‘สมาธิสั้น’ หรือแค่ซน สังเกตให้ดี ลูกเป็นแบบไหน?

เด็กเล็กมักจะมีพฤติกรรมซุกซนเป็นธรรมดา บางครั้งเด็กอาจดื้อและซนมากจนคุณพ่อคุณแม่อาจกลัวว่าลูกจะเป็นสมาธิสั้น หรือจริง ๆ  ความซุกซนของลูกจะเป็นพฤติกรรมเรียนรู้ตามวัยกันแน่ 

บทความนี้จะชวนคุณพ่อคุณแม่มาดูสัญญาณของโรคสมาธิสั้น และข้อมูลน่ารู้อื่น ๆ เกี่ยวกับโรคนี้กัน

โรคสมาธิสั้นในเด็ก คืออะไร

โรคสมาธิสั้นหรือภาวะสมาธิสั้น (Attention Deficit Hyperactivity Disorder: ADHD) เป็นความผิดปกติของสมองส่วนที่ควบคุมสมาธิและพฤติกรรมทำงานน้อยลง ทำให้ควบคุมตัวเองได้ลำบากแม้จะพยายามควบคุมตัวเองแล้ว และไม่ได้เกิดจากการแกล้งหรือขี้เกียจทำ

โรคนี้เกิดได้จากหลายปัจจัย ทั้งพันธุกรรม สภาพแวดล้อมในการเลี้ยงดู ปัญหาสุขภาพ การได้รับสารพิษบางชนิด และการใช้สื่ออิเล็กทรอนิกส์ต่าง ๆ ที่ขาดการดูแลจากพ่อแม่หรือผู้ดูแล

อาการของโรคที่หลายคุ้นเคยกันมักจะเป็นอาการอยู่ไม่นิ่ง ใจร้อน จดจ่อกับสิ่งใดสิ่งหนึ่งไม่ได้นาน ไม่มีสมาธิ หรือสมาธิสั้นนั่นเอง เด็กที่เป็นสมาธิสั้นมักแสดงอาการในช่วงก่อนอายุ 12 ขวบ และเป็นต่อเนื่องได้จนโต แต่ก็พบในช่วงอายุอื่นได้เหมือนกัน 

นอกจากนี้ คุณพ่อคุณแม่บางคนอาจเข้าใจคิดว่าลูกที่ชอบวิ่งเล่น อยู่ไม่นิ่งอาจเป็นความซนตามช่วงวัยของเด็ก จนอาจทำให้ลูกไม่ได้รับการรักษาอย่างเหมาะสม และทันเวลาได้ 

พฤติกรรมเหล่านี้สามารถส่งผลต่อการเจริญเติบโตทางร่างกาย จิตใจ และสังคมของเด็ก ซึ่งจำเป็นต้องได้รับการรักษา และดูแลอย่างเหมาะสมจากจิตแพทย์เด็กและวัยรุ่น

วิธีสังเกตเด็กสมาธิสั้น กับเด็กซน

ความซุกซนเป็นหนึ่งในกระบวนการเติบโตตามธรรมชาติของเด็กที่ช่วยให้เด็กเรียนรู้สิ่งต่าง ๆ ได้มากขึ้น ซึ่งพฤติกรรมของเด็กสมาธิสั้น และเด็กซนอาจทำให้คุณพ่อคุณแม่สับสน มาดูกันว่าเราจะแยก 2 อย่างนี้ได้ด้วยวิธีไหน

เด็กสมาธิสั้นทำสิ่งต่าง ๆ หรือทำตามคำสั่งไม่สำเร็จ

แม้เด็กบางคนจะมีความซุกซน แต่เมื่อคุณพ่อคุณแม่มอบหมายหน้าที่อะไรสักอย่างให้อย่างจริงจัง เด็กจะสามารถทำสิ่งเหล่านั้นให้สำเร็จได้ เช่น การหยิบของ การเก็บของเล่น หรือการทำการบ้าน 

แต่เด็กสมาธิสั้นจะไม่สามารถทำสิ่งที่ได้รับมอบหมายให้สำเร็จ เพราะไม่สามารถจดจ่อกับสิ่งที่ทำ หรือมีความคิดเรื่องอื่นแล่นเข้ามาในหัว หรือถูกกระตุ้นด้วยอย่างอื่นจนไม่สามารถทำสิ่งง่าย ๆ ให้สำเร็จได้

เด็กสมาธิสั้นประมวลผลล่าช้า

เด็กทั่วไปสามารถเรียบเรียง สื่อสาร และโต้ตอบกับผู้ที่พูดคุยด้วยได้ แต่เด็กสมาธิสั้นจะจับใจความและเรียบเรียงไม่ได้ เลยจะพูดซำ้ ๆ มีพฤติกรรมพูดเก่ง พูดตลอดเวลา ไม่ฟังเวลามีคนพูดด้วย และชอบพูดแทรกระหว่างที่คนอื่นพูดอยู่ 

เด็กสมาธิสั้นจะอยู่ไม่สุขตลอดเวลา

อาการอยู่ไม่สุขเป็นอาการโรคสมาธิสั้นที่สังเกตเห็นได้ชัด เพราะเด็กจะไม่อยู่เฉย จะต้องเดินไปเดินมา ปีนป่าย หรือทำสิ่งต่าง ๆ อยู่ตลอด จนไม่สามารถจดจ่ออยู่กับสิ่งที่ทำได้เลย 

