ผ่าตัดเปลี่ยนข้อสะโพกเทียมครึ่งข้อ การรักษาสำหรับผู้บาดเจ็บสะโพก

การผ่าตัดเปลี่ยนข้อสะโพกเทียม คือการผ่าตัดนำเอาวัสดุแทนข้อสะโพกเข้าไปแทนที่ข้อสะโพกจริงที่เสื่อมหรือเสียหายในร่างกายผู้ป่วย มักใช้กับผู้ป่วยที่เป็นโรคข้อสะโพกเสื่อม หรือกระดูกข้อสะโพกแตก หัก เสียหาย

การผ่าตัดเปลี่ยนข้อสะโพกมีทั้งเปลี่ยนข้อสะโพกทั้งข้อ และเปลี่ยนเฉพาะบางส่วน สำหรับการผ่าตัดเปลี่ยนข้อสะโพกเทียมเฉพาะบางส่วน มักทำในผู้ป่วยที่กระดูกบริเวณข้อสะโพกแตก หัก เสียหาย จนไม่สามารถรักษาได้ด้วยแนวทางอื่น การผ่าตัดเปลี่ยนข้อสะโพกที่ประสบความสำเร็จจะช่วยให้ผู้ป่วยกลับมาเคลื่อนไหวได้อีกครั้ง

กระดูกส่วนข้อสะโพกคือตรงไหน ทำไมบางคนต้องเปลี่ยนข้อสะโพก?

ข้อต่อสะโพก คือกระดูกที่มีลักษณะกลมๆ อยู่ที่ปลายของกระดูกต้นขาส่วนต้น กระดูกนี้ตามปกติแล้วจะหุ้มด้วยกระดูกอ่อน และมีน้ำไขข้อหล่อให้เคลื่อนไหวได้อย่างสะดวก

ตำแหน่งข้อต่อสะโพกปกติคืออยู่ในเบ้าข้อสะโพก ซึ่งเป็นส่วนหนึ่งของกระดูกเชิงกราน มีลักษณะเป็นเบ้ากลมสำหรับรับข้อต่อสะโพก

ในผู้สูงอายุ กระดูกบริเวณนี้มักค่อยๆ สึกหรอ เสื่อม หรืออาจมีภาวะอักเสบร่วมด้วย ก่อให้เกิดความเจ็บปวด เคลื่อนไหวได้น้อยลง หรือถ้าเป็นมากขึ้นเรื่อยๆ แล้วไม่ได้รับการรักษา อาจเป็นมากจนโครงสร้างร่างกายเปลี่ยนแปลงไปได้ เช่น ขาสั้นยาวไม่เท่ากัน กระดูกสันหลังคด ซึ่งทำให้เคลื่อนไหวร่างกายยากขึ้นอีก

ผู้ที่รับการรักษาข้อสะโพกเสื่อมด้วยวิธีไม่ผ่าตัดมาแล้วเป็นระยะเวลานาน จนการรักษาเหล่านั้นไม่สามารถช่วยบรรเทาอาการของโรคได้แล้ว อาจจำเป็นต้องรับการผ่าตัดเปลี่ยนข้อสะโพกเทียม ซึ่งจะช่วยให้ส่วนข้อสะโพกกลับมาเคลื่อนไหวได้

ผ่าตัดเปลี่ยนข้อสะโพกครึ่งข้อ ต่างกับทั้งข้ออย่างไร?

