เม็ดเลือดขาวสูง บอกความผิดปกติอะไรบ้าง

ภาวะเม็ดเลือดขาวสูง (Leukocytosis) คือ ภาวะที่ร่างกายมีเม็ดเลือดขาวมากกว่า 11,000 เซลล์/ไมโครลิตร ปกติแล้วผู้ใหญ่ทั่วไปจะมีเม็ดเลือดขาวอยู่ระหว่าง 4,000-11,000 เซลล์/ไมโครลิตร 

นอกจากนี้ สภาวะร่างกายหรืออายุที่แตกต่างกันก็จะทำให้จำนวนเม็ดเลือดขาวไม่เท่ากันด้วย ก็คือ  

• ทารก 5,000–38,000 เซลล์/ไมโครลิตร
• ผู้ที่กำลังตั้งครรภ์ 5,800–13,200 เซลล์/ไมโครลิตร

เม็ดเลือดขาวที่ตรวจวัดเบื้องต้นจากห้องปฏิบัติการได้มี 5 ชนิด ไล่จากจำนวนมากไปน้อย ได้แก่ นิวโทรฟิล (Neutrophil) ลิมโฟไซต์ (Lymphocyte) โมโนไซต์ (Monocyte) อีโอซิโนฟิล (Eosinophil) และเบโซฟิล (Basophil) ซึ่งแต่ละชนิดจะมีหน้าที่ในการกำจัดเชื้อโรคที่แตกต่างกัน  

แม้ว่าเม็ดเลือดขาวจะเป็นตัวสร้างภูมิคุ้มกันที่คอยปกป้องร่างกายจากเชื้อโรคและสิ่งแปลกปลอมต่าง ๆ แต่หากมีจำนวนเยอะมากผิดปกติก็อาจเป็นตัวบ่งบอกว่า ร่างกายกำลังเผชิญกับอาการผิดปกติบางอย่าง เช่น การอักเสบ หรือการติดเชื้อ 

อาการของภาวะเม็ดเลือดขาวสูง

หากเม็ดเลือดขาวสูงขึ้นเพียงเล็กน้อย มักไม่แสดงอาการผิดปกติใดๆ แต่หากเม็ดเลือดขาวสูงมาก ก็อาจพบอาการที่เกิดจากการตอบสนองของภูมิคุ้มกันผิดปกติได้ เช่น

• มีไข้
• วิงเวียน หน้ามืด
• อ่อนแรง
• ปวดเมื่อยตามแขนขา
• เหงื่อออกมาก
• หายใจลำบาก
• มีเลือดออกหรือรอยฟกช้ำตามผิวหนัง
• เบื่ออาหาร
• น้ำหนักลดโดยไม่มีสาเหตุ

อาการเหล่านี้เป็นอาการทั่วไปที่เกิดได้จากความเจ็บป่วยต่าง ๆ ได้เช่นกัน หากพบความผิดปกติควรไปพบแพทย์ เพื่อตรวจหาสาเหตุและรักษาให้ถูกวิธี 

ภาวะเม็ดเลือดขาวสูงเกิดจากอะไร 

ภาวะเม็ดเลือดขาวสูงมักเกิดจากการติดเชื้อ ทำให้ร่างกายสร้างเม็ดเลือดขาวจำนวนมากขึ้นมาช่วยกำจัดเชื้อโรค โดยชนิดของเม็ดเลือดขาวแต่ละชนิดอาจบอกถึงการติดเชื้อที่แตกต่างกัน นอกจากการติดเชื้อแล้ว สาเหตุอื่น ๆ ที่พบได้ เช่น การอักเสบ การใช้ยาบางตัว และระบบภูมิคุ้มกันผิดปกติ 

• เม็ดเลือดขาวชนิดนิวโทรฟิลสูง มักเกี่ยวข้องกับการติดเชื้อแบคทีเรีย
• เม็ดเลือดขาวชนิดลิมโฟไซต์สูง มักเกี่ยวข้องกับการติดเชื้อไวรัส ยกเว้นเชื้อเอชไอวี (HIV) ที่มีเซลล์เป้าหมายเป็นเม็ดเลือดขาวลิมโฟไซต์ จึงอาจทำให้ผู้ติดเชื้อเอชไอวีพบเม็ดเลือดขาวชนิดลิมโฟไซต์ต่ำลงแทน ไม่ใช่สูงขึ้น  
• เม็ดเลือดขาวชนิดอีโอซิโนฟิลสูง มักเกี่ยวข้องกับการติดเชื้อหนอนพยาธิหรือปรสิต
• เกิดการอักเสบ เป็นกลไกที่ร่างกายตอบสนองเมื่อเกิดการอักเสบด้วยการผลิตเม็ดเลือดขาวเพิ่มขึ้น 
• ความผิดปกติของภูมิคุ้มกัน เช่น มีภูมิคุ้มกันไวผิดปกติ เป็นโรคแพ้ภูมิตัวเองหรือที่เรียกว่า โรคเอสแอลอี (Systemic Lupus Erythematosus: SLE) ก็อาจทำให้ร่างกายสร้างเม็ดเลือดขาวมากขึ้นได้  
• ไขกระดูกผิดปกติ ไขกระดูกเป็นอวัยวะที่ผลิตเซลล์เม็ดเลือดขาว ถ้าไขกระดูกทำงานผิดปกติ ก็อาจส่งผลต่อปริมาณการสร้างเม็ดเลือดขาวได้ โดยอาจจะสร้างมากขึ้นหรือน้อยลงก็ได้
• เป็นโรคภูมิแพ้ เมื่อสัมผัสกับสารที่กระตุ้นอาการแพ้ เช่น อาหาร ขนสัตว์ ร่างกายจะตอบสนองด้วยการสร้างเม็ดเลือดขาวมากขึ้น โดยเฉพาะชนิดเบโซฟิล
• เป็นผลจากยาบางชนิด เช่น ยาที่กระตุ้นการตอบสนองของภูมิคุ้มกัน และยาสเตียรอยด์ (Steroid)
• มีความเครียด วิตกกังวล อารมณ์แปรปรวน
• เป็นมะเร็งเม็ดเลือดขาว 