ในทางตรงกันข้ามเด็กซนสามารถหยุดอยู่นิ่ง ๆ กับที่ และจดจ่อกับสิ่งใดสิ่งได้เมื่อรู้สึกสนใจ และอยู่นิ่งได้ในบางสถานการณ์

เด็กสมาธิสั้นทำหลายอย่างในเวลาเดียวกัน

อีกหนึ่งข้อสังเกตที่คุณพ่อคุณแม่ควรให้ความสำคัญเกี่ยวกับโรคสมาธิสั้นในเด็ก คือ ความสามารถในการทำหลายอย่างได้ในเวลาเดียวกัน เช่น ทำการบ้านไป ดูหนังไป ฟังเพลงไป

ภายนอกอาจดูเหมือนเป็นข้อดี แต่อาจเป็นสัญญาณของโรคสมาธิสั้น เพราะเด็กทั่วไปมักจะเลือกที่จะทำสิ่งใดสิ่งหนึ่งอย่างตั้งใจ สามารถลำดับสิ่งไหนต้องทำก่อนหรือหลังได้

เด็กสมาธิสั้นไม่เชื่อฟัง ห้ามปรามแล้วไม่หยุด

การถูกดุ หรือห้ามปรามจะทำให้เด็กซนหรือเด็กทั่วไปหยุดความซน และพฤติกรรมที่ไม่พึงประสงค์ได้ 

แต่เด็กที่มีอาการสมาธิสั้น ไม่ว่าคุณพ่อคุณแม่พูด ดุ หรือห้ามอย่างไร เด็กก็จะไม่หยุดพฤติกรรมนั้น หรืออาจเปลี่ยนจากการทำพฤติกรรมนี้ไปเป็นพฤติกรรมอื่นแทน

เด็กสมาธิสั้นจะเหม่อลอยในห้องเรียน

ในข้อนี้คุณพ่อคุณแม่อาจต้องสอบถามจากคุณครู เพราะเป็นพฤติกรรมในห้องเรียน โดยเด็กที่เป็นโรคสมาธิสั้นมักจะนั่งเหม่อในเวลาที่คุณครูกำลังสอน ส่วนเด็กทั่วไปอาจตั้งใจเรียน พูดคุย หรือเล่นกับเพื่อนในห้องตามประสาเด็ก 

ส่วนเด็กสมาธิสั้นอาจไม่หันหรือไม่สนใจเวลาที่คุณครูเรียก และไม่สามารถทำงาน หรือการบ้านที่คุณครูมอบหมายได้ 

นอกจากนี้ เด็กสมาธิสั้นอาจมีอาการ และพฤติกรรมอื่น ๆ เช่น

• ใจร้อน อดทนไม่เป็น ไม่ชอบการรอคอย ไม่เข้าใจการต่อแถว
• ทำสิ่งต่าง ๆ ผิดพลาดอยู่เสมอ แม้แต่กิจวัตรประจำวัน
• วอกแวกหรือถูกกระตุ้นได้ง่ายจากสิ่งรอบตัว และอารมณ์
• หลีกเลี่ยงงานที่ต้องใช้ความพยายามในการทำ

หากคุณพ่อคุณแม่พบว่าลูกน้อยมีพฤติกรรม และสัญญาณของโรคสมาธิสั้น หรือดูซนผิดปกติ โดยเฉพาะเมื่อเกิดขึ้นติดต่อกันเป็นเวลานาน แนะนำว่าลองพาเจ้าตัวเล็กไปปรึกษาแพทย์เด็กและวัยรุ่น เพื่อตรวจวินิจฉัย และวางแผนการรักษาอย่างเหมาะสม 

อาการสมาธิสั้น กับไฮเปอร์เหมือนกันไหม?

สมาธิสั้น กับอาการไฮเปอร์ไม่เหมือนกัน อาการไฮเปอร์ จริง ๆ แล้ว คือ อาการอยู่ไม่สุข โดยเด็กจะอยู่นิ่งไม่ได้ ต้องวิ่งเล่น ต้องเดิน หรือปีนป่ายตลอดเวลา ซึ่งอาการไฮเปอร์ หรือไฮเปอร์แอคทีฟจัดเป็นหนึ่งในอาการของโรคสมาธิสั้น

โรคสมาธิสั้นในเด็กรักษาให้หายขาดได้รึเปล่า?

โรคสมาธิสั้นเป็นภาวะทางจิตใจที่ไม่สามารถรักษาให้หายขาดได้ แต่การรักษาอย่างเหมาะสม มีทั้งการใช้ยา การทำจิตบำบัด พฤติกรรมบำบัด ร่วมกับการเลี้ยงดูอย่างเหมาะสมจะช่วยควบคุมอาการสมาธิสั้นได้

นอกจากนี้ ยังช่วยให้เด็กสามารถใช้ชีวิตได้อย่างเป็นปกติมากขึ้น ลดผลกระทบด้านการเรียน การเข้าสังคม และการทำงานเมื่อเติบโตขึ้น

เจ้าตัวน้อยซนผิดปกติ? อย่าปล่อยทิ้งไว้ รีบพาไปหาคุณหมอตรวจประเมินพัฒนาการให้ไวจะดีกว่า สนใจแพ็กเกจตรวจพัฒนาการเด็กหลากหลายแบบ ราคาโปร ได้ที่ HDmall.co.th คลิก