ยา อัลปราโซแลม (Alprazolam) ใช้สำหรับรักษาอาการวิตกกังวล (Anxiety) และโรคตื่นตระหนัก (Panic disorders) โดยเป็นยาในกลุ่ม Benzodiazepines ที่ออกฤทธิ์ที่สมองและระบบประสาท (ระบบประสาทส่วนกลาง) มีผลทำให้เกิดการสงบระงับ (Calming effect) โดยยาจะไปส่งเสริมฤทธิ์ของสารเคมีตามธรรมชาติในร่างกายเพิ่มมากขึ้น (สาร GABA)
สารบัญ
- สรรพคุณของยา Alprazolam
- กลไกการออกฤทธิ์ของยา Alprazolam
- วิธีใช้ยา Alprazolam
- ผลข้างเคียงของยา Alprazolam
- ข้อควรระวังในการใช้ยา Alprazolam
- คำเตือนในการใช้ยา Alprazolam
- ใครบ้างที่ไม่ควรใช้ยา Alprazolam
- การใช้ยา Alprazolam ร่วมกับยาอื่น
- การได้รับยา Alprazolam เกินขนาด
- หากลืมรับประทานยา Alprazolam
- การเก็บรักษายา Alprazolam
- หมายเหตุ
สรรพคุณของยา Alprazolam
- รักษาโรควิตกกังวล: ใช้ในการบรรเทาอาการวิตกกังวล ความตึงเครียด และความกระวนกระวายใจ
- รักษาโรคแพนิค: ใช้ในการลดความถี่และความรุนแรงของอาการแพนิค
- รักษาอาการนอนไม่หลับ: ใช้ในการช่วยให้นอนหลับในผู้ป่วยที่มีอาการนอนไม่หลับเนื่องจากความวิตกกังวล
กลไกการออกฤทธิ์ของยา Alprazolam
Alprazolam ทำงานโดยการเสริมการทำงานของสารสื่อประสาท GABA (gamma-aminobutyric acid) ในสมอง ซึ่งมีผลทำให้สมองและระบบประสาททำงานช้าลง ช่วยลดความวิตกกังวลและความตึงเครียด ทำให้รู้สึกผ่อนคลาย
วิธีใช้ยา Alprazolam
- อ่านคำแนะนำในการใช้ยาที่ได้รับจากเภสัชกรก่อนใช้ยานี้ และในทุกครั้งที่มารับยาซ้ำ หากมีคำถามใดๆ ให้สอบถามจากแพทย์หรือเภสัชกร
- รับประทานยานี้ตามแพทย์สั่ง โดยขนาดยาที่คุณได้รับจะขึ้นกับสภาวะโรค, อายุ และการตอบสนองต่อการรักษาของคุณ โดยแพทย์อาจค่อยๆ ปรับขนาดยาเพิ่มขึ้นอย่างช้าๆ จนกระทั่งยาออกฤทธิ์เต็มที่ ดังนั้นต้องปฏิบัติตามคำสั่งแพทย์สั่งเคร่งครัดเพื่อลดความเสี่ยงต่อการเกิดอาการข้างเคียง
- ยา Alprazolam อาจทำให้เกิดปฏิกิริยาการถอนยา (Withdrawal reactions) ได้ โดยเฉพาะถ้าใช้ยานี้เป็นประจำเป็นเวลานาน หรือใช้ยาในขนาดสูง
- อาการถอนยาอาจเกิดขึ้นได้ถ้าคุณหยุดยาอย่างกะทันหัน เช่น อาการชัก ดังนั้นเพื่อป้องกันไม่ให้เกิดปฏิกิริยาการถอนยา แพทย์อาจค่อยๆ ลดขนาดยาลงช้าๆ ก่อนหยุดยาให้กับคุณ หากมีอาการถอนยาใดๆ เกิดขึ้น ให้แจ้งแพทย์ทันที