เป็นมะเร็งเม็ดเลือดขาวชนิดใด ทำให้เกิดภาวะเม็ดเลือดขาวสูง

• มะเร็งเม็ดเลือดขาวแบบเฉียบพลัน ปกติเซลล์ตัวอ่อนของเม็ดเลือดขาวจะอยู่ในไขกระดูกเท่านั้น แต่ถ้าเป็นมะเร็งเม็ดเลือดขาวแบบเฉียบพลัน เซลล์ตัวอ่อนจะหลุดออกมาในกระแสเลือดเป็นจำนวนมาก 
• มะเร็งเม็ดเลือดขาวชนิดเรื้อรัง มักพบเซลล์ตัวเต็มวัยของเม็ดเลือดขาวในกระแสเลือดสูงมากกว่าปกติ 2–5 เท่า และมีเซลล์ตัวอ่อนของเม็ดเลือดขาวปะปนมาด้วย 

การตรวจวัดจำนวนเม็ดเลือดขาว

ปกติแล้ว ในการตรวจร่างกายทั่ว ๆ ไป เราไม่จำเป็นต้องตรวจวัดเม็ดเลือดขาว เว้นแต่ว่าแพทย์ต้องใช้จำนวนเม็ดเลือดขาวมาช่วยยืนยันการวินิจฉัยอาการผิดปกติบางอย่างของผู้ป่วย 

การตรวจวัดเม็ดเลือดขาวจะใช้วิธีการตรวจนับเม็ดเลือดอย่างสมบูรณ์ เพื่อแยกจำนวนเม็ดเลือดขาวแต่ละชนิดออกมา ร่วมกับการตรวจสเมียร์เลือด (Blood smear) ที่จะแสดงลักษณะเซลล์ของเม็ดเลือดขาวให้ดูด้วย

ค่าปกติของจำนวนเม็ดเลือดขาว คือ 4,000–11,000 เซลล์/ไมโครลิตร โดยเม็ดเลือดขาวแต่ละชนิดจะมีสัดส่วนไม่เท่ากัน คิดเป็น นิวโทรฟิล 40-60% ลิมโฟไซต์ 20–40% โมโนไซต์ 2–8% อีโอซิโนฟิล 1–4% และเบโซฟิล 0–1%

การรักษาภาวะเม็ดเลือดขาวสูง 

ถ้าจำนวนเม็ดเลือดขาวสูงขึ้นเล็กน้อยและไม่มีอาการรุนแรงอะไร ถือเป็นการตอบสนองตามปกติของร่างกาย ไม่จำเป็นต้องรักษา 

แต่ถ้ามีอาการป่วยต่าง ๆ อย่างการเป็นไข้ อ่อนเพลีย ผื่นขึ้น ต้องไปให้แพทย์วินิจฉัยหาสาเหตุและรักษาตามอาการ เช่น ถ้าติดเชื้อ แพทย์จะจ่ายยาต้านไวรัส ยาปฏิชีวนะ หรือยาถ่ายพยาธิให้ ถ้ามีอาการแพ้ แพทย์จะจ่ายยาแก้แพ้ หรือถ้าเป็นมะเร็งเม็ดเลือดขาว ก็ต้องให้ยาเคมีบำบัดและฉายรังสี 

กรณีที่มีเม็ดเลือดขาวสูงกว่า 100,000 เซลล์/ไมโครลิตร อาจต้องรักษาโดยการเปลี่ยนถ่ายพลาสมา เพื่อไม่ให้เกิดภาวะแทรกซ้อน

วิธีป้องกันไม่ให้เม็ดเลือดขาวสูง

เม็ดเลือดขาวที่สูงขึ้นเป็นการตอบสนองของภูมิคุ้มกันร่างกายจากสิ่งแปลกปลอม หากเม็ดเลือดขาวสูงขึ้นในปริมาณปกติจึงไม่ใช่เรื่องที่ต้องแก้ไข เพียงรักษาสุขภาพให้แข็งแรงเท่านั้น เช่น   

• หลีกเลี่ยงปัจจัยที่ทำให้ภูมิต้านทานอ่อนแอ 
• ออกกำลังกายบ่อย ๆ  
• กินอาหารที่มีประโยชน์ เช่น ผักผลไม้ที่มีสารต้านอนุมูลอิสระสูง กระเทียม หรือเนื้อสัตว์ไม่ติดมัน

แค่รักษาสุขภาพให้ดี เท่านี้เม็ดเลือดขาวก็จะทำงานได้ดี ทำให้ภูมิคุ้มกันแข็งแรง พร้อมต่อสู้กับเชื้อโรคและสิ่งแปลกปลอมที่เข้าสู่ร่างกายของเรา 

ตรวจสอบความถูกต้องโดย นพ. พิสุทธิ์ พงษ์ชัยกุล