ป้องกันการตั้งครรภ์ชั่วคราว ด้วยการใส่ห่วงคุมกำเนิด

ปัจจุบันการคุมกำเนิดมีหลายวิธีให้เลือกตามความเหมาะสมของแต่ละบุคคล ทั้งการคุมกำเนิดแบบถาวร และการคุมกำเนิดแบบชั่วคราว ซึ่งแต่ละวิธีให้ผลแตกต่างกัน การใส่ห่วงคุมกำเนิด เป็นหนึ่งในวิธีคุมกำเนิดแบบชั่วคราวที่นิยมใช้กันอย่างแพร่หลาย เนื่องจากมีประสิทธิภาพสูง และมีผลข้างเคียงน้อย

สำหรับผู้ที่กำลังสนใจและต้องการคุมกำเนิดด้วยวิธีนี้ HDmall.co.th ได้รวบรวมข้อมูลการใส่ห่วงคุมกำเนิด ทั้งชนิดของห่วงอนามัยที่นิยมใช้ ใครเหมาะหรือไม่เหมาะกับการใส่ห่วงบ้าง รวมถึงข้อดี ข้อเสีย การเตรียมตัว และผลข้างเคียงที่อาจเกิดขึ้น เพื่อเป็นข้อมูลประกอบการตัดสินใจ

เลือกอ่านข้อมูลการใส่ห่วงคุมกำเนิดได้ที่นี่

ขยาย

ปิด

ใส่ห่วงคุมกำเนิดคืออะไร?
ห่วงคุมกำเนิดมีกี่แบบ?
ใส่ห่วงคุมกำเนิดเหมาะกับใคร?
ใครห้ามใส่ห่วงคุมกำเนิด?
ข้อดีของการใส่ห่วงคุมกำเนิด
ข้อเสียของการใส่ห่วงคุมกำเนิด
การเตรียมตัวก่อนใส่ห่วงคุมกำเนิด
ขั้นตอนการใส่ห่วงคุมกำเนิด
การดูแลตัวเองหลังใส่ห่วงคุมกำเนิด
ผลข้างเคียงของการใส่ห่วงคุมกำเนิด
ใส่ห่วงคุมกำเนิดเจ็บไหม?
ใส่ห่วงคุมกำเนิดแล้วอ้วนไหม?

ใส่ห่วงคุมกำเนิดคืออะไร?

การใส่ห่วงคุมกำเนิด หรือห่วงอนามัย (Intrauterine Device: IUD) นั้นมีใช้มานานมากกว่า 100 ปี โดยห่วงคุมกำเนิดเป็นอุปกรณ์ขนาดเล็กใช้ใส่เข้าไปในโพรงมดลูกเพื่อป้องกันการตั้งครรภ์ มีชนิดเคลือบสารทองแดงและชนิดเคลือบฮอร์โมนโพรเจสติน แตกต่างกันที่ประสิทธิภาพ ระยะเวลาการคุมกำเนิด และความเหมาะสมของแต่ละคน

หลักการทำงานของห่วงคุมกำเนิด คือ ห่วงจะปล่อยสารที่มีอยู่ออกมาทีละน้อย เพื่อก่อให้เกิดการอักเสบที่เยื่อบุมดลูก ส่งผลให้ไข่ที่ตกออกมาไม่สามารถปฏิสนธิได้ และทำให้มดลูกมีสภาพไม่เหมาะต่อการฝังตัวของไข่ จึงไม่เกิดการตั้งครรภ์ ซึ่งการใส่ห่วงนับเป็นวิธีป้องกันการตั้งครรภ์ชั่วคราวได้ดี มีความปลอดภัยสูงและมีผลข้างเคียงน้อย

ห่วงคุมกำเนิดมีกี่แบบ?

ห่วงอนามัยมีหลายชนิดและมีรูปร่างแตกต่างกัน โดยมีแกนเป็นพลาสติกหรือโลหะขดเป็นวง ชนิดที่ใช้กันมากจะเป็นแกนพลาสติกและใส่สารแบเรียมซัลเฟต (Barium Sulphate) สารทึบรังสีที่ช่วยในการตรวจหาตำแหน่งของห่วงด้วยการเอกซเรย์ หากเกิดกรณีที่มีการเคลื่อนที่ของห่วงอนามัย

