พืชผักและสมุนไพรของไทยเรียกได้ว่าดีเลิศ ไม่แพ้ยาแพทย์แผนปัจจุบันที่ใช้ในการรักษาอาการเจ็บป่วย และพืชผักสมุนไพรของไทยก็มีอยู่ด้วยกันหลากหลายชนิด แต่สำหรับกระถิน ถือเป็นผักพื้นบ้านที่ได้รับความนิยมในการนำมารับประทานอย่างมากทีเดียว แล้วกระถินแบ่งเป็นกี่ชนิด มีสรรพคุณและประโยชน์อะไรต่อสุขภาพบ้าง มีวิธีการกินการใช้อย่างไร รวมถึงข้อควรระวังต่างๆ
สารบัญ
คุณค่าทางโภชนาการของกระถิน
กระถินปริมาณ 100 กรัม ให้คุณค่าทางโภชนาการ ดังนี้
พลังงาน 128 กิโลแคลอรี่, คาร์โบไฮเดรต 12.4 กรัม, โปรตีน 12 กรัม, ไขมัน 6.5 กรัม, ธาตุเหล็ก 3.0 กรัม, ฟอสฟอรัส 100 มิลลิกรัม, แคลเซียม 1,500 มิลลิกรัม, วิตามินเอ 17800 ui, วิตามินบี 64 มิลลิกรัม, วิตามินซี 64 มิลลิกรัม
ประโยชน์ของกระถิน
1. คุณค่าทางอาหาร
- ใบและยอดอ่อนของกระถินมี โปรตีนสูง และเป็นแหล่งของ วิตามินเอ, วิตามินซี, แคลเซียม และธาตุเหล็ก
- มีไฟเบอร์สูงช่วยในการย่อยอาหารและกระตุ้นการขับถ่าย
- เมล็ดกระถินอุดมไปด้วย โปรตีนและไขมันดี
2. สรรพคุณทางยา
- ลดระดับน้ำตาลในเลือด กระถินมีสารที่ช่วยชะลอการดูดซึมน้ำตาล เหมาะสำหรับผู้ป่วยเบาหวาน
- ต้านอนุมูลอิสระ มีสารฟลาโวนอยด์ที่ช่วยป้องกันความเสื่อมของเซลล์
- ช่วยบำรุงสายตา มีวิตามินเอสูงช่วยบำรุงดวงตา
- ลดพยาธิในลำไส้ เมล็ดกระถินมีสารช่วยฆ่าพยาธิ
- ช่วยลดไขมันในเลือด ช่วยลดคอเลสเตอรอลและไขมันในเส้นเลือด
3. ประโยชน์ด้านสิ่งแวดล้อมและการเกษตร
- กระถินเป็นพืชที่โตเร็ว สามารถปลูกเพื่อ ปรับปรุงดิน และใช้เป็นพืชคลุมดิน
- ใช้เป็น อาหารสัตว์ ได้ดี โดยเฉพาะในโค กระบือ แพะ และแกะ
- สามารถนำมาใช้เป็น ไม้ฟืนและถ่าน เนื่องจากให้พลังงานความร้อนสูง
- ช่วยลดการพังทลายของดินเนื่องจากมีรากแข็งแรง
ส่วนต่างๆ ของกระถิน
- เมล็ด เมล็ดของต้นกระถินถือเป็นยาอายุวัฒนะชั้นดี โดยอุดมไปด้วยฟอสฟอรัสสูงทำให้เสริมสร้างกระดูกได้อย่างมีประสิทธิภาพ นอกจากนี้ ยังช่วยรักษาอาการนอนไม่หลับ ช่วยขับลมในลำไส้เป็นยารักษาระบบทางเดินอาหาร เมล็ดแก่ช่วยลดระดับน้ำตาลในเลือด
- ดอก ดอกกระถินมีรสมันช่วยบำรุงตับ และช่วยแก้โรคเกล็ดกระดี่ขึ้นตาได้
- ฝัก ช่วยแก้อาการท้องร่วง ฝักอ่อนยังสามารถช่วยแก้อาการกระหายน้ำ และช่วยให้เจริญอาหารได้ดีมากยิ่งขึ้น อีกทั้งยังสามารถใช้บำรุงหัวใจได้อีกด้วย
- ยอดอ่อน ยอดอ่อนของกระถินมีระดับฟอสฟอรัสสูงเช่นเดียวกันกับเมล็ดจึงช่วยเสริมสร้างและบำรุงกระดูก ภายในยอดอ่อนก็ยังมีวิตามินเอช่วยบำรุงสายตา นอกจากนี้ยังสามารถช่วยให้เจริญอาหารยิ่งขึ้น
- ใบ ใบกระถินนั้นมีเบต้า-แคโรทีนอยู่มาก จึงช่วยต่อต้านอนุมูลอิสระ ยับยั้งการเกิดโรคมะเร็งได้ และช่วยบำรุงสายตา นอกจากนี้ใบและเมล็ดช่วยแก้โรคเบาหวาน ความดันโลหิต และช่วยแก้โรคท้องร่วง
วิธีใช้กระถิน
- ใช้เป็นยา กระถินเป็นผักพื้นบ้านที่คนสมัยก่อนให้ความสำคัญอย่างมาก เพราะมีสรรพคุณเป็นยา โดยสามารถนำมาใช้รักษาโรคต่างๆ และใช้ในการบำรุงดูแลผิว ทำให้ผิวพรรณเปล่งปลั่งและมีสุขภาพดี รวมถึงภายในเมล็ดของกระถินก็ยังมีสารต้านอนุมูลอิสระที่จะช่วยป้องกันมะเร็งได้
