ค่าตับคืออะไร ค่าตับสูงแค่ไหนผิดปกติ ใครเป็นกลุ่มเสี่ยงควรตรวจค่าตับ

ค่าตับมีส่วนสำคัญในการประเมินและวินิจฉัยโรคตับ ไม่ว่าจะเป็นภาวะตับอักเสบ โรคตับแข็ง ภาวะไขมันพอกตับ การรู้จักค่าตับพื้นฐานจะช่วยให้เรารู้จักดูแลสุขภาพตัวเองมากขึ้น และปรับเปลี่ยนพฤติกรรมเสี่ยงก่อนเกิดโรคตับตามมา

ไปทำความรู้จักกับค่าตับว่ามีอะไรบ้าง แล้วแต่ละค่าบอกอะไรได้

ค่าตับคืออะไร 

ตับเป็นอวัยวะที่ช่วยผลิตเอนไซม์ (สารเคมีในเลือด) ที่เป็นองค์ประกอบในการทำปฏิกิริยาเคมีต่าง ๆ ในร่างกาย เพื่อช่วยการทำงานหลายอย่าง ไม่ว่าจะเป็นผลิตน้ำดีย่อยไขมัน สารช่วยให้เลือดแข็งตัว สารช่วยย่อยอาหาร และสารช่วยต่อสู่กับเชื้อโรค

เมื่อตับมีปัญหาหรือเกิดความเสียหาย ตับจะปล่อยเอนไซม์เข้ากระแสเลือดมากกว่าปกติ ระดับเอนไซม์หรือสารเคมีหลายชนิดในเลือดที่ตับปล่อยออกมานั้นเรียกว่า ‘ค่าตับ’ นั่นเอง สามารถตรวจได้จากการเจาะเลือด และมักเป็นรายการตรวจพื้นฐานในการตรวจสุขภาพด้วย 

ค่าตับพื้นฐานที่ควรรู้จัก 

ค่าตับสามารถบอกได้ถึงสุขภาพและการทำงานของตับเบื้องต้น ค่าตับตัวสำคัญที่ควรรู้จัก เช่น 

ค่าบิลิรูบิน (Bilirubin) 

บิลิรูบินเป็นสารสีเหลืองที่เกิดจากการสลายของเซลล์เม็ดเลือดแดง หรือเม็ดเลือดแดงที่หมดอายุขัย แยกได้เป็น 

• Total bilirubin คือ ค่าบิลิรูบินทั้งหมด ค่าปกติจะอยู่ที่ 0.20–1.20 มิลลิกรัม/เดซิลิตร หากค่าผิดปกติอาจบอกถึงความผิดปกติของตับ เม็ดเลือดแดง หรืออวัยวะอื่นที่เกี่ยวข้องกับตับ
• Direct bilirubin คือ ค่าบิลิรูบินที่ผ่านตับมาแล้ว พร้อมที่จะขับออกจากร่างกาย ค่าปกติจะอยู่ 0–0.5 มิลลิกรัม/เดซิลิตร หากค่าผิดปกติอาจบอกถึงปัญหาเกี่ยวกับตับ หรือท่อน้ำดี

ตัวอย่างโรคหรือภาวะจากค่าบิลิรูบินผิดปกติ เช่น ภาวะเม็ดเลือดแดงแตก โรคไวรัสตับอักเสบ ทางเดินท่อน้ำดีอุดตัน อาจเป็นความผิดปกติในท่อน้ำดีเอง หรือโดนเบียดจากภายนอกท่อน้ำดี อย่างนิ่ว และก้อนมะเร็ง

ค่าอัลบูมิน (Albumin)

อัลบูมินเป็นโปรตีนที่ผลิตจากตับเท่านั้น คิดเป็น 60% ของโปรตีนทั้งหมดในร่างกาย มีหน้าที่สำคัญในการรักษาสมดุลของเหลวในเลือด และช่วยนำสารต่าง ๆ ส่งไปตามร่างกาย

ค่าอัลบูมินปกติจะอยู่ที่ 3.5–5.0 กรัม/เดซิลิตร ระดับอัลบูมินต่ำหรือสูงไปอาจเป็นสัญญาณบอกถึงการทำงานของตับผิดปกติ ความสมดุลการผลิตโปรตีนอัลบูมินจากตับ และการขับออกทางไตมีปัญหา 

การตรวจค่าอัลบูมินสามารถช่วยหาความเสี่ยงของโรคตับ โรคไต และประเมินโปรตีนที่เราได้รับในแต่ละวัน 

ค่าโกลบูลิน (Globulin)

