Fibroscan หรือไฟโบรสแกน เป็นหนึ่งในวิธีตรวจคัดกรองโรคตับ ช่วยค้นหาความเสี่ยงโรคตับได้ละเอียดมากขึ้น โดยเฉพาะคนที่เริ่มอายุมากขึ้น คนที่ดื่มแอลกอฮอล์เป็นประจำ หรือมีปัจจัยเสี่ยงโรคตับอื่น ๆ
คนส่วนใหญ่มักเข้าใจว่าสุขภาพตับตรวจดูได้จากการคลำท้องดูอาการตับโต หรือการตรวจเลือดดูค่าการทำงานตับ จริง ๆ ยังมีการตรวจอื่นที่ช่วยตรวจดูสุขภาพตับได้อย่างครอบคลุม ไม่เจ็บตัว และแม่นยำ ซึ่งเป็นสิ่งที่ Fibroscan ทำได้
สารบัญ
การตรวจตับด้วย Fibroscan คืออะไร?
Fibroscan เป็นเทคโนโลยีทางการแพทย์ที่ใช้ในการตรวจดูสภาพตับ ด้วยการปล่อยคลื่นเสียงความถี่ต่ำเข้าไปในช่องท้องตรงตำแหน่งของตับ เพื่อวัดความแข็งของตับหรือพังผืดในตับ และปริมาณไขมันสะสมในตับที่เป็นสัญญาณของภาวะไขมันพอกตับได้ในคราวเดียวกัน
การเกิดพังผืดในตับ และปริมาณไขมันที่สะสมในตับล้วนส่งผลกระทบต่อการทำงานของตับ ทำให้ตับอักเสบอย่างต่อเนื่อง เมื่อปล่อยไว้โดยไม่ได้รักษา หรือเกิดโดยไม่รู้ตัว สามารถนำไปสู่ภาวะตับแข็ง เพิ่มโอกาสเกิดโรคตับร้ายแรง และโรคมะเร็งตับในอนาคต
จุดประสงค์ของการตรวจ Fibroscan
- เพื่อประเมินความเสี่ยงของตับแข็ง มะเร็งตับ ตับวาย และภาวะเลือดออกในทางเดินอาหาร
- เพื่อดูการตอบสนองของตับต่อการรักษา และตัดสินใจในการให้ยารักษาโรคตับอักเสบเรื้อรังชนิดต่าง ๆ
- เพื่อวินิจฉัยโรคไขมันคั่งตับหรือไขมันพอกตับ เพราะตัวเครื่องจะวัดไขมันในเนื้อตับ และพังผืดในตับไปพร้อมกัน
หลักการทำงานของ Fibroscan
หลักการทำงานของ Fibroscan เหมือนกับโซนาร์และอัลตราซาวด์ คือ การปล่อยคลื่นเสียงความถี่สูงไปที่ตับ แล้ววัดคลื่นที่สะท้อนกลับมา และแปรผลเป็นตัวเลข ได้เป็น 2 ค่า คือ ค่าความแข็งของตับ และค่าปริมาณไขมันสะสมในตับ
หากเนื้อตับที่มีไขมันสะสมอยู่มากจะมีความเร็วเสียงสะท้อนกลับมามากกว่าเนื้อตับที่มีไขมันน้อย ส่วนการวัดค่าตับแข็งหรือพังผืดในตับ คลื่นเสียงจะผ่านได้เร็วขึ้นในคนที่มีภาวะตับแข็ง
จุดเด่นของการตรวจสุขภาพตับด้วย Fibroscan
การตรวจ Fibroscan ช่วยให้แพทย์ประเมินหรือวินิจฉัยโรคตับได้แม่นยำขึ้น ส่งผลดีต่อการวางแผนรักษา และการดูแลตัวเองของผู้ป่วย
