การตรวจค่า Albumin โดยเก็บตัวอย่างจากเลือดไปทดสอบ เป็นส่วนหนึ่งของการประเมินสุขภาพโดยรวม ถ้าหากปริมาณของอัลบูมินต่ำลง อาจบ่งชี้ได้ว่าเกิดความผิดปกติขึ้นในร่างกาย
สารบัญ
จุดประสงค์ของการตรวจค่า Albumin
การตรวจ Albumin เป็นส่วนหนึ่งของการตรวจสุขภาพ เช่น Comprehensive Metabolic Panel (CMP) เพื่อช่วยประเมินสุขภาพโดยรวม เนื่องจากมีหลายโรคและหลายความผิดปกติที่สามารถทำให้อัลบูมินมีปริมาณต่ำ จึงมีการตรวจอัลบูมินเพื่อจุดประสงค์ดังนี้
- ช่วยวินิจฉัยโรค
- ติดตามการเปลี่ยนแปลงของสุขภาพ หลังจากที่ได้รับการรักษาหรือโรคลุกลาม
- ใช้ตรวจคัดกรองเพื่อจะได้รู้ความจำเป็นที่จะต้องใช้การตรวจประเภทอื่นๆ
เมื่อไรที่ต้องตรวจค่า Albumin?
แพทย์อาจพิจารณาให้ตรวจอัลบูมินควบคู่กับการตรวจอื่นๆ เมื่อผู้เข้ารับการตรวจสุขภาพ มีอาการที่บ่งชี้ว่าตับผิดปกติ เช่น
- ตาหรือผิวเป็นสีเหลือง
- อ่อนแอ อ่อนเพลีย
- น้ำหนักลดโดยไม่ทราบสาเหตุ
- เบื่ออาหาร
- ท้องบวม หรือเจ็บท้อง
- ปัสสาวะมีสีเข้ม อุจจาระมีสีอ่อน
- คัน
นอกจากนี้แพทย์อาจสั่งให้ตรวจอัลบูมิน หากผู้ป่วยมีอาการอยู่ในกลุ่มอาการโปรตีนรั่วในปัสสาวะ (Nephrotic syndrome) เช่น
- มีอาการบวม โดยเฉพาะรอบๆ ดวงตา ที่ใบหน้า ข้อมือ ท้อง ต้นขา หรือข้อเท้า
- ปัสสาวะมีฟอง เลือด หรือมีสีกาแฟ
- ปัสสาวะมีปริมาณน้อยลง
- มีปัญหากับการขับปัสสาวะ เช่น รู้สึกแสบร้อน มีของเหลวที่ผิดปกติในระหว่างที่ปัสสาวะ หรือความถี่ของการปัสสาวะเปลี่ยนไป โดยเฉพาะตอนกลางคืน
- ปวดหลังระดับเบาใต้ซี่โครงที่อยู่ใกล้ไต
- ความดันโลหิตสูง
นอกจากนี้ แพทย์อาจสั่งให้ตรวจอัลบูมินเพื่อตรวจหรือติดตามภาวะโภชนาการของผู้ป่วย แต่เนื่องจากความเข้มข้นของอัลบูมินตอบสนองต่อหลายภาวะ นอกเหนือจากภาวะขาดสารอาหาร ดังนั้นจึงต้องประเมินการลดลงของอัลบูมินอย่างระมัดระวัง
วิธีเก็บตัวอย่างเลือดเพื่อตรวจค่า Albumin
แพทย์จะตรวจ Acetaminophen จากเลือด โดยการแทงเข็มเข้าไปในเส้นเลือดดำที่แขนของผู้เข้ารับการตรวจ ควรงดรับประทานอาหารก่อนเจาะเลือดอย่างน้อย 8 ชั่วโมง
รายละเอียดการตรวจค่า Albumin
อัลบูมิน (Albumin) เป็นโปรตีนที่ผลิตโดยตับ ซึ่งคิดเป็นประมาณ 60% ของโปรตีนทั้งหมดในเลือด ซึ่งอัลบูมินมีหน้าที่ดังนี้
- ช่วยรักษาไม่ให้น้ำรั่วซึมออกจากหลอดเลือด
- หล่อเลี้ยงเนื้อเยื่อ
- ลำเลียงฮอร์โมน วิตามิน ยา และแคลเซียมไปทั่วทั้งร่างกาย
มี 2 สาเหตุสำคัญที่ทำให้อัลบูมินลดลง ได้แก่
