“ฟ้าทะลายโจร” สมุนไพรที่อยู่คู่คนไทยมาเนิ่นนาน ด้วยสรรพคุณทางยาที่สามารถรักษาโรคได้อย่างมีประสิทธิภาพ ทำให้ปัจจุบันฟ้าทะลายโจร กลายเป็นหนึ่งในสมุนไพรที่ผู้คนนิยมใช้บรรเทาอาการโรคต่างๆ มากมาย และมีการแปรรูปเป็นยาแคปซูลเพื่อให้รับประทานง่ายขึ้น
สารบัญ
ทำความรู้จักกับฟ้าละลายโจร
ฟ้าทะลายโจรเป็นพืชล้มลุก สูงประมาณ 30-60 เซนติเมตร ลำต้นตั้งตรง ใบเดี่ยว สีเขียวเข้ม เป็นมัน มีดอกสีขาวเป็นช่อใหญ่ที่ปลายกิ่ง และซอกใบ ผลเป็นฝักรูปทรงกระบอก เมล็ดมีขนาดเล็ก
มีการนำฟ้าทลายโจรมาใช้เป็นยาบรรเทาอาการเจ็บป่วยและรักษาโรคตั้งแต่โบราณ โดยส่วนที่ใช้เป็นยาได้ คือส่วนที่เหนือดินทั้งหมด
ในปัจจุบันฟ้าทลายโจรได้รับการบรรจุในบัญชียาหลักแห่งชาติ ใช้สำหรับบรรเทาอาการท้องเสียที่ไม่เกิดจากการติดเชื้อ เช่น อุจจาระเป็นมูก หรือมีเลือดปน บรรเทาอาการโรคหวัด เช่น เจ็บคอ หรือปวดเมื่อยกล้ามเนื้อ
สามารถหาซื้อได้ในรูปแบบยาแคปซูล หรือลักษณะผลิตภัณฑ์จากชุมชน (OTOP) ตามร้านขายยา หรือห้างสรรพสินค้าทั่วไป ซึ่งผู้คนนิยมนำมาใช้แทนยาสามัญประจำบ้านนั่นเอง
ประโยชน์ของฟ้าทะลายโจร
ฟ้าทะลายโจร เป็นสมุนไพรที่มีสรรพคุณทางยามากมาย ช่วยบรรเทาอาการป่วยต่างๆ ได้ ดังนี้
- รักษาโรคหวัด และโรคไข้หวัดใหญ่ เนื่องจากสารพฤกษศาสตร์ที่พบในฟ้าทลายโจร เช่น สารไดเทอร์ปีนแลคโตน สารฟลาโวนอยด์ มีฤทธิ์บรรเทาอาการหวัด และกระตุ้นการทำงานของระบบภูมิคุ้มกันได้
- รักษาอาการอักเสบในร่างกาย เพราะฟ้าทะลายโจรมีคุณสมบัติช่วยยับยั้งการหลั่งสารที่ก่อให้เกิดอาการอักเสบในร่างกาย ต้านอนุมูลอิสระ และการแข็งตัวของเลือด ใช้รักษาอาการอักเสบในร่างกาย
- แก้อาการท้องเสีย ท้องเดิน และอาหารเป็นพิษ ฟ้าทะลายโจรช่วยขับสารพิษในลำไส้ ลดการระคายเคืองต่อผนังของลำไส้ ช่วยลดการเคลื่อนไหวของลำไส้ ทำให้ระบบขับถ่ายทำงานได้เป็นปกติ
- รักษาไข้ไทฟอยด์หรือไข้ลากสาดน้อย การรับประทานสมุนไพรฟ้าทะลายโจรแบบแคปซูล 2 เม็ด 3 เวลาก่อนอาหาร ติดต่อกัน 3 สัปดาห์ จะช่วยทำลายเชื้อไทฟอยด์ที่ฝังตัวอยู่ในเนื้อเยื่อของต่อมน้ำเหลือง หรือผนังลำไส้เล็กได้
- รักษาโรคงูสวัด การรับประทานฟ้าทะลายโจรแคปซูลประมาณ 2 – 3 เม็ดก่อนอาหาร รับประทานวันละ 3 เวลา ติดต่อกัน 3 สัปดาห์ จะช่วยบรรเทาอาการงูสวัดได้
- ช่วยรักษาริดสีดวงทวาร รับประทานสมุนไพรฟ้าทะลายโจรครั้งละ 2-3 เม็ดก่อนอาหาร 3 เวลา และก่อนเข้านอน ช่วยให้อาการเลือดออก หรือปวดหน่วงค่อยๆ หายไป และยังทำให้การขับถ่ายดีขึ้นด้วย