ส่วนตรงปลายแกนแนวตั้งอาจทำเป็นปุ่มเพื่อกันไม่ให้ห่วงอนามัยหลุดจากปากมดลูก และปลายแกนอีกด้านหนึ่งจะมีเส้นด้ายไนลอน 1 หรือ 2 เส้น เหลือไว้สำหรับผูก เมื่อใส่ห่วงเข้าในโพรงมดลูกพอดีแล้ว เส้นด้ายไนลอนจะยื่นพ้นปากมดลูกเข้าไปในช่องคลอดประมาณ 2-3 เซนติเมตร เพื่อช่วยในการตรวจหาตำแหน่งห่วงอนามัยและการเอาห่วงออกในภายหลัง โดยห่วงอนามัยที่ใช้กันมากมีรูปร่างลักษณะ 3 แบบ ดังนี้

แบบอักษรตัวที (T-shaped IUD) มีความกว้าง 28-32 มิลลิเมตร ความยาว 30-36 มิลลิเมตร
แบบอักษรตัวยู (U-shaped IUD) คล้ายร่ม มีความกว้าง 18-24 มิลลิเมตร ความยาวใกล้เคียงกับชนิดที่มีรูปร่างคล้ายอักษรตัวที
แบบอักษรตัววาย (Y-shaped IUD) ความกว้าง 18-24 มิลลิเมตร ความยาวใกล้เคียงกับชนิดที่มีรูปร่างคล้ายอักษรตัวทีเช่นกัน

ปัจจุบันชนิดของห่วงอนามัยจะแบ่งเป็นชนิดที่ไม่มีสารออกฤทธิ์ และชนิดที่มีสารออกฤทธิ์ โดยชนิดที่มีสารออกฤทธิ์จะมีประสิทธิภาพสูงและนิยมใช้มากกว่า ซึ่งสารออกฤทธิ์ที่ใช้กัน มีดังนี้

1. ห่วงคุมกำเนิดที่เคลือบสารทองแดง

โดยสารทองแดงเป็นสารออกฤทธิ์ ช่วยในการคุมกำเนิด ซึ่งสารจะอยู่ในรูปประจุถูกปล่อยออกจากห่วงทีละน้อย แกนห่วงอนามัยโค้งงอได้โดยไม่หัก ส่วนใหญ่ทำจากพลาสติกและรอบนอกเป็นทองแดงทั้งที่เป็นเส้นลวดพันรอบแกนหรือปลอกหุ้มแกน มีพื้นที่ผิวทองแดงตั้งแต่ 200-380 ตารางมิลลิเมตร ระยะเวลาใช้คุมกำเนิด 3-10 ปี หรืออาจนานถึง 12 ปี ขึ้นกับชนิดของห่วงและปริมาณพื้นที่ผิวทองแดง ที่นิยมใช้กันแพร่หลาย ได้แก่ มัลติโหลด Cu250 มีพื้นที่ผิวทองแดง 250 ตารางมิลลิเมตร อายุการใช้งาน 3 ปี และมัลติโหลด Cu375 มีพื้นที่ผิวทองแดง 375 ตารางมิลลิเมตร อายุการใช้งาน 5 ปี โดยอายุการคุมกำเนิดจะสัมพันธ์กับปริมาณพื้นที่ผิวทองแดง คือ ปริมาณพื้นที่ผิวทองแดงมาก อายุการคุมกำเนิดจะยาวขึ้นตาม

ผู้ใส่ห่วงอนามัยชนิดนี้ จะทำให้ระดับสารทองแดงในเลือดสูงกว่าปกติเล็กน้อย แต่ไม่มีผลทำให้เกิดอาการผิดปกติต่อร่างกาย

ทั้งนี้ห่วงคุมกำเนิดเคลือบสารทองแดง นอกจากใช้คุมกำเนิดแล้ว ยังสามารถใช้คุมกำเนิดฉุกเฉินในกรณีมีเพศสัมพันธ์ไม่พึงประสงค์ โดยต้องใส่ห่วงอนามัย ภายใน 5 วัน หลังมีเพศสัมพันธ์

ประสิทธิภาพในการคุมกำเนิด หากมีการตรวจสอบห่วงสม่ำเสมอ พบว่ามีโอกาสตั้งครรภ์ในปีแรก 0.6% หลังปีที่ 7 อยู่ที่ 1.4-1.6% และภายหลังปีที่ 8 และ 12 จะมีประมาณ 2.2% โดยประสิทธิภาพในการคุมกำเนิดจะลดลงเมื่อปริมาณพื้นที่ผิวทองแดงมีน้อยกว่า 380 ตารางมิลลิเมตร