- โรคตับระดับรุนแรง: เมื่อตับทำงานแย่ลง ระดับของอัลบูมินก็จะลดลงตามไปด้วย
- โรคไต: หนึ่งในหน้าที่ของไตคือ รักษาโปรตีนในพลาสมา เช่น อัลบูมิน เพื่อไม่ให้ถูกปล่อยออกมาพร้อมกับของเสียเมื่อร่างกายผลิตปัสสาวะ เราสามารถพบอัลบูมินในเลือดเป็นจำนวนมาก เมื่อไตทำงานอย่างสมบูรณ์ แต่ถ้าไตเสียหาย อัลบูมินจำนวนมากจะถูกทำลายผ่านไต
ความหมายของผลตรวจค่า Albumin
แพทย์จะประเมินผลตรวจของอัลบูมินพร้อมกับผลตรวจอื่นๆ ในเวลาเดียวกัน การมีอัลบูมินต่ำอาจเป็นสัญญาณเตือน และเป็นตัวบ่งชี้ว่าอาจเกิดภาวะที่เป็นแบบเฉียบพลันหรือเรื้อรัง ซึ่งระดับของอัลบูมินอาจลดลงด้วยสาเหตุดังนี้
- ภาวะต่างๆ ขัดขวางการผลิตอัลบูมิน
- การสลายโปรตีนเพิ่มขึ้น
- การทำลายโปรตีนเพิ่มขึ้น
- ปริมาตรของพลาสมาเพิ่มขึ้น
แพทย์อาจตรวจเพิ่มเติมหากอัลบูมินมีค่าต่ำ ซึ่งจะขึ้นอยู่กับประวัติการเจ็บป่วย สัญญาณและอาการ และการตรวจร่างกาย
ในกรณีที่มีการบ่งชี้ถึงโรคตับ แพทย์อาจตรวจเอนไซม์ตับ หรือทำ Liver Panel เพื่อยืนยันผลว่าผู้ป่วยเป็นโรคตับชนิดใด แต่ต้องระวังผู้ป่วยที่มีระดับอัลบูมินปกติหรือใกล้เคียงปกติ ทั้งที่มีอาการของโรคในระยะลุกลามแล้ว เช่น ผู้ที่มีภาวะตับแข็งจะมีค่าอัลบูมินต่ำ ในขณะที่ผู้เป็นโรคตับเรื้อรัง (ที่ยังไม่พัฒนาจนกลายเป็นภาวะตับแข็ง) มักมีค่าอัลบูมินอยู่ในระดับปกติ
นอกจากนี้ การมีอัลบูมินต่ำสามารถสะท้อนถึงการเป็นโรคที่ไตได้อีกด้วย ในกรณีนี้อาจต้องวัดปริมาณของอัลบูมินหรือโปรตีนในปัสสาวะ ตรวจครีเอตินิน ตรวจ BUN หรืออาจต้องทำ Renal panel เพิ่มเติม
ในบางครั้ง ผู้ที่มีภาวะดังนี้ ก็อาจมีอัลบูมินต่ำได้ เช่น
- เกิดการอักเสบในร่างกาย
- อยู่ในสภาวะช็อก
- ภาวะขาดสารอาหาร
- เป็นโรคที่ร่างกายไม่สามารถดูดซึมและย่อยโปรตีนได้อย่างสมบูรณ์ เช่น โรคโครห์น หรือโรคเซลิแอค
- โปรตีนปริมาณมากถูกทำลายจากลำไส้เล็ก
- บาดเจ็บจากไฟไหม้
- การผ่าตัด
- เจ็บป่วยเรื้อรัง
- โรคมะเร็ง
- โรคเบาหวาน
- ภาวะขาดไทรอยด์
- กลุ่มอาการคาร์ซินอยด์
- ปริมาตรของพลาสมาในร่างกายเพิ่มขึ้นเนื่องจากภาวะหัวใจล้มเหลวหรือในบางครั้งเกิดจากการตั้งครรภ์
สิ่งที่ควรรู้เกี่ยวกับการตรวจค่า Albumin
- ยาบางประเภทอาจทำให้อัลบูมินในเลือดเพิ่มขึ้น เช่น ยาอนาบอลิกสเตียรอยด์ แอนโดรเจน โกรทฮอร์โมน และอินซูลิน
- คุณสามารถตรวจอัลบูมินในปัสสาวะด้วยตัวเองได้ โดยใช้ Urine Dipstick for Protein ที่หาซื้อได้ตามร้านขายยา