การใช้ฟ้าทะลายโจรเพื่อสุขภาพ
วิธีใช้ฟ้าทะลายโจรเพื่อบรรเทา หรือรักษาอาการต่างๆ มีทั้งการต้มน้ำดื่ม รับประทานแคปซูล รวมไปถึงการตำ และพอก ดังนี้
- รักษาอาการร้อนใน นำใบแก่ของฟ้าทะลายโจร ประมาณ 15 กรัม และใบเตยสด 15 กรัม ต้มกับน้ำสะอาด ทิ้งไว้แค่พอเดือด แล้วกรองแต่น้ำ ดื่มก่อนอาหารทั้ง 3 มื้อ (ถ้าต้องการให้หายขาด ควรดื่มแทนน้ำเปล่าต่อเนื่องกัน)
- รักษาโรคท้องเสีย ท้องร่วง โรคบิด นำกิ่งสด และใบสดของฟ้าทะลายโจรมาสับเป็นท่อนสั้นๆ ประมาณ 1 เซนติเมตร 3 กำมือ ต้มกับน้ำสะอาดเป็นเวลา 15 นาที แล้วดื่มก่อนอาหารวันละ 3 ครั้ง
- รักษาอาการผมร่วง นำใบฟ้าทะลายโจรสด 6-7 ใบไปแช่แล้วขยำในน้ำอุ่น ชโลมให้ทั่วศีรษะเป็นเวลา 5-10 นาที แล้วล้างออก
- รักษาแผลสด และฝี
นำใบแก่ของฟ้าทะลายโจรประมาณ 1 กำมือ ตำให้ละเอียด ใส่เกลือเล็กน้อย เหล้าขาว 1/2 ถ้วยยา และน้ำ 1/2 ช้อนชา คนให้เข้ากันแล้วกรองแยกกากออกมาพอกบนแผล และฝี ใช้ผ้าสะอาดพันทิ้งไว้ 1 คืน ให้เปลี่ยนกากไปเรื่อยๆ จนกว่าอาการจะดีขึ้น - รักษาโรคหวัด คัดจมูก
นำใบฟ้าทะลายโจร 2-3 กำมือมาล้างให้สะอาด ผึ่งในที่ร่ม มีลมโกรก จนกว่าใบจะแห้ง (ห้ามตากแดด เพราะตัวยาจะสูญเสียไปกับความร้อน) เมื่อใบแห้ง นำมาบดละเอียดใส่กระปุกไว้ เมื่อมีอาการให้เขย่ากระปุกแรงๆ เปิดฝาเพื่อสูดดมควันจากผงฟ้าทะลายโจรจะช่วยให้อาการดีขึ้น - ใช้แทนแอลกอฮอล์ล้างแผล
นำผงฟ้าทะลายโจรแช่กับเหล้าขาว 40 ดีกรี โดยให้เหล้าท่วมผงเล็กน้อย ปิดฝาขวดให้แน่น ทิ้งไว้ 7 วัน ระหว่างนั้นให้เขย่าวันละ 1 ครั้งจนกว่าจะครบ 7 วัน สามารถนำมาทาแผลฆ่าเชื้อได้
ข้อควรระวังในการใช้ฟ้าทะลายโจร
1. ไม่ควรใช้ฟ้าทะลายโจรติดต่อกันเกิน 7 วัน
ฟ้าทะลายโจรค่อนข้างปลอดภัยต่อร่างกายหากรับประทานในปริมาณและระยะเวลาที่เหมาะสม แต่ บางรายอาจเกิดผลข้างเคียงตามมาหลังการรับประทานเล็กน้อย
เนื่องจากฟ้าทะลายโจรมีฤทธิ์ที่ค่อนข้างแรง อาจทำให้เกิดการปวดท้อง ท้องเสีย กล้ามเนื้ออ่อนแรง และวิงเวียนศีรษะได้
หากรับประทานติดต่อกันเกิน 3 วันแล้วไม่ดีขึ้น ควรหยุดรับประทานยา และรีบไปพบแพทย์เพื่อวินิจฉัยหาสาเหตุของโรคต่อไป
ในกรณีที่จำเป็นจะต้องรับประทานต่อเนื่องเกิน 7 วัน ควรรับประทานคู่กับน้ำขิงเพื่อลดการเกิดผลข้างเคียงดังกล่าว (น้ำขิงมีฤทธิ์ร้อน จึงช่วยให้ร่างกายอบอุ่นได้)