2. ห่วงคุมกำเนิดที่เคลือบฮอร์โมน

เป็นห่วงคุมกำเนิดชนิดที่ใช้กันแพร่หลายในปัจจุบัน โดยมีการเคลือบฮอร์โมนโพรเจสติน หรือฮอร์โมนเลโวนอร์เจสเตรล (Levonorgestrel) ที่เป็นกลุ่มฮอร์โมนสังเคราะห์ขึ้นและมีฤทธิ์เลียนแบบโพรเจสเตอโรน (Progesterone) ในร่างกาย

ห่วงอนามัยชนิดนี้ แกนทำจากพลาสติกโค้งงอได้โดยไม่หัก รอบแกนกลางเก็บฮอร์โมนในปริมาณแตกต่างกัน ซึ่งจะสัมพันธ์กับระยะเวลาใช้คุมกำเนิด เช่น จำนวนฮอร์โมน 13.5 มิลลิกรัม ใช้คุมกำเนิดนาน 3 ปี จำนวน 19.5 มิลลิกรัม ใช้คุมกำเนิดนาน 5 ปี และ 52 มิลลิกรัม ใช้คุมกำเนิดนานไม่น้อยกว่า 5 ปี

ทั้งนี้ห่วงอนามัยชนิดที่มีฮอร์โมน 52 มิลลิกรัมนี้ นอกจากใช้คุมกำเนิดแล้ว ยังใช้รักษาความผิดปกติอื่น ได้แก่ ภาวะมีประจำเดือนมาก ภาวะปวดประจำเดือน ประจำเดือนมาไม่สม่ำเสมอ และลดความเสี่ยงต่อโรคมะเร็งเยื่อบุโพรงมดลูก

ประสิทธิภาพในการคุมกำเนิด ในปีแรกจะมีโอกาสตั้งครรภ์ได้ประมาณ 0.41% และภายในระยะเวลา 3 ปี โอกาสการตั้งครรภ์เพียง 0.9% เท่านั้น

3. ห่วงอนามัยชนิดไม่มีสารออกฤทธิ์ ไม่เคลือบสารหรือฮอร์โมน

ห่วงอนามัยชนิดไม่มีสารออกฤทธิ์ที่ใช้กันมานาน คือ ห่วงลิปปีส (Lippes Loop) ทำจากพลาสติกหรือสเตนเลส เคลือบด้วยสารแบเรียมซัลเฟต เพียงเพื่อให้มองเห็นได้จากการถ่ายภาพเอกซเรย์ โดยมีอายุการใช้งานคุมกำเนิดต่อเนื่องได้อย่างไม่มีกำหนด และไม่จำเป็นต้องเปลี่ยนห่วงอนามัย แต่มีประสิทธิภาพการคุมกำเนิดต่ำกว่าห่วงคุมกำเนิดชนิดเคลือบสารออกฤทธิ์

ใส่ห่วงคุมกำเนิดเหมาะกับใคร?

การใส่ห่วงคุมกำเนิดเป็นการป้องกันการตั้งครรภ์ชั่วคราว จึงเหมาะกับผู้ที่ต้องการจะกลับมาตั้งครรภ์อีกครั้ง เพียงยืดระยะเวลาการตั้งครรภ์ออกไประยะหนึ่ง ดังนั้นการใส่ห่วงจะเหมาะกับผู้ที่ต้องการคุมกำเนิด ดังนี้

ผู้ที่ต้องการคุมกำเนิดในระยะอย่างน้อย 2 ปีขึ้นไป หรือต้องการเว้นช่วงมีบุตรมากกว่า 3-5 ปี
ผู้ที่มีปัญหาการรับประทานยาคุมกำเนิด หรือลืมรับประทานเป็นประจำ
ผู้มีความเสี่ยงต่ำในการติดต่อโรคติดต่อทางเพศสัมพันธ์
ผู้ที่มีข้อห้าม มีปัจจัยเสี่ยงจากการรับประทาน หรือจำเป็นต้องหลีกเลี่ยงการคุมกำเนิดด้วยวิธีที่มีฮอร์โมนเอสโตรเจน หรือโพรเจสติน เช่น มีน้ำหนักตัวเพิ่มมากขึ้น
ผู้ที่อยู่ระหว่างให้นมบุตร แม้ห่วงอนามัยชนิดที่มีฮอร์โมนเลโวนอร์เจสเตรลทำให้ปริมาณน้ำนมน้อยลง แต่ไม่ส่งผลกระทบทั้งคุณภาพและปริมาณน้ำนม แต่ชนิดห่วงอนามัยหุ้มทองแดงจะไม่กระทบเรื่องดังกล่าว
ผู้ที่มีความจำเป็นต้องใช้ห่วงอนามัยชนิดหุ้มทองแดง เพื่อการคุมกำเนิดแบบฉุกเฉิน เช่น การมีเพศสัมพันธ์ไม่พึงประสงค์

ใครห้ามใส่ห่วงคุมกำเนิด?

