ผ่าตัดริดสีดวง เตรียมตัวอย่างไร? ข้อดี ข้อเสีย ในการผ่าตัดริดสีดวง?

โรคริดสีดวงทวาร เกิดจากอาการโป่งพองของหลอดเลือดบริเวณทวารหรืออาการโป่งพองเนื้อเยื่อที่เกี่ยวพันกับทวารหนัก ทำให้ผู้ป่วยขับถ่ายยากหรือมีอาการถ่ายเป็นเลือด เป็นโรคที่อาจทำให้เกิดภาวะเลือดออกทางทวารหนัก และอาจนำไปสู่โรคร้ายอื่นๆ ตามมาได้ เช่นโรคมะเร็งลำไส้ใหญ่ โรคมะเร็งลำไส้ตรง

ริดสีดวงทวารคืออะไร?

ริดสีดวงทวาร คือภาวะเส้นเลือดดำบริเวณรูทวารหนัก มีลักษณะโป่งพอง บวมพองหรือยื่นตัวเป็นติ่งออกมาจากทวารหนัก มีสาเหตุมาจาก การยกของหนัก เบ่งอุจจาระแรง ท้องผูก โรคริดสีดวงทวารแบ่งออกเป็น 2 ชนิด ดังนี้

1. ริดสีดวงภายใน

ริดสีดวงภายใน เป็นหัวริดสีดวงอยู่ภายในทวารหนัก อยู่สูงกว่าระดับหูรูดทวาร ไม่สามารถคลำหาได้ ริดสีดวงภายใน มีระยะของโรค 4 ระยะดังนี้

• ระยะที่ 1 มีเนื้อเยื่อขนาดเล็กอยู่ในช่องทวารหนัก มีเลือดออก ริดสีดวงไม่ยื่นออกมา
• ระยะที่ 2 เนื้อเยื่อยื่นออกมาจากทวารหนัก เมื่อมีเบ่งท้อง แต่หดกลับเข้าด้านในได้เอง
• ระยะที่ 3 เนื้อเยื่อยื่นออกมาจากทวารหนัก แต่สามารถดันเนื้อเยื่อกลับเข้าไปได้
• ระยะที่ 4 เนื้อเยื่อยื่นออกมาจากทวารหนัก ไม่สามารถดันเนื้อเยื่อกลับเข้าไปได้

2. ริดสีดวงภายนอก

ริดสีดวงภายนอก เป็นหัวริดสีดวงที่เกิดขึ้นใต้แนวเส้นประสาท (Dentate Line) ทำให้เกิดเนื้อเยื่อโปร่งพองบริเวณทวารหนัก มองเห็นติ่งเนื้อและคลำติ่งเนื้อได้ บางรายมีอาการเจ็บปวด

ผ่าตัดริดสีดวงทวารคืออะไร?

ผ่าตัดริดสีดวงทวาร คือวิธีรักษาผู้ป่วยที่เป็นโรคริดสีดวง ในระยะที่ติ่งเนื้อยื่นบริเวณทวารหนัก และไม่สามารถดันกลับเข้าไปด้านใน ซึ่งแพทย์จะผ่าตัดเส้นเลือดที่ติ่งเนื้อเพื่อทำให้เนื้อเยื่อยุบลง ปัจจุบันการผ่าตัดริดสีดวงทวารมีหลากหลายวิธีมากขึ้น ซึ่งใช้เทคโนโลยีใหม่ให้ผู้เข้ารักการรักษามีแผลผ่าตัดน้อยและเจ็บน้อยลง

ผ่าตัดริดสีดวงทวารมีกี่แบบ?