2. ไม่ควรใช้ฟ้าทะลายโจรกับผู้มีปัญหาความดันโลหิตต่ำ
เนื่องจากฟ้าทะลายโจรมีสรรพคุณลดความดันโลหิต หากฝืนใช้ หรือใช้โดยรู้เท่าไม่ถึงการณ์ อาจทำให้รู้สึกหน้ามืดคล้ายจะเป็นลม หรือรู้สึกมึนงงสับสน
ถ้าเกิดอาการเหล่านี้ขึ้น ควรหยุดใช้ทันทีแล้วอาการจะค่อยๆ ดีขึ้นเองภายใน 3-4 ชั่วโมง เนื่องจากฟ้าทะลายโจรไม่ตกค้างในร่างกาย
3. ฟ้าทะลายโจรมีฤทธิ์ “เย็น” จึงเหมาะสำหรับผู้ป่วยที่เป็นโรคไข้ที่มีฤทธิ์ “ร้อน”
หากผู้ป่วยเป็นหวัดที่เกิดจากฤทธิ์ “เย็น” เช่น มีอาการหนาวข้างในร่างกาย เป็นไข้แบบไม่มีเหงื่อ แล้วใช้ฟ้าทะลายโจร อาจทำให้อาการรุนแรงมากขึ้นกว่าเดิม
4. ฟ้าทะลายโจรมีผลข้างเคียงรุนแรง ควรสังเกตอาการ หรือความผิดปกติที่อาจเกิดขึ้นหลังใช้งาน
ผู้ป่วยที่แพ้ฟ้าทะลายโจรรุนแรง อาจมีอาการเริ่มต้นตั้งแต่ผื่นขึ้น หน้าบวม ตัวบวม หายใจไม่ออก และถึงขั้นเสียชีวิตได้ หากมีอาการเหล่านี้ ให้หยุดยา และรีบไปพบแพทย์ทันที
5. สตรีที่อยู่ในช่วงตั้งครรภ์ และอยู่ในช่วงให้นมบุตรควรหลี่กเลี่ยง
เนื่องจากอาจส่งผลกระทบต่อเด็ก และทำให้เกิดความผิดปกติได้
ฟ้าทะลายโจรเป็นสมุนไพรรสขมที่อุดมไปด้วยสรรพคุณทางยา หากใช้อย่างเหมาะสมจะช่วยบรรเทาอาการของโรคได้อย่างมีประสิทธิภาพ
อย่างไรก็ตาม แม้ฟ้าทะลายโจรจะมีคุณประโยชน์มาก แต่หากใช้ผิด ก็อาจเป็นอันตรายต่อร่างกายได้เช่นกัน ดังนั้นจึงควรศึกษาข้อระวังในการใช้โดยละเอียด เพื่อให้เกิดประโยชน์สูงสุด
เปรียบเทียบราคาและแพ็กเกจตรวจสุขภาพ จากคลินิกและโรงพยาบาลใกล้คุณ และไม่พลาดทุกอัปเดตเรื่องสุขภาพและโปรโมชั่นเมื่อกดดาวน์โหลดแอป iOS และ Android
ตรวจสอบความถูกต้องโดย พญ. ภกญ. เพ็ญพิไล สุตันทวงษ์
ที่มาของข้อมูล
- ธนโชติ ธรรมชาติ, ฟ้าทะลายโจร (http://eto.ku.ac.th/neweto/e-book/plant/herb_gar/ฟ้าทะลายโจร.pdf), 16 มีนาคม 2563.
- WebMD, Uses, Side Effects, Interactions, Dosage, and Warning (https://www.webmd.com/vitamins/ai/ingredientmono-973/andrographis), 14 December 2019.
- National Center for Biotechnology Information, Harnessing the medicinal properties of Andrographis paniculata for diseases and beyond: a review of its phytochemistry and pharmacology (https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC4032030/), 15 December 2019.