ผู้ที่ห้ามใส่ห่วงคุมกำเนิด ทั้งสองแบบ ได้แก่

ผู้ที่สงสัยว่าจะตั้งครรภ์ ก่อนใส่ห่วงคุมกำเนิดจึงต้องตรวจการตั้งครรภ์ให้แน่ชัดเสียก่อน
ผู้ที่แพ้สารหรือส่วนประกอบของห่วงอนามัย
ผู้ที่เคยใส่ห่วงและยังไม่ได้นำห่วงออก
ผู้มีภาวะโรคติดเชื้อในทางเดินระบบสืบพันธุ์ เช่น ปากมดลูกอักเสบ ช่องคลอดอักเสบ หรือมีการติดเชื้อบริเวณระบบสืบพันธุ์
ผู้เคยมีประวัติการอักเสบในอุ้งเชิงกรานบ่อยครั้ง หรือมีการติดเชื้อในอวัยวะอุ้งเชิงกราน เช่น ภาวะอุ้งเชิงกรานอักเสบ เยื่อบุโพรงมดลูกอักเสบ ปากมดลูกอักเสบเป็นหนอง วัณโรคในอุ้งเชิงกราน กรณีมีการติดเชื้อ ต้องรักษาให้หายแล้วอย่างน้อย 3 เดือน จึงพิจารณาใส่ห่วงอนามัย และควรใส่ห่วงอนามัยชนิดที่มีฮอร์โมน
ผู้เคยมีภาวะแท้งเพราะติดเชื้อ หรือภาวะเยื่อบุโพรงมดลูกอักเสบหลังคลอด ในช่วง 3 เดือนที่ผ่านมา
ผู้ที่สงสัยว่าจะเป็นโรคมะเร็ง โรคเนื้องอกในมดลูกหรือปากมดลูก
ผู้มีภาวะเลือดออกจากโพรงมดลูกผิดปกติ หรือเลือดออกทางช่องคลอดกะปริดกะปรอย โดยไม่ทราบสาเหตุ ซึ่งต้องได้รับการตรวจวินิจฉัยให้แน่ชัดก่อน
ผู้มีภูมิคุ้มกันต้านทานโรคบกพร่อง ซึ่งอาจส่งผลให้เกิดการติดเชื้อในโพรงมดลูกได้
ผู้เป็นโรคหัวใจ โดยเฉพาะโรคของลิ้นหัวใจ
ผู้มีมดลูกผิดปกติมาแต่กำเนิด ส่วนมากเกิดจากความผิดปกติด้านโครงสร้างของโพรงมดลูก เช่น ปากมดลูกตีบ กล้ามเนื้อมดลูกที่ทำให้โพรงมดลูกผิดรูปร่าง ซึ่งทำให้ยากหรือเป็นอุปสรรคในการใส่ห่วง และมีโอกาสที่ห่วงอนามัยจะหลุด หรือทำให้ไม่สามารถใส่ห่วงให้อยู่ในตำแหน่งที่เหมาะสมได้
ข้อห้ามเพิ่มเติมเฉพาะสำหรับการใส่ห่วงอนามัยที่มีฮอร์โมนเลโวนอร์เจสเตรล ได้แก่ ผู้เป็นหรือสงสัยว่าเป็นโรคมะเร็งเต้านม หรือผู้ที่อยู่ระหว่างการบำบัดรักษาโรคมะเร็ง หรือผู้เป็นโรคเนื้องอกตับหรือโรคมะเร็งตับ
ข้อห้ามเพิ่มเติมเฉพาะสำหรับการใส่ห่วงอนามัยหุ้มทองแดง ได้แก่ ผู้เป็นโรควิลสัน (Wilson disease) ซึ่งเป็นโรคทางพันธุกรรม และมีการสะสมของทองแดงมากที่อวัยวะสำคัญหลายแห่ง

