ยา เลโวไทรอกซิน (Levothyroxine) เป็นยาสำหรับรักษาภาวะขาดไทรอยด์ฮอร์โมน (Hypothyroidism) โดยยาจะไปทดแทนไทรอยด์ฮอร์โมน (Thyroid hormone) ในร่างกาย ซึ่งปกติฮอร์โมนนี้จะสร้างจากต่อมไทรอยด์ ภาวะขาดไทรอยด์ฮอร์โมนอาจเกิดขึ้นเองตามธรรมชาติ หรือเกิดขึ้นเมื่อต่อมไทรอยด์ได้รับความเสียหายจากรังสี จากยา หรือจากการผ่าตัดเอาต่อมไทรอยด์ออก
ไทรอยด์ฮอร์โมนเป็นฮอร์โมนที่มีความสำคัญในการควบคุมกิจกรรมต่างๆ ในร่างกาย และมีผลต่อความฉลาด ความจำ ความเข้าใจ และอารมณ์ ในเด็กไทรอยด์ฮอร์โมนมีความสำคัญต่อการพัฒนาการทางสมองและทางร่างกาย นอกจากนี้ยา Levothyroxine ยังใช้ในการรักษาโรคของต่อมไทรอยด์อื่นๆ เช่น คอพอกบางชนิด มะเร็งต่อมไทรอยด์
สารบัญ
สรรพคุณของยา Levothyroxine
1. รักษาภาวะขาดฮอร์โมนไทรอยด์
- ช่วยทดแทนฮอร์โมนไทรอยด์ (Thyroxine หรือ T4) ที่ร่างกายผลิตไม่เพียงพอ
- ช่วยลดอาการที่เกิดจากภาวะขาดฮอร์โมนไทรอยด์ เช่น อ่อนเพลีย น้ำหนักเพิ่ม รู้สึกหนาวง่าย ผิวแห้ง และซึมเศร้า
2. รักษาภาวะคอพอก
- ช่วยลดขนาดของคอพอกที่เกิดจากการขาดฮอร์โมนไทรอยด์
- ป้องกันการกลับมาเป็นซ้ำของคอพอกหลังการรักษา
3. ใช้ร่วมกับการรักษามะเร็งไทรอยด์
- ใช้เป็นส่วนหนึ่งของการรักษามะเร็งไทรอยด์ เพื่อป้องกันการกลับมาเป็นซ้ำของมะเร็ง
- ช่วยกดการผลิตฮอร์โมน TSH (Thyroid-Stimulating Hormone) ซึ่งอาจกระตุ้นการเติบโตของเซลล์มะเร็งไทรอยด์
4. ใช้ในการทดสอบการกดฮอร์โมนไทรอยด์
- ใช้เพื่อประเมินการทำงานของต่อมไทรอยด์และตรวจหาความผิดปกติ เช่น ก้อนที่ต่อมไทรอยด์
5. รักษาภาวะขาดฮอร์โมนไทรอยด์แต่กำเนิด
- ใช้ในทารกที่เกิดมาพร้อมกับภาวะขาดฮอร์โมนไทรอยด์ เพื่อป้องกันปัญหาการเจริญเติบโตและพัฒนาการทางสมอง
กลไกทำงานของยา Levothyroxine
- ทดแทนฮอร์โมนไทรอยด์: Levothyroxine เป็นฮอร์โมนไทรอยด์สังเคราะห์ (T4) ที่ใช้ทดแทนในผู้ที่มีภาวะขาดฮอร์โมนไทรอยด์
- แปลงเป็น T3: ในร่างกาย T4 จะถูกเปลี่ยนเป็น T3 ซึ่งเป็นฮอร์โมนที่ออกฤทธิ์ทางชีวภาพ ช่วยควบคุมการเผาผลาญพลังงาน
- กระตุ้นการทำงานของร่างกาย: T3 และ T4 ช่วยควบคุมระบบต่างๆ เช่น หัวใจและหลอดเลือด ระบบประสาท ระบบทางเดินอาหาร และกล้ามเนื้อ
- กดการหลั่ง TSH: ยานี้ช่วยลดการหลั่งฮอร์โมน TSH จากต่อมใต้สมอง เพื่อป้องกันการกระตุ้นต่อมไทรอยด์ที่ผิดปกติ