- ใช้เป็นอาหารสัตว์ สำหรับต้นกระถินนั้นจะใช้ในส่วนของยอด ฝัก และใบในการนำมาทำเป็นอาหารสัตว์ให้กับวัว ไก่ และแพะ
- ใช้เพื่อการเกษตร กระถินถือว่าเป็นต้นไม้ที่อุดมไปด้วยประโยชน์ในการใช้เพื่อการเกษตร เพราะอย่างแรกกระถินสามารถที่จะนำมาใช้เป็นปุ๋ยหมักให้กับต้นไม้ได้ เนื่องจากภายในลำต้นนั้นจะมีไนโตรเจนและโพแทสเซียม จึงเป็นอาหารที่ดีให้กับต้นไม้ นอกจากนี้ ลำต้นของกระถินยังสามารถนำมาใช้ทำเป็นด้ามจับให้กับอุปกรณ์ทางการเกษตร หรือสำหรับบางคนก็อาจจะนำมาทำเป็นน้ำส้มควันไม้เพื่อใช้ในการไล่แมลงให้กับต้นไม้
- ปลูกเป็นรั้วกันลมรอบบ้าน กระถินสามารถที่จะนำมาใช้ปลูกเป็นรั้วบ้านได้ โดยเฉพาะกระถินยักษ์ ซึ่งจะมีขนาดลำต้นใหญ่พอสมควร ดังนั้นหากนำมาปลูกเป็นแนวรอบรั้วบ้านก็จะช่วยทำแนวกันลมให้กับบ้านได้เป็นอย่างดี และที่สำคัญไม่จำเป็นที่จะต้องดูแลอะไรมากมาย เพราะกระถินสามารถที่จะเติบโตเองได้ตามธรรมชาติ
- ประโยชน์การใช้งานด้านอื่นๆ ประโยชน์ด้านอื่นๆ ได้แก่ การนำเปลือกของต้นกระถินมาใช้ในการย้อมสีเส้นไหม การนำเปลือกต้นกระถินมาทำให้เกิดเส้นใย แล้วนำไปใช้เป็นกระดาษ และในส่วนเมล็ดของต้นกระถินเองก็มีประโยชน์ไม่แพ้กัน เพราะสามารถที่จะนำเมล็ดมาทำเป็นเครื่องประดับ อย่างเช่น สร้อยคอ และเข็มขัดได้
ไอเดียการใช้เพื่อสุขภาพของกระถิน
- รักษาโรคเบาหวาน เมล็ดกระถินสามารถที่จะนำมาชงเป็นชาเพื่อใช้ในการรักษาและควบคุมโรคเบาหวานได้ แต่ควรที่จะต้องเป็นเมล็ดกระถินแก่และผ่านการตากแห้งแล้วเท่านั้น หลังจากนั้นนำมาบดและผสมกับน้ำ แล้วดื่มวันละ 1 แก้ว เป็นประจำทุกวัน
- ใช้รักษาพยาธิ เมล็ดแก่ของกระถินสามารถนำมาใช้เป็นยาถ่ายพยาธิตัวกลมได้
- รักษาอาการนอนไม่หลับ เมล็ดแก่และใบของกระถินสามารถช่วยแก้อาการนอนไม่ไหลับได้
- แก้ร้อนใน ยอดและฝักของกระถินสามารถนำมารับประทานเป็นผักสดแก้อาการร้อนในกระหายน้ำได้
- ป้องกันภาวะโลหิตจาง ธาตุเหล็กมีความสำคัญในการสร้างฮีโมโกลบิลในเม็ดเลือดและโดยส่วนใหญ่จะพบในอาหารจำพวกเนื้อสัตว์ การขาดธาตุเหล็กจะทำให้เกิดโรคลหิตจางได้ ซึ่งยอดกระถินเป็นพืชที่มีธาตุเหล็กสูง ดังนั้นผู้ที่รับประทานมังสวิรัติควรบริโภคยอดกระถินเป็นประจำเพื่อช่วยป้องกันโรคโลหิตจางที่อาจจะเกิดขึ้นได้
ข้อควรระวัง
- กระถินสามารถดูดซึมซิลิเนียมจากดินมาสะสมไว้ได้ในปริมาณมาก เมื่อเรารับประทานกระถินเข้าไปมากๆ หรือรับประทานเป็นประจำ อาจจะทำให้เกิดพิษขึ้นในร่างกายได้ เช่น อาการผมร่วงง่าย อาการทางผิวหนังผิวบวมแดงลอก
- แม้ว่ากระถินจะมีประโยชน์ แต่ก็ควรระมัดระวังในการรับประทานใบกระถินเช่นกัน เพราะในส่วนเมล็ดและใบอ่อนของกระถินนั้น พบสารมิโมซีนในปริมาณสูง ซึ่งเป็นสารพิษจะทำให้เกิดอาการเบื่ออาหาร ต่อมไทรอยด์โต เกิดโรคคอหอยพอก มีอาการทางประสาท แต่สามารถลดสารนี้ลงได้จากการแช่น้ำหรือการต้มก่อนนำมารับประทาน
- ผู้ที่เป็นโรคเกาต์ จะต้องงดเว้นหรือหลีกเลี่ยงการรับประทานยอดกระถิน เพราะมีกรดยูริคสูงอาจทำให้อาการของโรคเกาต์กำเริบหนักได้
- ผู้ป่วยโรคไตเรื้อรังควรหลีกเลี่ยงการบริโภคกระถิน เนื่องจากกระถินที่มีปริมาณโพแทสเซียม (potassium) สูง ทำให้เกิดภาวะโพแทสเซียมเกิน (hyperkalemia) ซึ่งจะทำให้ไตต้องทำงานหนักมากขึ้น