การผ่าตัดเปลี่ยนข้อสะโพก หลักๆ แล้วแบ่งเป็น 2 แบบ ได้แก่

1. ผ่าตัดเปลี่ยนข้อสะโพกเทียมทั้งข้อ (Total Hip Replacement)
2. ผ่าตัดเปลี่ยนข้อสะโพกเทียมครึ่งข้อ (Hemiarthroplasty) หรือ ผ่าตัดเปลี่ยนข้อสะโพกเทียมบางส่วน (Partial Hip Replacement)

การผ่าตัดเปลี่ยนข้อสะโพกเทียมทั้งข้อ เป็นวิธีที่มักใช้รักษาโรคข้อสะโพกเสื่อมซึ่งทั้งกระดูกเบ้าข้อสะโพกและหัวกระดูกสะโพกเสียหาย ทำให้ต้องแทนที่กระดูกส่วนนี้ด้วยวัสดุเทียมทั้งหมด

ส่วนการผ่าตัดเปลี่ยนข้อสะโพกเทียมครึ่งข้อ ส่วนใหญ่ผู้ป่วยมักบาดเจ็บจนหัวกระดูกสะโพกหรือกระดูกต้นขาส่วนต้นแตก หัก เสื่อม แต่กระดูกส่วนเบ้าข้อสะโพกยังดีอยู่ ส่วนที่ต้องเปลี่ยนจึงมีแค่ส่วนกระดูกหัวสะโพกกับกระดูกต้นขาเท่านั้น

ผู้ป่วยที่จะรับการผ่าตัดเปลี่ยนข้อสะโพกเทียมครึ่งข้อ ต้องไม่มีโรคในข้อต่อสะโพกอยู่เดิม เช่น ภาวะข้อต่อสะโพกเสื่อม หรือ โรคข้ออักเสบรูมาตอยด์

ผ่าตัดเปลี่ยนข้อสะโพกเทียมแบบครึ่งข้อ มีแบบไหนบ้าง?

การเปลี่ยนข้อสะโพกเทียมแบบครึ่งข้อ ยังมีรูปแบบย่อยแยกออกไปอีก โดยความต่างอยู่ที่ตัววัสดุเทียมหัวกระดูกสะโพก ได้แก่

1. หัวกระดูกสะโพกชั้นเดียว (Unipolar)
2. หัวกระดูกสะโพกสองชั้น (Bipolar) ซึ่งจะมีวัสดุโพลีเอทิลีนคั่นระหว่างชั้น

ขั้นตอนการผ่าตัดเปลี่ยนข้อสะโพกเทียมครึ่งข้อ

1. แพทย์ระงับความรู้สึกผู้ป่วย อาจใช้วิธีวางยาสลบ หรือบล็อกหลัง เพื่อให้ผู้ป่วยรู้สึกชาเฉพาะส่วนล่างของร่างกาย 
2. แพทย์กรีดเปิดแผลบริเวณต้นขาผู้ป่วยเพื่อเข้าถึงข้อต่อสะโพก โดยอาจเข้าด้านข้างหรือด้านหน้าของขา ขึ้นอยู่กับแพทย์พิจารณา
3. เมื่อเห็นข้อต่อแล้ว แพทย์จะผ่าตัดนำเอากระดูกหัวสะโพกซึ่งมีลักษณะกลมออกจากเป้า และแยกออกจากกระดูกต้นขาด้วย จากนั้นจึงคว้านด้านใดของกระดูกต้นขาออก สำหรับเป็นที่ใส่ก้านข้อสะโพกเทียม ก่อนจะเติมซีเมนต์ทางการแพทย์เพื่อยืดก้านข้อสะโพกเทียมให้อยู่กับที่ หรือบางกรณีอาจใช้เทคนิคให้กระดูกกับวัสดุเทียมประสานกันเองโดยไม่ใช้ซีเมนต์ก็ได้
4. แพทย์ติดตั้งกระดูกหัวสะโพกเทียมซึ่งทำจากโลหะลักษณะกลม ลงบนก้านข้อสะโพกเทียมที่ติดตั้งกับกระดูกต้นขาเรียบร้อยแล้ว โดยอาจใช้เป็นหัวกระดูกสะโพกเทียมชั้นเดียว (Unipolar) หรือหัวกระดูกสะโพกสองชั้น (Bipolar Prosthesis)
5. ตรวจสอบการวัสดุเทียมต่างๆ ว่าอยู๋ในตำแหน่งถูกต้อง ใช้การได้เรียบร้อยดี
6. แพทย์เย็บปิดแผล