ข้อดีของการใส่ห่วงคุมกำเนิด

ทำได้ง่าย สะดวก ปลอดภัย และประหยัดค่าใช้จ่ายในระยะยาว
ประสิทธิภาพในการป้องกันการตั้งครรภ์สูงและมีระยะเวลานาน ประมาณ 3-10 ปี ขึ้นอยู่กับชนิดของห่วงที่ใส่
ผลกระทบต่อระบบในร่างกายน้อย เพราะระดับสารออกฤทธิ์คุมกำเนิดในเลือดต่ำ และไม่มีอาการข้างเคียงจากการใช้ฮอร์โมนคุมกำเนิด เหมือนการรับประทานยาคุมกำเนิดหรือการยาฉีดคุมกำเนิด เช่น การคลื่นไส้ อาเจียน เป็นฝ้า น้ำหนักตัวเพิ่มขึ้น เป็นต้น
ไม่ทำให้ความรู้สึกในมีเพศสัมพันธ์เปลี่ยนไปหรือน้อยลง เหมือนการคุมกำเนิดด้วยการใส่ถุงยางอนามัย
ประจำเดือนมาทุกเดือนตามปกติ
สามารถถอดห่วงออก เมื่อต้องการกลับมามีบุตรอีกครั้ง และกลับมาตั้งครรภ์ได้เร็วกว่าการคุมกำเนิดแบบฉีดยาหรือรับประทานยาคุมกำเนิด

ข้อเสียของการใส่ห่วงคุมกำเนิด

ไม่สามารถป้องกันโรคติดต่อทางเพศสัมพันธ์ได้
มีอาการเจ็บและเลือดออกเล็กน้อยเมื่อใส่ห่วงและนำห่วงออก
มีอาการปวดและเกร็งหน้าท้องในช่วงที่มีประจำเดือน โดยผู้ที่ใส่ห่วงหุ้มทองแดงอาจทำให้ประจำเดือนมามากและนานผิดปกติ ส่วนผู้ที่ใส่ห่วงลาโวเนอร์เจสเตรลอาจมีน้อยหรือไม่มีประจำเดือน
สายไนลอนในช่องคลอดอาจรบกวนการมีเพศสัมพันธ์
อาจเกิดการติดเชื้อ การอักเสบของอุ้งเชิงกราน หรือมดลูกทะลุจากห่วงอนามัย ซึ่งพบในอัตราน้อยมาก

การเตรียมตัวก่อนใส่ห่วงคุมกำเนิด

การเตรียมตัวใส่ห่วงอนามัยทำได้ไม่ยุ่งยาก ดังต่อไปนี้

ปรึกษากับแพทย์ แจ้งประวัติด้านการรักษาและยา ให้แพทย์ทราบ
ตรวจร่างกายเพื่อให้แน่ใจว่าไม่มีข้อห้ามของการใส่ห่วง ได้แก่ ตั้งครรภ์หรือสงสัยว่ากำลังตั้งครรภ์ เป็นโรคติดเชื้อในอุ้งเชิงกรานหรือมีความเสี่ยงต่อภาวะนี้ มีเลือดออกจากโพรงมดลูกโดยไม่ทราบสาเหตุ มีความผิดปกติด้านโครงสร้างของมดลูกภาวะภูมิคุ้มกันต่ำ
รับฟังการอธิบายจากแพทย์ ถึงชนิดของห่วงคุมกำเนิด วิธีการใส่และความรู้สึกในขณะใส่ห่วง อาการข้างเคียง อาการผิดปกติที่ควรมาพบแพทย์ รวมถึงการตรวจติดตามผลในภายหลัง
ก่อนเข้ารับการใส่ห่วง ควรถ่ายปัสสาวะและทำความสะอาดบริเวณอวัยวะสืบพันธุ์ภายนอกให้สะอาด

ขั้นตอนการใส่ห่วงคุมกำเนิด

โดยทั่วไปการใส่ห่วงใช้เวลาประมาณ 1-2 นาที โดยไม่ต้องฉีดยาชาหรือดมยาสลบ ซึ่งมีขั้นตอนการใส่ห่วง ดังต่อไปนี้