Levothyroxine จึงช่วยฟื้นฟูสมดุลฮอร์โมนไทรอยด์และปรับปรุงการทำงานของร่างกายในผู้ที่มีภาวะขาดฮอร์โมนไทรอยด์
วิธีใช้ยา Levothyroxine
- อ่านคำแนะนำก่อนใช้: อ่านฉลากยาและสอบถามแพทย์หรือเภสัชกรหากมีข้อสงสัย
- วิธีใช้ยา:
- รับประทานวันละ 1 ครั้ง ตอนท้องว่าง ก่อนอาหารเช้า 30 นาทีถึง 1 ชั่วโมง พร้อมน้ำ 1 แก้ว
- รูปแบบแคปซูล: กลืนทั้งแคปซูล ห้ามเปิด บด หรือเคี้ยว
- เด็กทารกหรือเด็กที่กลืนยาไม่ได้: บดยาและผสมกับน้ำ 1-2 ช้อนชา (5-10 มิลลิลิตร) ป้อนด้วยช้อนหรือหลอดหยดยา ห้ามผสมในนมถั่วเหลืองหรือเตรียมล่วงหน้า
- ขนาดยา: ขึ้นอยู่กับอายุ น้ำหนัก สภาวะโรค ผลตรวจทางห้องปฏิบัติการ และการตอบสนองต่อการรักษา
- ใช้ยาสม่ำเสมอ: รับประทานเวลาเดียวกันทุกวัน เพื่อป้องกันการลืมและให้ได้ผลการรักษาที่ดีที่สุด
- ห้ามหยุดยาเอง: ยานี้มักต้องใช้ตลอดชีวิต ห้ามเปลี่ยนยี่ห้อยาเองโดยไม่ปรึกษาแพทย์หรือเภสัชกร
- ปฏิกิริยากับยาอื่น: ยาบางชนิดลดการดูดซึมของ Levothyroxine เช่น ยาลดกรด ธาตุเหล็ก แคลเซียม ควรรับประทานห่างจากยา Levothyroxine อย่างน้อย 4 ชั่วโมง
- อาการขาดไทรอยด์ฮอร์โมน: หากมีอาการอ่อนเพลีย ปวดกล้ามเนื้อ ท้องผูก ผิวแห้ง น้ำหนักเพิ่ม หัวใจเต้นช้า หรือขี้หนาว และอาการไม่ดีขึ้นหลังใช้ยาหลายสัปดาห์ ให้แจ้งแพทย์ทันที
ผลข้างเคียงของยา Levothyroxine
อาจเกิดผมร่วงระหว่างใช้ยาในช่วงไม่กี่เดือนแรกของการรักษา โดยอาการจะค่อยๆ ดีขึ้นเมื่อร่างกายปรับตัวกับการใช้ยาได้แล้ว แต่ถ้ายังมีอาการอยู่อย่างต่อเนื่องหรือมีอาการแย่ลง ให้แจ้งแพทย์หรือเภสัชกรทันที
โปรดจำไว้ว่า การที่แพทย์สั่งยานี้ให้กับคุณ เพราะว่าแพทย์ได้ประเมินแล้วว่าคุณจะได้รับประโยชน์จากยานี้มากกว่าความเสี่ยงต่อการเกิดอาการข้างเคียง ผู้ป่วยหลายรายที่ใช้ยานี้ไม่เกิดอาการข้างเคียงร้ายแรงจากยา
แจ้งแพทย์ทันทีหากคุณมีอาการข้างเคียงจากการมีระดับไทรอยด์ฮอร์โมนสูงเกินไป ซึ่งเป็นอาการที่พบได้น้อย แต่ร้ายแรง ได้แก่
- เหงื่อออกมากขึ้น
- ขี้ร้อน รู้สึกร้อนง่าย
- มีอารมณ์ จิตใจเปลี่ยนแปลงไป เช่น กังวลใจ อารมณ์แปรปรวน
- อ่อนเพลีย
- ท้องเสีย
- สั่น
- ปวดศีรษะ
- หายใจถี่ หายใจหอบเหนื่อย
- ปวดกระดูก
- กระดูกเปราะ ง่ายต่อการแตกหัก
ไปพบแพทย์ทันทีหากคุณมีอาการข้างเคียงจากการมีระดับไทรอยด์ฮอร์โมนสูงเกินไป ซึ่งเป็นอาการที่พบได้น้อย แต่ร้ายแรง ได้แก่
- เจ็บหน้าอก