การผ่าตัดริดสีดวงทวารมีหลายวิธี โดยทั่วไปที่ใช้กันมักมี 3 แบบ คือ

1. ผ่าตัดแบบธรรมดาหรือผ่าตัดแบบเปิด (Open Haemorrhoidectomy)

เป็นวิธีการผ่าตัดริดสีดวงทวารที่บริเวณหัวริดสีดวงจนถึงติ่งเนื้อบริเวณปากทวารหนัก และทำการห้ามเลือดแต่ไม่เย็บปิดแผล

ข้อดีของการผ่าตัดริดสีดวงแบบเปิด

• ใช้ผ่าตัดโรคริดสีดวงได้ทุกรูปแบบ
• ผ่าตัดโรคแทรกซ้อนของริดสีดวงได้

ข้อเสียของการผ่าตัดริดสีดวงแบบเปิด

การผ่าตัดริดสีดวงแบบเปิด แผลหายช้ากว่าวิธีผ่าตัดแบบใช้เครื่องมือเย็บอัตโนมัติและแบบใช้เลเซอร์

2. ผ่าตัดด้วยเครื่องมือเย็บอัตโนมัติ (Staple Haemorrhoidectomy: PPH)

การผ่าตัดด้วยเครื่องมือเย็บอัตโนมัติ เป็นวิธีผ่าตัดริดสีดวงและเย็บแผลในเวลาเดียวกัน แพทย์จะใช้วิธีเย็บริดสีดวงที่ยื่นออกมาภายนอก ให้กลับเข้าไปในลำไส้ตรงเพื่อไม่ให้เลือดไปเลี้ยงริดสีดวง ส่งผลให้เนื้อเยื่อเล็กลง

ข้อดีของการผ่าตัดริดสีดวงด้วยเครื่องมือเย็บอัตโนมัติ

• ใช้เวลาผ่าตัดสั้น
• เลือดออกน้อย
• เจ็บแผลน้อยและพักฟื้นไม่นาน

ข้อเสียของการผ่าตัดริดสีดวงด้วยเครื่องมือเย็บอัตโนมัติ

• มีค่าใช้จ่ายในการผ่าตัดสูง
• อาจทำให้เกิดโรคแทรกซ้อนหลังผ่าตัดได้

3. ผ่าตัดด้วยเลเซอร์ (Laser Hemorrhoidoplasty)

การผ่าตัดด้วยเลเซอร์ เป็นการใช้พลังงานเลเซอร์ยิงเข้าไปในเส้นเลือดเนื้อเยื่อของริดสีดวง ทำให้เนื้อเยื่อริดสีดวงฝ่อลงและยุบไปเอง วิธีนี้จะเจ็บน้อยกว่าการผ่าตัดริดสีดวงวิธีอื่นๆ แผลผ่าตัดหายไวขึ้นและผลข้างเคียงน้อยกว่าวิธีผ่าตัดแบบเดิม

ข้อดีของการผ่าตัดริดสีดวงด้วยเลเซอร์

• ปวดที่แผลน้อยหลังผ่าตัด
• ใช้เวลาผ่าตัดสั้น
• ผู้รับบริการบางคนสามารถกลับบ้านได้ในวันเดียวกัน

ข้อเสียของการผ่าตัดริดสีดวงด้วยเลเซอร์

อาจทำให้เกิดโรคแทรกซ้อนหลังผ่าตัดได้ หากใช้พลังงานเลเซอร์สูงเกินไป จึงควรปรึกษาผู้เชี่ยวชาญ และรับบริการจากสถานพยาบาลที่น่าเชื่อถือเท่านั้น

ผ่าตัดริดสีดวงเหมาะกับใคร?

การผ่าตัดริดสีดวง มักใช้รักษาโรคริดสีดวงในชนิดรุนแรงมีติ่งเนื้อยื่นออกมา โดยเหมาะกับ

• คนที่เป็นโรคริดสีดวงภายในระยะที่ 3
• คนที่เป็นโรคริดสีดวงภายในระยะที่ 4
• คนที่เป็นโรคริดสีดวงภายนอก

ส่วนใหญ่เป็นคนที่มักพบอาการเนื้อเยื่อยื่นออกมาบริเวณทวารหนัก เจ็บขณะขับถ่ายอุจจาระ ถ่ายออกมาเป็นลิ่มเลือด มีเนื้อยื่นออกมาบริเวณทวารหนักต้องใช้นิ้วดันกลับเข้าไป บางรายอาจเจ็บบริเวณทวารหนักจนขับถ่ายไม่ได้