แพทย์ทำความสะอาดบริเวณปากมดลูก ด้วยน้ำยาฆ่าเชื้อ แล้วตรวจภายในเพื่อดูตำแหน่งของมดลูก
แพทย์ค่อยๆ สอดห่วงคุมกำเนิดผ่านปากมดลูกเข้าในโพรงมดลูก ขณะใส่ห่วงบางคนอาจจะรู้สึกเสียว หรือปวดตรงท้องน้อยเล็กน้อย
แพทย์จะเหลือปลายข้างที่มีสายด้ายไนลอนของห่วงอนามัย ยื่นจากปากมดลูกมาอยู่ที่ช่องคลอด และผูกไว้ ประมาณ 2-3 เซนติเมตร สำหรับตรวจห่วงหลังใส่ห่วงเสร็จแล้ว
แพทย์เช็ดทำความสะอาดบริเวณปากมดลูกอีกครั้ง ด้วยสำลีชุบน้ำยาฆ่าเชื้อ และกดบริเวณรอยแผลให้เลือดหยุดไหล
พักฟื้นที่โรงพยาบาลประมาณ 10-15 นาที และกลับบ้านได้
แพทย์นัดติดตามผลหลังจากใส่ห่วงอนามัยประมาณ 1-2 เดือน หรือหลังใส่ครบ 3 เดือน เพื่อตรวจดูห่วงว่าอยู่ในตำแหน่งบริเวณยอดโพรงมดลูก หรือมีอาการแทรกซ้อนหรือไม่ ถ้าใส่ไปได้ 3-4 เดือนแล้วห่วงไม่หลุดเลย โอกาสหลุดจากนี้ก็มีน้อยลง
กลับมาพบแพทย์ กรณีมีอาการผิดปกติ เช่น เลือดไหลมาก ปวดท้องมาก หรือสงสัยว่าห่วงจะหยุด หรือเคลื่อนไปอยู่ในจุดไม่เหมาะสม เป็นต้น
แพทย์นัดตรวจห่วงหากห่วงอยู่ในสภาพเรียบร้อยดี จะนัดตรวจมะเร็งปากมดลูกเป็นประจำทุกปีต่อไป

การดูแลตัวเองหลังใส่ห่วงคุมกำเนิด

ภายหลังใส่ห่วงคุมกำเนิดสามารถทำงานหรือใช้ชีวิตประจำวันได้ตามปกติ แต่ในช่วง 2-3 วันแรก อาจมีเลือดออกเล็กน้อยซึ่งถือเป็นอาการปกติ แต่อาจต้องมีการดูแลตัวเองหลังใส่ห่วงเสร็จควบคู่ไปด้วย ดังนี้

งดมีเพศสัมพันธ์ในช่วง 7 วันแรกหลังใส่ห่วง
งดสวนล้างช่องคลอดหลังใส่ห่วง แต่ดูแลรักษาความสะอาดบริเวณอวัยวะเพศภายนอกได้ตามปกติ
ตรวจห่วงอนามัยด้วยตัวเองสม่ำเสมอทุกเดือนหลังหมดประจำเดือน โดยล้างมือให้สะอาดแล้วสอดนิ้วเข้าไปในช่องคลอดพร้อมคลำหาสายด้ายไนลอนที่อยู่บริเวณปากมดลูก เพราะห่วงอาจหลุดออกมาพร้อมกับประจำเดือนได้
หากมีตกขาวหรือประจำเดือนมากกว่าปกติ ในระยะ 1-3 เดือนหลังการใส่ห่วง อาการจะค่อยๆ ดีขึ้น หรือมีอาการปวดประจำเดือนก็สามารถรับประทานยาแก้ปวดบรรเทาอาการได้ แต่หากเป็นไข้ ปวดท้องมาก ตกขาวมีกลิ่นเหม็น และคลำหาสายห่วงไม่พบ หรือพบว่าห่วงอนามัยหลุดออกมา พร้อมกับมีเลือดออกทางช่องคลอด ให้รีบกลับไปพบแพทย์
หากมีอาการปวดท้องน้อยหลังใส่ห่วงอนามัยไปได้ระยะหนึ่ง ควรไปพบแพทย์เพื่อตรวจว่ามีการติดเชื้อในอุ้งเชิงกราน มีการตั้งครรภ์นอกมดลูก ห่วงอนามัยหลุดหรือมดลูกทะลุหรือไม่
หากมีอาการปวดประจำเดือนสำหรับผู้ใส่ห่วงอนามัยหุ้มทองแดง ถ้าปวดไม่มากให้รับประทานยาลดการอักเสบ ถ้าไม่ดีขึ้นแพทย์อาจให้เปลี่ยนไปใส่ห่วงอนามัยชนิดเคลือบฮอร์โมนหรือเปลี่ยนวิธีการคุมกำเนิดแบบอื่นแทน
หากมีการติดเชื้อในอวัยวะสืบพันธุ์ระหว่างการใส่ห่วง ควรพบแพทย์ เพื่อขอรับประทานยาปฏิชีวนะประมาณ 2 สัปดาห์ และนำห่วงอนามัยออก
ควรตรวจภายในอย่างน้อยปีละหนึ่งครั้ง เพื่อเช็กห่วงว่าอยู่ในตำแหน่งที่เหมาะสม และเป็นการตรวจมะเร็งปากมดลูกไปด้วย
ควรจดบันทึกประจำเดือน ถ้าประจำเดือนไม่มาเกิน 1 สัปดาห์ ควรรีบไปพบแพทย์เพื่อตรวจการตั้งครรภ์