การผ่าตัดเปลี่ยนข้อสะโพกเทียมครึ่งข้อโดยทั่วไปใช้เวลาน้อยกว่าการผ่าตัดเปลี่ยนข้อสะโพกเทียมทั้งข้อ คือประมาณ 1 ชั่วโมง ถึง 1 ชั่วโมง 30 นาที

นอกจากนี้ยังเสียเลือดน้อยกว่า และปัญหาข้อสะโพกเทียมเคลื่อนออกจากตำแหน่งเดิมหลังผ่าตัดน้อยกว่าด้วย ดังนั้นผู้ป่วยที่ผู้สูงอายุหรือเป็นผู้ไม่ค่อยทำกิจกรรมมากนัก ซึ่งกระดูกเบ้าข้อสะโพกยังค่อนข้างแข็งแรง มีการอักเสบน้อย การผ่าตัดเปลี่ยนข้อสะโพกครึ่งข้ออาจเป็นทางเลือกที่เหมาะสม

อย่างไรก็ตาม ในผู้ป่วยที่อายุยังน้อยและค่อนข้างทำกิจกรรมเยอะ การผ่าตัดเปลี่ยนข้อสะโพกทั้งหมดอาจเป็นทางเลือกที่ดีกว่า เนื่องจากวิธีนี้ค่อนข้างลดความเจ็บปวดได้ดีกว่า การใช้งานข้อต่อในระยะยาวทำได้ดีกว่า และให้ความสามารถทางการเดินที่เหนือกว่าการผ่าตัดเปลี่ยนสะโพกเทียมครึ่งข้อ

การเลือกว่าจะใช้วิธีผ่าตัดเปลี่ยนข้อสะโพก ว่าจะเป็นทั้งข้อ หรือครึ่งข้อ รวมถึงรุ่นของข้อสะโพกเทียม ไปจนถึงเทคนิคการผ่าตัด อาจไม่ได้มีตัวเลือกที่ดีที่สุดแบบเดียวสำหรับผู้ป่วยทุกๆ ราย จำเป็นต้องได้รับการตรวจอย่างละเอียดจากแพทย์เสียก่อน เพื่อหาแนวทางการรักษาที่เหมาะสมเป็นรายๆ ไป

ผู้ป่วยควรแจ้งแพทย์อย่างครบถ้วนเกี่ยวกับพฤติกรรม แนวทางการใช้ชีวิต ไปจนถึงสอบถามให้ละเอียดถึงผลลัพธ์ ผลข้างเคียงที่เกิดขึ้นได้จากการผ่าตัด การดูแลวัสดุเทียมในร่างกาย ข้อห้าม-ข้อควรปฏิบัติหลังผ่าตัด อายุการใช้งานข้อสะโพกเทียม และความเป็นไปได้ที่จะต้องผ่าตัดซ้ำ เพื่อจะได้วางแผนการปรับพฤติกรรมใช้ชีวิตหลังผ่าตัดให้สอดคล้องกัน 

อยากเช็กให้ชัวร์ ว่าโรคข้อสะโพกเสื่อมที่เป็นอยู่จำเป็นต้องผ่าตัดหรือยัง ผ่าแบบทั้งข้อหรือครึ่งข้อดี? ปรึกษาทีม HDcare ได้เลย เราพร้อมเป็นผู้ช่วยส่วนตัวดูแลสุขภาพคุณ สอบถามข้อมูลเบื้องต้นกับคุณหมอเฉพาะทาง ทำนัดปรึกษาคุณหมอได้รวดเร็ว หรือค้นหาแพ็กเกจตรวจคัดกรองโรค จาก รพ. หรือคลินิกใกล้คุณได้ทันที คลิกที่นี่เลย