- แม้ว่ายา Alprazolam จะช่วยรักษาโรคให้กับผู้ป่วยหลายราย แต่ยานี้อาจทำให้เกิดการเสพติดได้ โดยความเสี่ยงอาจเพิ่มขึ้นถ้าคุณใช้ยาเสพติด หรือติดเครื่องดื่มแอลกอฮอล์ คุณจะต้องรับประทานยานี้ตามแพทย์สั่งอย่างเคร่งครัดเพื่อลดโอกาสที่จะติดยานี้ ปรึกษาแพทย์หรือเภสัชกรสำหรับข้อมูลเพิ่มเติม
- เมื่อใช้ยา Alprazolam ติดต่อกันเป็นเวลานาน ยานี้อาจออกฤทธิ์ได้ไม่ดีดังเดิม ให้ปรึกษาแพทย์ถ้าพบว่ายาเริ่มออกฤทธิ์ได้ไม่ดี
- แจ้งแพทย์หากอาการของคุณไม่ดีขึ้นหรือมีอาการแย่ลง
ผลข้างเคียงของยา Alprazolam
- อาการข้างเคียงที่อาจเกิดจากการใช้ยา Alprazolam ได้แก่ ง่วงนอน เวียนศีรษะ มีน้ำลายเพิ่มมากขึ้น หรือมีการเปลี่ยนแปลงความสนใจทางเพศหรือความสามารถทางเพศ ถ้าอาการเหล่านี้ไม่ดีขึ้น หรือมีอาการแย่ลง ให้แจ้งแพทย์หรือเภสัชกรทันที
- เพื่อลดความเสี่ยงต่ออาการเวียนศีรษะและหน้ามืด ให้ค่อยๆ ลุกขึ้นช้าๆ เมื่อต้องเปลี่ยนจากท่านั่งหรือท่านอน
- โปรดจำไว้ว่า การที่แพทย์สั่งยานี้ให้กับคุณ เพราะว่าแพทย์ได้ประเมินแล้วว่าคุณจะได้รับประโยชน์จากยานี้มากกว่าความเสี่ยงต่อการเกิดอาการข้างเคียง ผู้ป่วยหลายรายที่ใช้ยานี้ไม่เกิดอาการข้างเคียงร้ายแรงจากยา
แจ้งแพทย์ทันทีหากคุณมีอาการข้างเคียงที่พบได้น้อยแต่ร้ายแรง ได้แก่
- มีการเปลี่ยนแปลงของสภาพจิตใจ/อารมณ์ เช่น ประสาทหลอน มีความคิดฆ่าตัวตาย
- พูดไม่ชัด หรือพูดลำบาก
- สูญเสียการประสานงานกันของร่างกาย
- เดินลำบาก
- มีปัญหาด้านความจำ
ให้รีบไปพบแพทย์ทันที หากคุณมีอาการข้างเคียงที่พบได้น้อยแต่ร้ายแรงมาก ได้แก่
- ตัวเหลือง ตาเหลือง
- มีอาการชัก
ปฏิกิริยาการแพ้ยานี้ เป็นเรื่องที่พบได้น้อย อย่างไรก็ตามถ้าเกิดอาการใดๆ ของการแพ้ยาให้รีบไปพบแพทย์ทันที ได้แก่ ผื่น คัน/บวม (โดยเฉพาะที่หน้า ลิ้น คอ) เวียนศีรษะรุนแรง หายใจลำบาก
อาการข้างเคียงที่กล่าวไว้ข้างต้นไม่ใช่อาการข้างเคียงทั้งหมดที่อาจเกิดขึ้นได้ ดังนั้นถ้าคุณมีอาการผิดปกติใดๆ ที่ไม่ได้กล่าวไว้ข้างต้น ให้ปรึกษาแพทย์หรือเภสัชกร
ข้อควรระวังในการใช้ยา Alprazolam
ถ้าคุณแพ้ยา Alprazolam หรือยาอื่นๆ ในกลุ่ม Benzodiazepines เช่น Diazepam, Lorazepam หรือแพ้สิ่งอื่นๆ ให้แจ้งแพทย์หรือเภสัชกรทราบก่อนได้รับยานี้ ผลิตภัณฑ์ยานี้อาจประกอบด้วยสารไม่ออกฤทธิ์อื่นซึ่งอาจเป็นสาเหตุของการแพ้หรือปัญหาอื่นได้ ให้ปรึกษาเภสัชกรสำหรับข้อมูลเพิ่มเติม