ผลข้างเคียงของการใส่ห่วงคุมกำเนิด

ผลข้างเคียงหรืออาการแทรกซ้อนหลังการใส่ห่วงอนามัยเกิดขึ้นได้น้อยมาก โดยอาการผิดปกติเพียงเล็กน้อยที่อาจเกิดขึ้น ได้แก่

เลือดออกทางช่องคลอดกะปริบกะปรอย
ปวดประจำเดือนมากขึ้น และประจำเดือนมามากกว่าปกติ
ตกขาวมากกว่าปกติ เนื่องจากมีสายห่วงที่อยู่ในช่องคลอด
ปวดถ่วงบริเวณท้องน้อย หรือมีอาการปวดหลัง สามารถรับประทานยาแก้ปวดบรรเทาอาการได้
เสี่ยงต่อการเกิดการอักเสบติดเชื้อในอุ้งเชิงกราน สำหรับหญิงที่มีภูมิคุ้มกันต้านทานโรคบกพร่อง
ผลข้างเคียงจากห่วงอนามัยที่มีฮอร์โมน (Levonorgestrel) เช่น ปวดศีรษะ อารมณ์แปรปรวน เป็นสิว น้ำหนักตัวเพิ่ม มีภาวะขนดก เจ็บคัดตึงเต้านม
ห่วงอนามัยเคลื่อนไปในตำแหน่งไม่เหมาะสม ทำให้มีอาการปวดบีบท้องน้อย ประจำเดือนมามากผิดปกติ แพทย์อาจให้นำห่วงออก
กรณีคลำหาสายห่วงไม่พบ ห่วงอนามัยอาจหลุดอยู่ในโพรงมดลูก แพทย์จะเอกซเรย์ช่องท้องและอุ้งเชิงกราน และสามารถใส่ห่วงอันใหม่ได้ทันที หรือกรณีห่วงอนามัยแตกหัก หากไม่ได้นำชิ้นส่วนที่แตกหักออก จะมีโอกาสเสี่ยงต่อการติดเชื้อ ปวดท้องน้อยเรื้อรัง ตกขาวผิดปกติ และภาวะมีบุตรยาก แพทย์จะเอกซเรย์ อัลตราซาวด์ หรือส่องกล้องภายในโพรงมดลูก เพื่อหาชิ้นส่วนที่แตกหักออกมา
มดลูกทะลุระหว่างใส่ห่วง พบได้เพียง 0.1% ซึ่งปัจจัยเสี่ยงที่ทำให้มดลูกทะลุ เกิดจากเทคนิคการใส่ห่วง มีจุดเปราะบางที่ผนังกล้ามเนื้อมดลูก ทำให้ปวดท้อง เลือดออกผิดปกติทางช่องคลอด แพทย์จะเอกซเรย์หรือทำอัลตราซาวด์ หากพบห่วงอนามัยอยู่นอกโพรงมดลูก จะให้รับประทานยาปฏิชีวนะ และนำห่วงออก

ใส่ห่วงคุมกำเนิดเจ็บไหม?

การใส่ห่วงคุมกำเนิดทำให้มีอาการเจ็บน้อยมาก หรือแทบไม่มีอาการเจ็บเลย โดยเฉพาะช่วงเวลาที่มีประจำเดือน เนื่องจากเป็นช่วงที่ปากมดลูกเปิดมากที่สุดเพื่อให้ประจำเดือนไหลออก แต่บางคนที่มีความรู้สึกไวก็อาจมีอาการเจ็บเล็กน้อย และอาจมีการบีบตัวแรงของมดลูก ซึ่งทำให้ปวดท้องมาก จนบางครั้งแพทย์ต้องนำห่วงคุมกำเนิดออกเพื่อให้อาการปวดท้องหายไป