ประโยชน์และข้อดีในการตรวจสุขภาพตับด้วย Fibroscan มีอยู่หลายอย่าง ได้แก่
- ปลอดภัย ไม่มีการใช้คลื่นเอกซเรย์หรือสารทึบแสงที่อาจกระทบกับร่างกาย
- เป็นการตรวจภายนอก ไม่รุกล้ำร่างกาย ไม่ทำให้เจ็บปวด
- ไม่เสี่ยงต่อภาวะแทรกซ้อน เมื่อเทียบกับการตรวจแบบเก่าที่ต้องใช้วิธีการเจาะตับ ซึ่งสร้างความเจ็บปวด อาจเกิดการติดเชื้อ และภาวะแทรกซ้อนอื่น ๆ
- รวดเร็ว ใช้เวลาตรวจไม่นาน เพียง 5–10 นาที กลับบ้านได้ทันทีหลังตรวจ และไม่ต้องพักฟื้น
- ผลลัพธ์แม่นยำ สามารถตรวจซ้ำได้โดยไม่มีผลข้างเคียง ทำให้ติดตามผลการตรวจได้ต่อเนื่อง
การตรวจ Fibroscan เจ็บไหม
การตรวจ Fibroscan เป็นการตรวจสุขภาพตับแบบไม่รุกล้ำ อธิบายง่าย ๆ คือ ไม่ต้องเจาะเลือด ไม่ต้องนำอุปกรณ์ใด ๆ เข้าร่างกาย ทำให้ไม่เจ็บปวดหรือเป็นอันตราย ขณะตรวจจะรู้สึกถึงแรงสั่นเบา ๆ จากหัวเครื่องตรวจเท่านั้น คล้ายกับการอัลตราซาวด์คุณแม่ตั้งครรภ์
Fibroscan เหมาะกับใคร ตรวจเมื่อไหร่ดี
โรคตับส่วนมากแทบไม่แสดงอาการจนกว่าโรคจะรุนแรง หรือมีอาการน้อยมาก ไม่เฉพาะเจาะจง การตรวจตับด้วย Fibroscan จึงมีประโยชน์สำหรับทุกคน โดยเฉพาะกลุ่มคนต่อไปนี้
- มีความเสี่ยงต่อโรคตับ เช่น ดื่มแอลกอฮอล์เป็นประจำ
- มีโรคเรื้อรัง โดยเฉพาะโรคอ้วน ภาวะไขมันในเลือดสูง และโรคเบาหวาน
- มีความเสี่ยงหรือติดเชื้อไวรัสตับอักเสบ โดยเฉพาะเชื้อไวรัสตับอักเสบบี หรือเชื้อไวรัสตับอักเสบซี
- มีภาวะไขมันพอกตับจากสาเหตุต่าง ๆ
- มีสัญญาณบ่งบอกโรคตับ เช่น ตาเหลือง ตัวซีด อ่อนเพลีย และอาหารไม่ย่อยเรื้อรัง
- มีประวัติครอบครัวเป็นโรคตับ หรือเป็นโรคตับอยู่แล้ว
- ชอบรับประทานอาหารไขมันสูงหรือของหวานมาก
ข้อจำกัดของการตรวจ Fibroscan
Fibroscan เป็นการตรวจที่ปลอดภัย แต่เป็นอุปกรณ์ที่ใช้ตรวจได้เฉพาะกับตับเท่านั้น ถ้าตรวจกับอวัยวะอื่นอาจเป็นอันตราย และคนบางกลุ่มอาจมีข้อจำกัดบางอย่าง ควรปรึกษาแพทย์ก่อนเสมอ เช่น
- คนที่มีภาวะท้องมานหรือมีของเหลวคั่งภายในช่องท้อง เพราะอาจทำให้อาการรุนแรงขึ้น แต่สามารถตรวจได้หลังจากหายดีแล้ว
- คุณแม่ที่กำลังตั้งครรภ์ เพราะคลื่นความถี่ที่ใช้จะต่างจากการอัลตราซาวด์ จะส่งผลต่อการเติบโตและพัฒนาการของทารก