ก่อนการใช้ยา Alprazolam ให้แจ้งแพทย์หรือเภสัชกรทราบเกี่ยวกับประวัติทางการแพทย์ของคุณ โดยเฉพาะถ้าคุณ
- เป็นโรคปอด/มีปัญหาในการหายใจอย่างรุนแรง เช่น โรคปอดอุดกั้นเรื้อรัง (COPD) โรคหยุดหายใจขณะนอนหลับ (Sleep apnea)
- เป็นโรคตับ
- เป็นโรคไต
- ตนเองหรือคนในครอบครัวมีประวัติติดสารเสพติด หรือแอลกอฮอล์
- เป็นต้อหิน
ยา Alprazolam อาจทำให้มีอาการเวียนศีรษะ หรือง่วงนอน เครื่องดื่มแอลกอฮอล์จะทำให้คุณมีอาการวิงเวียนศีรษะหรือง่วงนอนได้มากขึ้น ห้ามขับรถ ทำงานเกี่ยวกับเครื่องจักร หรือทำกิจกรรมใดๆ ที่ต้องอาศัยการตื่นตัว จนกว่าคุณจะทำกิจกรรมดังกล่าวได้อย่างปลอดภัย และแนะนำให้หลีกเลี่ยงการดื่มแอลกอฮอล์
ก่อนเข้ารับการผ่าตัด ให้แจ้งแพทย์หรือทันตแพทย์ทราบเกี่ยวกับรายการยา อาหารเสริม และสมุนไพรทุกชนิดที่กำลังใช้อยู่
ผู้สูงอายุมีโอกาสเกิดอาการข้างเคียงจากยาได้มากกว่าคนทั่วไป โดยเฉพาะการสูญเสียการทำงานประสานงานกันของร่างกาย และอาการง่วงนอน ซึ่งจะเพิ่มความเสี่ยงต่อการหกล้มได้
ไม่แนะนำให้ใช้ยา Alprazolam ขณะตั้งครรภ์ เพราะอาจทำให้เกิดอันตรายต่อทารกในครรภ์ได้ ให้ปรึกษาแพทย์สำหรับข้อมูลเพิ่มเติม
ยา Alprazolam ผ่านไปยังน้ำนมได้ และอาจก่อให้เกิดอาการไม่พึงประสงค์ในทารกที่ดูดนม จึงไม่แนะนำการให้นมบุตรระหว่างใช้ยานี้ และให้ปรึกษาแพทย์ก่อนการให้นมบุตร
คำเตือนในการใช้ยา Alprazolam
การรับประทานยา Alprazolam ร่วมกับยาในกลุ่ม Opioid เช่น Codeine, Hydrocodone อาจเพิ่มความเสี่ยงต่อการเกิดผลข้างเคียงที่ร้ายแรงมาก รวมถึงการเสียชีวิต เพื่อลดความเสี่ยงดังกล่าว แพทย์ควรให้คุณรับประทานยา Alprazolam ด้วยยาขนาดยาต่ำที่สุดที่ยังให้ผลการรักษากับคุณ และให้รับประทานเป็นเวลาสั้นที่สุดเท่าที่จะเป็นไปได้ และให้ไปพบแพทย์ทันที หากมีอาการข้างเคียงที่ร้ายแรง ได้แก่
- หายใจช้า หายใจตื้น
- หน้ามืดผิดปกติ
- ง่วงนอนอย่างรุนแรง
- เวียนศีรษะอย่างรุนแรง
- ตื่นนอนยาก
ใครบ้างที่ไม่ควรใช้ยา Alprazolam
สภาวะต่อไปนี้ถือเป็นข้อห้ามในการใช้ยา Alprazolam ดังนั้นต้องแจ้งแพทย์ทราบหากคุณมีสภาวะดังต่อไปนี้
- มีน้ำหนักตัวเกินมาตรฐาน
- มีความคิดฆ่าตัวตาย
- เป็นโรคพิษจากสุรา (alcohol intoxication)
- มีการใช้ยาในทางที่ผิด
- ซึมเศร้า
- เป็นโรคต้อหินชนิดมุมปิด หรือชนิดมุมเปิด
- การทำงานของปอดลดลง
- เป็นโรคปอดเรื้อรัง
- เป็นโรคตับ
- เป็นโรคไตที่มีการทำงานของไตลดลง