ซึ่งโดยปกติแล้วหลังการใส่ห่วงในช่วงวันแรก ผู้รับการใส่ห่วงจะมีอาการปวดท้อง ก็สามารถรับประทานยาแก้ปวดบรรเทาอาการได้ และในช่วง 2-3 วัน จะยังมีเลือดออกกะปริบกะปรอยทางช่องคลอด จากนั้นจะค่อยๆ หยุดหายไปเอง เมื่อเลือดหยุดไหลแล้ว ก็จะสามารถมีเพศสัมพันธ์ได้ตามปกติ

อย่างไรก็ตาม เมื่อร่างกายคุ้นเคยและสามารถปรับตัวจากการใส่ห่วงประมาณ 5 วัน อาการต่างๆ จะหายไปในที่สุด แต่หากมีอาการใดนานผิดปกติควรรีบกลับไปพบแพทย์

ใส่ห่วงคุมกำเนิดแล้วอ้วนไหม?

หลายคนเชื่อว่า การใส่ห่วงคุมกำเนิดมีผลต่อการเพิ่มของน้ำหนักตัว เพราะมีส่วนผสมของฮอร์โมนโพรเจสติน หรือฮอร์โมนเลโวนอร์เจสเตรล ซึ่งเป็นกลุ่มฮอร์โมนสังเคราะห์ขึ้นและมีฤทธิ์เลียนแบบโพรเจสเตอโรนในร่างกาย ซึ่งมีส่วนเกี่ยวข้องกับน้ำหนักตัว แต่ระดับฮอร์โมนในร่างกายที่ได้รับจากห่วงอนามัยมีปริมาณเพียงเล็กน้อย และไม่กระทบต่อระดับฮอร์โมนปกติของร่างกาย เมื่อเปรียบเทียบกับการกินหรือการฉีดฮอร์โมนเข้าไปในร่างกาย ซึ่งส่งผลต่อกระบวนการเผาผลาญที่ก่อให้เกิดการหิวและกระหายเพิ่มขึ้น

แต่อย่างไรก็ตาม หากผู้รับบริการกังวลว่าห่วงคุมกำเนิดจะทำให้น้ำหนักตัวเพิ่ม ก็สามารถปรึกษาแพทย์ถึงความเป็นไปได้ หรือเลือกใช้ห่วงหุ้มทองแดงแทนได้

โดยสรุปแล้ว การใส่ห่วงคุมกำเนิดถือเป็นวิธีคุมกำเนิดแบบชั่วคราวที่มีประสิทธิภาพสูงในการป้องกันการตั้งครรภ์สำหรับผู้หญิงวัยเจริญพันธุ์ ไม่ว่าจะเป็นผู้ที่เคยมีบุตรมาแล้วหรือไม่ก็ตาม แต่มีการวางแผนในอนาคตไว้แน่ชัดที่ต้องการจะมีบุตร จึงเลือกการใส่ห่วงอนามัย แทนการทำหมันแบบถาวร

เช็กราคาใส่ห่วงคุมกำเนิดจากคลินิกและโรงพยาบาลต่างๆ พร้อมบริการเช็กคิวทำนัดให้ฟรี โดยแอดมินของ HDmall.co.th

บทความที่เกี่ยวข้อง

ที่มาของข้อมูล

ขยาย

ปิด

รองศาสตราจารย์ ดร. เภสัชกรหญิง นงลักษณ์ สุขวาณิชย์ศิลป์ หน่วยคลังข้อมูลยา คณะเภสัชศาสตร์ มหาวิทยาลัยมหิดล, บทความเผยแพร่ความรู้สู่ประชาชน…ห่วงอนามัย สำหรับการคุมกำเนิดระยะยาว, (https://pharmacy.mahidol.ac.th/th/knowledge/article/566/คุมกำเนิด-ห่วงอนามัย/).
Family Health Service การวางแผนครอบครัวและภาวะไม่เจริญพันธุ์, ข้อมูลสำหรับผู้ใช้ห่วงอนามัย, (https://www.fhs.gov.hk/english/other_languages/thai/women_health/family_planning/12535.html), กุมภาพันธ์ 2019.
แพทย์หญิงธันยารัตน์ วงศ์วนานุรักษ์ คณะแพทยศาสตร์ศิริราชพยาบ่าล, การคุมกำเนิด, ( http://www.satriwit3.ac.th/external_links.php?links=10075).
RSATHAI.com, ห่วงอนามัย ทางเลือกคลุมกำเนิดใช้ได้นานกว่า 10 ปี,(https://www.rsathai.org/contents/16346/).