- หัวใจเต้นเร็ว หัวใจเต้นผิดจังหวะ
- บวมที่มือ ข้อเท้า เท้า
- มีอาการชัก
ปฏิกิริยาการแพ้ยานี้ เป็นเรื่องที่พบได้น้อย อย่างไรก็ตามถ้าเกิดอาการใดๆ ของการแพ้ยาให้รีบไปพบแพทย์ทันที ได้แก่ ผื่น คัน บวม (โดยเฉพาะที่หน้า ลิ้น คอ) เวียนศีรษะรุนแรง หายใจลำบาก
อาการข้างเคียงที่กล่าวไว้ข้างต้นไม่ใช่อาการข้างเคียงทั้งหมดที่อาจเกิดขึ้นได้ ดังนั้นถ้าคุณมีอาการผิดปกติใดๆ ที่ไม่ได้กล่าวไว้ข้างต้น ให้ปรึกษาแพทย์หรือเภสัชกร
ข้อควรระวังในการใช้ยา Levothyroxine
ถ้าคุณแพ้ยา Levothyroxine หรือแพ้สิ่งอื่นๆ ให้แจ้งแพทย์หรือเภสัชกรทราบก่อนได้รับยานี้ ผลิตภัณฑ์ยานี้อาจประกอบด้วยสารไม่ออกฤทธิ์อื่นซึ่งอาจเป็นสาเหตุของการแพ้หรือปัญหาอื่นได้ ให้ปรึกษาเภสัชกรสำหรับข้อมูลเพิ่มเติม
ก่อนการใช้ยา Levothyroxine ให้แจ้งแพทย์หรือเภสัชกรทราบเกี่ยวกับประวัติทางการแพทย์ของคุณ โดยเฉพาะถ้าคุณเป็น
- มีภาวะไทรอยด์สูงกว่าปกติ (ภาวะไทรอยด์เป็นพิษ (Thyrotoxicosis))
- การทำงานของต่อมหมวกไตลดลง
- เป็นโรคหัวใจ เช่น โรคหลอดเลือดหัวใจตีบ (Coronary artery disease) หัวใจเต้นผิดจังหวะ
- มีความดันโลหิตสูง
- เป็นโรคเบาหวาน
ถ้าคุณป่วยเป็นโรคเบาหวานร่วมด้วย ยา Levothyroxine อาจส่งผลต่อระดับน้ำตาลในเลือด จึงต้องตรวจน้ำตาลในเลือดเป็นประจำตามแพทย์สั่ง และนำผลตรวจไปให้แพทย์ดูด้วย โดยให้แจ้งแพทย์ทันทีถ้ามีอาการ เช่น หิวน้ำบ่อยขึ้น ปัสสาวะบ่อยขึ้น ตัวสั่น เหงื่อออกผิดปกติ เวียนศีรษะ หรือรู้สึกหิว เพราะแพทย์อาจจำเป็นต้องปรับยารักษาโรคเบาหวาน ปรับโปรแกรมการออกกำลังกาย หรือปรับคำแนะนำในการรับประทานอาหารให้กับคุณ
ก่อนเข้ารับการผ่าตัด ให้แจ้งแพทย์หรือทันตแพทย์ทราบเกี่ยวกับรายการยา อาหารเสริม และสมุนไพรที่กำลังใช้อยู่
ในเด็กอาจเกิดอาการข้างเคียงจากยาได้มากกว่าปกติ โดยเฉพาะอาการปวดศีรษะ การมองเห็นผิดปกติ ปวดสะโพก ปวดขา การที่ร่างกายมีไทรอยด์ฮอร์โมนสูงเกินไปอาจลดการพัฒนาทางกระดูก ลดการเจริญเติบโต และลดส่วนสูงสุดท้ายเมื่อเป็นผู้ใหญ่ ดังนั้นจึงต้องไปพบแพทย์ตามนัดเป็นประจำเพื่อติดตามการรักษา
ผู้สูงอายุอาจเกิดอาการข้างเคียงจากยาได้มากกว่าปกติ โดยเฉพาะอาการหัวใจเต้นเร็ว หัวใจเต้นผิดจังหวะ
จากข้อมูลในปัจจุบันทราบว่ายา Levothyroxine อาจใช้ระหว่างตั้งครรภ์ได้ ให้แจ้งแพทย์หากคุณกำลังตั้งครรภ์ เพราะแพทย์อาจต้องปรับขนาดยาให้กับคุณ
