มีอะไรบ้าง?
โดยปกติแล้วคุณหมอจะแนะนำการฉีดวัคซีนพื้นฐานที่จำเป็นให้ครบก่อนที่จะตั้งครรภ์ กรณีตั้งครรภ์แล้ว แต่ยังได้รับวัคซีนไม่ครบ คุณหมอจะช่วยวางแผนการรับวัคซีนระหว่างตั้งครรภ์เพิ่มเติม
วัคซีนสำคัญที่คุณแม่ตั้งครรภ์จำเป็นต้องฉีดมีดังนี้
วัคซีนป้องกันไข้หวัดใหญ่
ถ้าพูดถึงไข้หวัดใหญ่ คุณแม่หลาย ๆ คนอาจคิดว่าไม่น่ากลัวมาก จริง ๆ แล้วเป็นโรคที่อันตรายมากสำหรับคนที่กำลังตั้งครรภ์ เพราะไข้หวัดใหญ่อาจก่อให้เกิดภาวะแทรกซ้อนรุนแรงได้มากกว่าคนทั่วไป เช่น ปอดบวม เยื้อหุ้มหัวใจอักเสบ หัวใจวาย เป็นต้น
ช่วงเวลาที่ควรฉีดวัคซีนป้องกันไข้หวัดใหญ่: การตั้งครรภ์แต่ละครั้ง ควรรับวัคซีนป้องกันไข้หวัดใหญ่ 1 เข็ม โดยแนะนำให้ฉีดในช่วงอายุครรภ์ตั้งแต่ 14 สัปดาห์เป็นต้นไป
วัคซีนรวมป้องกันคอตีบ ไอกรน บาดทะยัก (TdaP, Tdap)
คอตีบ ไอกรน บาดทะยัก เป็นโรคที่ติดได้ง่าย โดยเฉพาะเชื้อไอกรนที่ทารกมักติดจากแม่ในระหว่างคลอด หากติดเชื้อรุนแรงอาจทำให้แม่และทารกในครรภ์เสียชีวิต จึงเป็นวัคซีนที่จำเป็นสำหรับหญิงตั้งครรภ์ทุกคน
ปัจจุบันจะมีวัคซีนรวม 3 ชนิดนี้ สามารถฉีดพร้อมกันได้ใน 1 เข็ม และมีวัคซีนแยกชนิดเดี่ยว ๆ หรือรวม 2 ชนิดด้วย ได้แก่ วัคซีนป้องกันโรคไอกรนชนิดเดี่ยว วัคซีนป้องกันบาดทะยัก วัคซีนป้องกันคอตีบและบาดทะยัก (Td)
ช่วงเวลาที่ควรฉีดวัคซีนรวมป้องคอตีบ บาดทะยัก ไอกรน: แนะนำให้ฉีดในช่วงอายุครรภ์ 27–36 สัปดาห์ หรือหากคุณแม่เคยมีประวัติได้รับวัคซีนป้องกันบาดทะยักไม่ครบถ้วน คุณหมออาจแนะนำให้ฉีดบาดทะยักชนิดเดี่ยวเพิ่มเติม
วัคซีนป้องกัน COVID-19
โรคโควิด 19 (Covid-19) เป็นการติดเชื้อไวรัสโคโรนา (SARS-CoV-2) ที่ก่อให้เกิดอาการทางเดินทางหายใจเฉียบพลัน ซึ่งคนตั้งครรภ์เป็นหนึ่งในกลุ่มเสี่ยงที่จะเกิดอาการรุนแรงกว่าคนทั่วไป อาจกระทบต่อทารกในครรภ์ และเพิ่มความเสี่ยงในการคลอดก่อนกำหนด
วัคซีนป้องกันโรคโควิด 19 จึงเป็นวัคซีนที่คุณแม่ตั้งครรภ์ทุกคนควรฉีด เพื่อลดความเสี่ยงและความรุนแรงของโรค โดยแนะนำให้ฉีดกลุ่มเอ็ม อาร์ เอ็น เอ (mRNA vaccines) ได้แก่ Pfizer (ชื่อทางการค้า) และ Moderna (ชื่อทางการค้า)
ช่วงเวลาที่สามารถเข้ารับวัคซีนป้องกัน COVID-19 : สามารถฉีดได้ทุกช่วงอายุครรภ์ หรือเริ่มฉีดเมื่ออายุครรภ์ 12 สัปดาห์เป็นต้นไป
วัคซีนต้องห้าม! สำหรับคุณแม่ตั้งครรภ์ มีอะไรบ้าง?
แม้วัคซีนจะช่วยป้องกันคุณแม่และตัวน้อยในท้อง แต่คุณแม่ไม่ควรเข้ารับการฉีดวัคซีนชนิดเชื้อเป็นในระหว่างการตั้งครรภ์ เพราะอาจทำให้ทารกในครรภ์ติดเชื้อ และก่อให้เกิดภาวะแทรกซ้อนต่าง ๆ ได้
โดยปกติแล้ววัคซีนชนิดเชื้อเป็น คุณแม่ต้องฉีดก่อนการตั้งครรภ์เท่านั้น เช่น
- วัคซีนโรคสุกใส
- วัคซีนโรคงูสวัด
- วัคซีนรวมโรคหัด คางทูม หัดเยอรมัน หรือวัคซีน MMR
- วัคซีนโรคไข้สมองอักเสบ หรือวัคซีน JEV
- วัคซีนเอชพีวี
นอกจากนี้ ยังมีวัคซีนบางตัวที่คุณแม่ควรฉีดตั้งแต่ก่อนตั้งครรภ์เช่นกัน หากไม่ได้ฉีดก่อน และมีความเสี่ยงสูง คุณหมออาจพิจารณาให้ฉีดวัคซีนบางตัวระหว่างการตั้งครรภ์ เช่น วัคซีนป้องกันไวรัสตับอักเสบบีสำหรับคุณแม่ตั้งครรภ์ที่ไม่มีภูมิคุ้มกันต่อโรค หรือมีสามีเป็นพาหะของโรคนี้
สุขภาพที่ดีของคุณแม่ เท่ากับสุขภาพที่แข็งแรงของทารกในครรภ์ เมื่อรู้ว่ากำลังตั้งครรภ์ คุณแม่ควรฝากครรภ์ทันที เพื่อให้คุณหมอวางแผนการดูแลระหว่างการตั้งครรภ์และหลังคลอด รวมถึงจะได้รับวัคซีนที่จำเป็นสำหรับคนท้องอย่างครบถ้วน