การเตรียมตัวก่อนผ่าตัดริดสีดวง

สำหรับการเตรียมตัวก่อนผ่าตัดริดสีดวง ผู้ป่วยจะต้องเตรียมตัวผ่าตัดอย่างน้อย 1 วัน มีดังนี้

1. งดน้ำงดอาหารอย่างน้อย 8 ชั่วโมง
2. ผู้ป่วยจะถูกเข้าส่งตรวจเช็กคร่างกายเพื่อเตรียมความพร้อมเข้าผ่าตัด
3. แพทย์จะเจาะเลือด X- ray ปอด ถ้าคนป่วยอายุ 40 ปี จะตรวจคลื่นไฟฟ้าร่วมด้วย
4. วิสัญญีแพทย์ตรวจเยี่ยมอาการก่อนผ่าตัดอีกครั้ง
5. ผู้ป่วยต้องทำการถ่ายท้องและถ่ายยาระบายก่อนผ่าตัด ให้สารน้ำทางหลอดเลือดดำ และสวนอุจจาระเพื่อเตรียมผ่าตัด
6. ในระหว่างผ่าตัด วิสัญญีแพทย์จะให้ยาสลบ จัดนอนหงายท่าเตรียมผ่าตัด
7. แพทย์จะให้ดมยาสลบหรือฉีดยาชาเข้าที่กระดูกไขสันหลัง ใช้เวลาผ่าตัดประมาณ 1 ชั่วโมง

ขั้นตอนการผ่าตัดริดสีดวง

หลังจากที่แพทย์ ให้ยาระงับความรู้สึกกับผู้ป่วยแล้ว จะเริ่มการผ่าตัดริดสีดวงในเวลาต่อมา ขั้นตอนจะแตกต่างกันตามวิธีการผ่าตัดแต่ละแบบ ดังนี้

• ผ่าตัดแบบธรรมดาหรือผ่าตัดแบบเปิด แพทย์จะตัดเนื้อเยื่อริดสีดวงและติ่งเนื้อบริเวณปากทวารออก โดยไม่เย็บปิดแผล
• ผ่าตัดด้วยเครื่องมือเย็บอัตโนมัติ แพทย์จะผ่าตัดด้านในทวารหนัก บริเวณที่อยู่สูงกว่าหูรูดทวารหนักขึ้นไป โดยทำการเนื้อเยื่อริดสีดวงและเย็บแผลจากด้านใน
• ผ่าตัดด้วยเลเซอร์ แพทย์จะเปิดแผลริดสีดวง แล้วสอดใยแก้วที่มีแสงเลเซอร์ เข้าไปในทวารหนัก ลอดใต้ริดสีดวงจนถึงเส้นเลือดที่เลี้ยงริดสีดวง จากนั้นจะกดเลเซอร์ยิงไปที่ขั้วเส้นเลือดริดสีดวง

การดูแลตัวเองหลังผ่าตัดริดสีดวง

หลังจากผ่าตัดริดสีดวง ผู้ป่วยอาจมีอาการเจ็บบริเวณแผลที่ผ่าตัดได้ แนะนำดูแลตัวเอง ดังนี้

1. รับประทานยาแก้ปวดตามที่แพทย์สั่งเพื่อลดการเจ็บแผลได้ สามารถรับยาแก้ปวดเพื่อบรรเทาอาการได้ 2–4 วัน
2. ควรรับประทานอาหารที่มีกากใยสูง ดื่มน้ำเปล่าให้เยอะ จะช่วยให้อุจจาระมีการถ่ายนิ่มขึ้น
3. หลีกเลี่ยงการเบ่งอุจจาระแรงขณะขับถ่ายและออกกำลังกายสม่ำเสมอ
4. ห้ามกินอาหารที่มีรสจัดและอาหารที่มีเนื้อสัตว์ เพื่อไม่ทำให้ลำไส้ทำงานหนัก