- คนที่ฝังอุปกรณ์ทางการแพทย์ในร่างกาย เช่น เครื่องกระตุ้นหัวใจ หรือเครื่องกระตุ้นสมอง เพราะคลื่นความถี่จะไปทำลายตัวอุปกรณ์ ทำให้เกิดความเสียหายหรือเกิดผลข้างเคียง
- คนที่มีภาวะอ้วนอย่างรุนแรงอาจได้ผลลัพธ์ไม่แม่นยำ เพราะคลื่นความถี่อาจถูกจำกัดจากชั้นไขมันในร่างกาย
ขั้นตอนการตรวจสุขภาพตับด้วย Fibroscan
ก่อนการตรวจ Fibroscan จะมีการสอบถามประวัติทางการแพทย์ของผู้เข้ารับบริการ หากมีโรคประจำตัวหรือปัญหาสุขภาพใด ๆ ควรแจ้งแพทย์หรือเจ้าหน้าที่ก่อนตรวจ
การตรวจสุขภาพตับด้วย Fibroscan เป็นขั้นตอนที่ง่าย ใช้เวลาไม่นาน ประมาณ 5–10 นาที ดังนี้
- ผู้เข้ารับบริการนอนหงายบนเตียงตรวจ โดยวางแขนไว้เหนือศีรษะ
- แพทย์จะทาเจลที่หัวตรวจหรือผิวหนังของผู้เข้ารับการตรวจปริมาณเล็กน้อย เพื่อช่วยให้การตรวจง่าย และแม่นยำขึ้น
- เริ่มตรวจโดยใช้หัวตรวจไฟโบรสแกนตรวจวัดบริเวณตับ ประมาณ 10 ครั้งในจุดเดียวกัน
หลังเสร็จสิ้นการตรวจด้วย Fibroscan แพทย์จะแจ้งผลให้ผู้เข้ารับการตรวจทราบ หากพบว่ามีภาวะเสี่ยงหรือวินิจฉัยแล้วว่าเป็นโรคตับ แพทย์จะช่วยวางแผนการรักษาที่เหมาะสมต่อไป
ผลการตรวจ Fibroscan บอกอะไรได้บ้าง?
ค่าจากการตรวจ Fibroscan มี 2 ตัวด้วยกัน
1. ค่าความแข็งหรือความยืดหยุ่นของตับ (Liver stiffness) ใช้เพื่อประเมินพังผืด และโรคตับแข็ง มีเกณฑ์ในการวัดต่อไปนี้
- F0 ถึง F1: ไม่มีพังผืดหรือมีเพียงเล็กน้อย
- F2: มีพังผืดระดับกลาง
- F3: มีพังผืดระดับรุนแรง
- F4: ตับแข็ง
2. ค่าระดับไขมันในตับ (CAP score) ใช้เพื่อวัดระดับไขมันสะสมในตับ แบ่งออกได้ 3 ระดับ
- S1: ไขมันสะสมในตับ 11–33%
- S2: ไขมันสะสมในตับ 34–66%
- S3: ไขมันสะสมในตับ 67% ขึ้นไป
ค่าเหล่านี้จะออกมาหลังจากการตรวจ แพทย์จะวิเคราะห์ผลการตรวจ ควบคู่ไปกับประวัติทางการแพทย์ แล้วถึงแจ้งให้ผู้เข้ารับการตรวจทราบผล
Fibroscan เป็นเทคโนโลยีที่ช่วยให้การดูแลสุขภาพตับง่ายขึ้น และตรงจุด โดยที่คุณไม่ต้องเจ็บตัว หากคุณมีปัจจัยเสี่ยงหรือสงสัยว่าตัวเองอาจมีปัญหาเกี่ยวกับตับ ควรปรึกษาแพทย์ เพื่อรับคำแนะนำและการตรวจเพิ่มเติม
เปรียบเทียบราคาแพ็กเกจตรวจสุขภาพตับ จากโรงพยาบาลใกล้บ้าน จองผ่าน HDmall.co.th รับราคาโปร อย่ารอให้ความเสี่ยงของโรคตับคืบคลาน