โกลบูลินเป็นโปรตีนที่มีมากรองมาจากโปรตีนอัลบูมิน มีหน้าที่เกี่ยวข้องกับระบบภูมิคุ้มกัน ค่าปกติจะอยู่ที่ 2.0–3.5 กรัม/เดซิลิตร ค่าที่สูงผิดปกติอาจเป็นสัญญาณของการติดเชื้อ ร่างกายพยายามกำจัดเชื้อออกจากร่างกาย  

ค่าเอนไซม์ AST (Aspartate aminotransferase) หรือ SGOT

AST เป็นเอนไซม์ที่พบในตับ กล้ามเนื้อ และอวัยวะอื่นในร่างกาย จะสร้างขึ้นเมื่ออวัยวะในร่างกายเกิดความเสียหาย รวมถึงตับด้วย ค่าปกติอยู่ที่ 5–34 หน่วยสากล/ลิตร (IU/L) 

การตรวจค่า AST จะช่วยประเมินการทำงานของตับ ดูว่าตับเกิดการอักเสบหรือไม่ และมักต้องตรวจควบคู่ไปกับค่าตับอีกชนิดคือ เอนไซม์ ALT (Alanine aminotransferase) เนื่องจากเอนไซม์ ASTพบในอวัยวะหลายส่วน

ค่าเอนไซม์ ALT (Alanine aminotransferase) หรือ SGPT

ALT เป็นค่าเอนไซม์ในตับที่สร้างขึ้นเมื่ออวัยวะในร่างกายเกิดความเสียหายเหมือนกับ AST แต่มีความเกี่ยวข้องกับตับมากกว่า โดยค่าปกติจะอยู่ที่ 0–40 หน่วยสากล/ลิตร การตรวจค่า ALT มักต้องตรวจควบคู่ไปกับค่า AST เพื่อประเมินความรุนแรงหรือความเสียหายที่เกิดกับตับ 

ค่าเอนไซม์ ALP (Alkaline phosphatase) และ GGT (Gamma-glutamyl transferase) 

ALP เป็นเอนไซม์พบมากในกระดูกและตับ โดยตับจะผลิตมากที่สุด ค่าปกติอยู่ที่ 40–120 หน่วยสากล/ลิตร ส่วนมากจะตรวจพร้อมกับค่า ALT และค่า AST เพื่อดูการทำงานของตับ หาความผิดปกติหรือโรคที่เกี่ยวกับตับ ท่อทางเดินน้ำดี และกระดูก

ส่วนเอนไซม์ GGT เป็นเอนไซม์ผลิตจากตับเป็นหลัก และบอกได้ว่าค่า ALP ที่สูงนั้นมาจากอวัยวะใดมากที่สุด 

ใครบ้างเสี่ยงค่าตับสูง ควรตรวจค่าตับ 

ค่าตับที่ผิดปกติอาจเป็นผลมาจากโรคหรือภาวะบางอย่าง คนที่มีปัจจัยเสี่ยงต่อการเกิดโรคตับ ควรเข้ารับการตรวจค่าตับ โดยเฉพาะกลุ่มคนต่อไปนี้ 

• คนที่ดื่มแอลกอฮอล์เป็นประจำ
• คนที่มีภาวะไขมันในเลือดสูง หรือเป็นโรคอ้วน
• คนที่มีอาการคล้ายโรคตับ เช่น มีอาการตาเหลือง ตัวเหลือง หรือคันเรื้อรัง
• คนที่มีประวัติครอบครัวเป็นโรคตับ
• ผู้ป่วยที่ใช้ยาที่อาจมีผลข้างเคียงต่อตับ เช่น ยาแก้ปวดบางชนิด
• ผู้ที่เคยหรือคาดว่าอาจเสี่ยงติดเชื้อไวรัสตับอักเสบ 

คนทั่วไปหรือไม่แน่ใจว่าเสี่ยงมีค่าตับสูงไหม สามารถเลือกตรวจสุขภาพประจำปีได้เช่นกัน เพราะมักมีรายการตรวจเลือดร่วมอยู่ด้วย นอกจากรู้สุขภาพโดยรวมของเราแล้ว ยังรู้ถึงสุขภาพตับด้วย หากพบความผิดปกติจะได้หาทางป้องกัน หรือรักษาโรคตั้งแต่เนิ่น ๆ  

เช็กโปรตรวจสุขภาพตับ จะเลือกตรวจบางรายการ หรือตรวจสุขภาพตับครอบคลุม HDmall.co.th รวมลิสต์ไว้ให้พร้อม จองเลย โปรดีมีจำกัด!