ผลข้างเคียงของการผ่าตัดริดสีดวง

ผลข้างเคียงหลังจากผ่าตัดริดสีดวง ผู้ป่วยอาจมีอาการเหล่านี้ได้ เช่น

• ปัสสาวะลำบาก ผู้ป่วยบางรายอาจจะต้องสวนปัสสาวะ
• ปวดศีรษะ มึนหลังผ่าตัด เป็นผลมาจากการวางยาชาและยาสลบ
• ปวดบริเวณแผลผ่าตัดและแผลบวม ผู้ป่วยสามารถทานยาปฎิชีวนะตามที่แพทย์สั่งได้
• มีเลือดออกบริเวณแผลผ่าตัด เป็นผลมาจากการอักเสบหลังผ่านตัด อาการนี้จะหายไปหลังจาก 10 วัน
• ถ่ายอุจจาระไม่ออก ผู้ป่วยบางรายอาจจะต้องสวนอุจจาระแทน

ผ่าตัดริดสีดวงเจ็บไหม?

หลังผ่าตัดริดสีดวงแล้ว แผลผ่าตัดจะปวดมากน้อย ขึ้นอยู่กับระยะของริดสีดวงว่ารุนแรงมากแค่ไหน นอกจากนี้ อาการเจ็บหลังแผลยังขึ้นอยู่กับวิธีการผ่านตัดแต่ละแบบอีกด้วย

การผ่าตัดด้วยเลเซอร์ จะทำให้เจ็บแผลน้อยน้อยที่สุด ขณะที่วิธีผ่าตัดด้วยเครื่องมือเย็บอัตโนมัติ ทำให้เจ็บแผลน้อยกว่าการผ่าตัดแบบเปิด อย่างไรก็ตาม อาการปวดแผล มักพบได้ในผู้ป่วยผ่าหลังตัด ซึ่งแพทย์จะให้รับประทานยาแก้ปวดควบคู่กันไป

ผ่าตัดริดสีดวงพักฟื้นนานไหม? นอนกี่วัน?

สำหรับการพักฟื้นหลังผ่าตัด แพทย์จะให้นอนโรงพยาบาลประมาณ 3–4 วัน เพื่อดูอาการ หลังจากนั้นแพทย์จะให้กลับไปรักษาตัวที่บ้าน ซึ่งแผลผ่าตัดจะหายสนิทได้ใช้เวลาประมาณ 2–4 สัปดาห์ ผู้ป่วยสามารถทำกิจกรรมปกติได้ภายใน 2 สัปดาห์

โรคริดสีดวงทวารเป็นโรคที่พบบ่อยในคนไทย แต่คนส่วนใหญ่มักหาข้อมูลบนอินเตอร์เน็ตและรักษาด้วยตัวเองจนอาจทำให้ไม่ได้รับการรักษาอย่างถูกวิธี และนำไปสู่โรคมะเร็งลำไส้ใหญ่ได้ หากสงสัยว่าตนเองเป็นโรคริดสีดวงควรปรึกษาแพทย์เพื่อรับการวินิจฉัยและรักษาอย่างเหมาะสมต่อไป

ริดสีดวงภายนอกหายเองได้ไหม ?

ริดสีดวงภายนอก สามารถหายเองได้ในบางกรณี โดยเฉพาะระยะ 1-2 อาจแช่น้ำอุ่นเพื่อบรรเทาอาการ ทานยาหรือสมุนไพรบรรเทาอาการ ใช้ยาทาเฉพาะที่ กินอาหารที่มีกากใยอาหารสูง อาจฟื้นตัวได้ภายใน 7-10 วัน

อย่างไรก็ตาม หากมีอาการรุนแรงขึ้นหรือไม่ดีขึ้นภายใน 2 สัปดาห์ ควรปรึกษาแพทย์เฉพาะทางเพื่อรับการรักษาที่เหมาะสม