- มีภาวะหยุดหายใจขณะนอนหลับ
- เป็นผู้ที่มีร่างกายอ่อนแอ
- กำลังตั้งครรภ์
- กำลังให้นมบุตร
- สูบบุหรี่
- แพ้ยา Alprazolam
- แพ้ยาในอื่น Benzodiazepines
การใช้ยา Alprazolam ร่วมกับยาอื่น
การเกิดปฏิกิริยาระหว่างยา (Drug interactions) อาจเปลี่ยนแปลงการออกฤทธิ์ของยาหรือเพิ่มความเสี่ยงต่อการเกิดผลข้างเคียงร้ายแรง ข้อมูลที่ระบุนี้ไม่ได้ครอบคลุมการเกิดปฏิกิริยาระหว่างยาที่อาจเกิดขึ้นได้ทั้งหมด ดังนั้นคุณต้องแจ้งแพทย์และเภสัชกรทราบทุกครั้งว่าคุณกำลังรับประทานยา อาหารเสริม สมุนไพร ใดอยู่ในขณะนี้ อย่าเริ่มยา หยุดยา หรือเปลี่ยนแปลงขนาดยาต่างๆ เอง โดยไม่ได้ปรึกษาแพทย์
รายการยาที่อาจเกิดปฏิกิริยากับยา Alprazolam ได้แก่
- Delavirdine
- Indinavir
- Ribociclib
- Lomitapide
- Sodium oxybate
- Itraconazole, Ketoconazole
- Nefazodone
- Fluvoxamine
- ยาในกลุ่ม Opioid
- แอลกอฮอล์ (Ethyl alcohol)
- Clozapine
- Eliglustat
- Aprepitant, Netupitant
- ยาที่กระตุ้นการทำงานของเอนไซม์ CYP3A4 บางรายการ
- Fluoxetine
- Phenobarbital, Primidone
- Buprenorphine
- Boceprevir, Ritonavir, Telaprevir
- Cimetidine
การได้รับยา Alprazolam เกินขนาด
- หากมีใครก็ตามที่ได้รับยา Alprazolam เกินขนาด จนทำให้เกิดอาการที่ร้ายแรง เช่น หมดสติ หรือหายใจลำบาก ให้รีบเรียกรถพยาบาลทันที โทร 1669
- อาการของการได้รับยาเกินขนาดอาจได้แก่ ง่วงนอนอย่างรุนแรง การตอบสนองของร่างกายช้ากว่าปกติ หรือตอบสนองลดลง (Slowed/reduced reflexes) หายใจช้า หมดสติ
หากลืมรับประทานยา Alprazolam
ถ้าคุณลืมรับประทานยานี้ ให้รับประทานทันทีที่นึกได้ หากนึกได้เมื่อใกล้กับเวลาของมื้อถัดไป ให้ข้ามมื้อที่ลืมไป และรับประทานมื้อถัดไปตามปกติ โดยไม่ต้องเพิ่มขนาดยาเป็น 2 เท่า
การเก็บรักษายา Alprazolam
- เก็บรักษายาที่อุณหภูมิห้อง ห่างจากแสงแดดและความชื้น ไม่เก็บยาในห้องน้ำ เก็บยาทุกชนิดให้ห่างจากมือเด็กและสัตว์เลี้ยง
- ไม่เทยานี้ทิ้งในห้องน้ำหรือในท่อระบายน้ำ ให้ทิ้งผลิตภัณฑ์ยานี้อย่างเหมาะสมเมื่อยาหมดอายุหรือเมื่อไม่จำเป็นต้องใช้ยานี้อีก
หมายเหตุ
- ห้ามแบ่งยานี้ให้ผู้อื่นใช้
- ควรมีการตรวจทางห้องปฏิบัติการ และ/หรือ การตรวจทางการแพทย์เป็นระยะเพื่อติดตามอาการและผลข้างเคียงจากยา เช่น การตรวจการทำงานของตับ ให้ปรึกษาแพทย์สำหรับข้อมูลเพิ่มเติม