ยา Levothyroxine ผ่านไปยังน้ำนมได้ แต่ไม่น่าอันตรายต่อทารกที่ดูดนม ให้ปรึกษาแพทย์ก่อนการให้นมบุตร
คำเตือนในการใช้ยา Levothyroxine
ไม่ควรใช้ยา Levothyroxine สำหรับลดน้ำหนัก ขนาดยาปกติของยานี้ไม่ช่วยในการลดน้ำหนัก และการใช้ขนาดยาที่สูงเกินไปอาจทำให้เกิดอาการข้างเคียงที่ร้ายแรง (อาจถึงแก่ชีวิต) โดยเฉพาะเมื่อรับประทานร่วมกับยาลดน้ำหนักชนิดอื่น
ใครบ้างที่ไม่ควรใช้ยา Levothyroxine
สภาวะต่อไปนี้ถือเป็นข้อห้ามในการใช้ยา Levothyroxine ดังนั้นต้องแจ้งแพทย์ทราบหากคุณมีสภาวะดังต่อไปนี้
- ต่อมไทรอยด์ทำงานมากกว่าปกติ
- ภาวะต่อมไทรอยด์เป็นพิษวิกฤต (Thyrotoxicosis crisis)
- เป็นโรคเบาหวาน
- ขาดฮอร์โมนจากต่อมใต้สมอง
- เป็นโรคแอดดิสัน (Addison’s Disease)
- เป็นโรคกระดูกพรุน (Osteoporosis)
- ความหนาแน่นของกระดูกลดลง
- การสะสมแคลเซียมที่กระดูกลดลง
การใช้ยา Levothyroxine ร่วมกับยาอื่น
การเกิดปฏิกิริยาระหว่างยา (Drug Interactions) อาจเปลี่ยนแปลงการออกฤทธิ์ของยาหรือเพิ่มความเสี่ยงต่อการเกิดผลข้างเคียงร้ายแรง ข้อมูลที่ระบุนี้ไม่ได้ครอบคลุมการเกิดปฏิกิริยาระหว่างยาที่อาจเกิดขึ้นได้ทั้งหมด ดังนั้นคุณต้องแจ้งแพทย์และเภสัชกรทราบทุกครั้งว่าคุณกำลังรับประทานยา อาหารเสริม สมุนไพร ใดอยู่ในขณะนี้ อย่าเริ่มยา หยุดยา หรือเปลี่ยนแปลงขนาดยาต่างๆ เอง โดยไม่ได้ปรึกษาแพทย์
ผลิตภัณฑ์ยาบางรายการที่อาจเกิดปฏิกิริยากับยา Levothyroxine
- ยาต้านการแข็งตัวของเลือด เช่น Warfarin
- Digoxin
- Sucroferric oxyhydroxide
- Sevelamer
- Calcium acetate, Calcium carbonate, Calcium citrate
- ธาตุเหล็ก
- ยาลดกรด
- Sodium polystyrene sulfonate
- Orlistat
- Ciprofloxacin
- Imatinib, Sunitinib
- Rifampicin
- Ritonavir
- Patiromer
- สูตรอาหารถั่วเหลืองสำหรับทารก
อาหารที่ควรหลีกเลี่ยงการรับประทานร่วมกับยา Levothyroxine
- ใยอาหาร
- กาแฟ
- ผลิตภัณฑ์จากถั่วเหลือง
เพราะอาหารเหล่านี้อาจลดการดูดซึมยา Levothyroxine เข้าสู่ร่างกายได้ อาจทำให้เกิดอาการของภาวะขาดไทรอยด์ฮอร์โมน เช่น อ่อนเพลีย เฉื่อยชา ท้องผูก ตัวแข็งทื่อ กล้ามเนื้อหดเกร็ง เบื่ออาหาร น้ำหนักเพิ่ม หรือผิวหนังแห้ง โดยให้สอบถามแพทย์หรือเภสัชกรสำหรับข้อมูลเพิ่มเติม ห้ามเริ่มยา หยุดยา หรือเปลี่ยนแปลงการใช้ยา หรืออาหาร โดยไม่ได้ปรึกษาแพทย์หรือเภสัชกร