แพ้พิษแมลงอันตรายถึงชีวิต รู้อาการแพ้ และวิธีปฐมพยาบาล

การถูกแมลงกัดหรือต่อยเป็นเรื่องปกติที่เกิดได้ อาจสร้างความเจ็บปวดได้หลายระดับ ขึ้นอยู่กับชนิดของแมลง หรือความรุนแรงของพิษ ส่วนมากไม่ทำให้เกิดอาการรุนแรง ยกเว้นคนนั้นแพ้พิษจากแมลงเหล่านั้น อาการแพ้อาจรุนแรงจนเป็นอันตรายถึงชีวิตได้เลย  

ภูมิแพ้จากแมลงกัดต่อยหรือแพ้พิษแมลง เกิดได้อย่างไร

แมลงเป็นสัตว์ที่มีกลไกป้องกันตัวแตกต่างกันไป บางตัวอาจกัด แทงเหล็กใน หรือใช้พิษ ซึ่งน้ำลายหรือพิษของแมลงจะมีโปรตีนที่อาจก่อให้เกิดอาการแพ้ขึ้น 

เมื่อโดนกัดหรือได้รับพิษเข้าสู่ร่างกาย ระบบภูมิคุ้มกันได้สร้างสารภูมิคุ้มกันขึ้นมามาทำลายโปรตีนในน้ำลายหรือพิษของแมลงที่คิดว่าเป็นสารแปลกปลอม จนก่อให้เกิดอาการแพ้ตามมา 

ปัจจุบันยังไม่ทราบสาเหตุแน่ชัดว่า แต่คาดว่าอาจเกี่ยวข้องกับพันธุกรรม สภาพแวดล้อม และปัจจัยอื่น ๆ ร่วมด้วย

อาการแพ้จากแมลงกัดต่อย เป็นแบบไหน

ก่อนอื่นต้องเข้าใจก่อนว่า อาการจากการถูกแมลงต่อยกับแพ้แมลงนั้นแตกต่างกัน การถูกแมลงกัดหรือต่อย อาจทำให้เกิดความเจ็บปวดในระดับที่แตกต่างกันไป มีอาการปวดบวม แดง แสบร้อนตามผิวหนัง ส่วนมากไม่รุนแรง และหายเองได้

ส่วนอาการแพ้พิษแมลงหรือแพ้แมลงกัดต่อยเป็นผลจากการแพ้โปรตีนในน้ำลายหรือพิษของแมลง ทำให้ระบบภูมิคุ้มกันพยายามทำลายโปรตีนจากน้ำลายและพิษเหล่านั้น จนเกิดอาการเจ็บปวด อาการจากพิษ และอาการแพ้ต่อไปนี้ได้

• ผื่นแดงขึ้นตามตัวมากผิดปกติ นอกเหนือบริเวณที่ถูกกัด
• หายใจลำบาก เสียงหวีดแหลม แน่นหน้าอก
• เวียนศีรษะ หน้ามืด
• เป็นไข้
• ชัก
• ภาวะช็อก
• หมดสติ

อาการเหล่านี้เรียกว่าปฏิกิริยาภูมิแพ้รุนแรง (Anaphylaxis) ที่อาจนำไปสู่การเสียชีวิตได้ จัดเป็นภาวะฉุกเฉินที่จำเป็นต้องรักษาอย่างเร่งด่วน

วิธีปฐมพยาบาลหลังจากแมลงกัดต่อย

การถูกแมลงกัดต่อยไม่ได้ทำให้เกิดอาการแพ้ทุกครั้ง แต่ก็มีความเสี่ยงเสมอ หากพบอาการแพ้หลังจากถูกแมลงกัดต่อย กรณีอาการไม่รุนแรง สามารถปฐมพยาบาลเบื้องต้น ดังนี้

• ทำความสะอาดแผลให้สะอาด โดยล้างแผลด้วยน้ำสะอาด และสบู่ กรณีเจอเหล็กใน ควรนำออกจากแผลให้หมด สามารถใช้เล็บหรือบัตรแข็งที่สะอาดค่อย ๆ ขูดเหล็กในออก ห้ามใช้แหนบดึง เพราะพิษอาจหลั่งออกมามากขึ้น
• ไม่ควรแกะหรือเกาตรงที่ถูกกัด เพราะอาจเสี่ยงติดเชื้อซ้ำซ้อน 
• ประคบเย็นครั้งละ 10 นาที เพื่อลดอาการบวม
• หากปวดแผล สามารถใช้ยาพาราเซตามอลบรรเทาอาการ
• กินยาต้านฮิสตามีน ทายากลุ่มยาต้านฮิสตามีน หรือกลุ่มเสตียรอยด์ เพื่อลดอาการคัน ปวดแสบร้อน 
• เฝ้าสังเกตอาการรุนแรง โดยเฉพาะหากเกิดผื่นขนาดใหญ่ คลื่นไส้ อาเจียน ปวดท้อง แน่นหน้าอก หายใจลำบาก รวมถึงถูกกัดหรือต่อยจากแมลงจำนวนมาก ควรนำส่งโรงพยาบาลทันที

กรณีที่มีอาการแพ้แมลงขั้นรุนแรง และพบสัญญาณปฏิกิริยาภูมิแพ้รุนแรง ควรรีบไปพบแพทย์ทันที แพทย์อาจให้ยาเอพิเนฟรีน (Epinephrine) เพื่อป้องกันภาวะช็อก ร่วมกับการรักษาตามอาการอย่างเหมาะสม เช่น การให้ยาแก้แพ้หรือยาสเตียรอยด์ การให้น้ำเกลือ หรือการใส่เครื่องช่วยหายใจ

วิธีเลี่ยงอาการแพ้แมลงกัดต่อย

แมลงกัดหรือต่อยอาจเรียกได้ว่าเป็นอุบัติเหตุ ป้องกันล่วงหน้าได้ยาก เบื้องต้นอาจลดความเสี่ยงที่จะถูกแมลงกัดต่อยได้ตามคำแนะนำต่อไปนี้

• เลี่ยงการไปอยู่ในสถานที่ที่แมลงหรือสัตว์มีพิษชุกชุม
• เมื่อต้องเข้าไปยังพื้นที่ที่มีแมลงชุกชุม อย่างในสวน หรือในป่า ควรสวมใส่เสื้อผ้ามิดชิด ใช้ผลิตภัณฑ์หรือสเปรย์กันแมลง
• หากอยู่อาศัยในพื้นที่ที่มีความเสี่ยง ควรติดมุ้งลวดให้มิดชิด 
• หากเคยมีประวัติแพ้แมลงกัดต่อยอย่างรุนแรง ควรพกพายาเอพิเนฟรีน (Epinephrine) ติดตัวอยู่เสมอ และเรียนรู้วิธีใช้ยาให้ถูกวิธี

สุดท้ายนี้ ไม่ว่าจะบาดเจ็บจากการถูกแมลงกัดต่อย พิษของแมลง หรืออาการแพ้พิษแมลง หากพบว่าอาการรุนแรงขึ้น ควรรีบไปพบแพทย์ทันทีเพื่อความปลอดภัยในชีวิต

แพ้ไหมไม่รู้ หาคำตอบพร้อมเช็กสารที่คุณอาจแพ้ด้วย แพ็กเกจตรวจหาสารก่อภูมิแพ้ ภายใต้การดูแลของแพทย์อย่างปลอดภัย ในราคาโปรโมชันที่ HDmall.co.th