อาการไฮเปอร์ จัดเป็นภาวะทางจิตเวชอย่างหนึ่ง ซึ่งผู้ป่วยควรเข้ารับการรักษา เพื่อไม่ให้ส่งผลกระทบต่อตัวเองและคนรอบข้างในอนาคต
อาการไฮเปอร์ คือภาวะที่ผู้ป่วยเกิดอาการคึก หรือซนอย่างผิดปกติ ซึ่งจะก่อให้เกิดความลำบากต่อคนรอบข้างมาก บางครั้งผู้ป่วยอาการไฮเปอร์มักจะเกิดอาการวิตกกังวลหรือซึมเศร้าด้วย เนื่องจากความผิดปกติที่เกิดขึ้นและวิธีที่คนรอบข้างตอบสนองหรือปฏิบัติด้วย
ผู้ป่วยไฮเปอร์มักมีปัญหาเกิดขึ้นมาก เนื่องจากพวกเขาไม่สามารถอยู่นิ่งหรือมีสมาธิจดจ่ออยู่กับสิ่งใดได้นาน จึงทำให้ไม่สามารถเรียนหรือทำงานได้เหมือนคนปกติ รวมถึงอาจทำลายความสัมพันธ์กับเพื่อนและครอบครัวได้ง่าย นอกจากนี้ ยังสามารถนำไปสู่อุบัติเหตุและการบาดเจ็บอีกด้วย
อาการไฮเปอร์มีรูปแบบแตกต่างกันมากมาย เช่น เคลื่อนไหวไม่หยุด มีพฤติกรรมก้าวร้าว มีพฤติกรรมหุนหันพลันแล่น และสมาธิหลุดได้ง่าย ซึ่งล้วนแต่เป็นโรคทางจิตและความผิดปกติทางการแพทย์
การสังเกตอาการไฮเปอร์
อาการไฮเปอร์มักสร้างความลำบากในการเรียนสำหรับช่วงวัยเด็ก จึงอาจทำให้พวกเขาแสดงพฤติกรรมหุนหันพลันแล่น เช่น พูดในสิ่งที่ไม่ควรพูด พูดแบบไม่ยั้งคิด ต่อยตีนักเรียนคนอื่น หรือซนผิดปกติ
ส่วนผู้ใหญ่ที่มีอาการไฮเปอร์ อาจมีพฤติกรรม เช่น ไม่มีสมาธิในการทำงาน สมาธิสั้น มีปัญหาในการจดจำชื่อ ตัวเลข หรือข้อมูลปริมาณหนึ่ง เป็นต้น
สาเหตุของอาการไฮเปอร์
อาการไฮเปอร์อาจเกิดจากความผิดปกติทางจิตใจและร่างกาย โดยสาเหตุที่พบมากที่สุด ได้แก่
- กลุ่มอาการสมาธิสั้น (ADHD)
- โรคไทรอยด์ฮอร์โมนมากเกิน (Hyperthyroidism)
- ความผิดปกติของสมอง
- ความผิดปกติของระบบประสาท
- ความผิดปกติทางจิตวิทยา
การวินิจฉัยอาการไฮเปอร์
หากคุณหรือบุตรหลานกำลังแสดงอาการไฮเปอร์ ให้เข้าพบจิตแพทย์เพื่อรับการวินิจฉัยว่า ภาวะไฮเปอร์ที่กำลังเป็นเกิดจากอะไร เป็นอาการที่เกิดขึ้นใหม่ หรือเป็นผลข้างเคียงของการใช้ยาบางประเภท ซึ่งถ้าหากแพทย์วินิจฉัยอาการได้ถูกต้อง และทำการรักษาอย่างต่อเนื่องก็สามารถหายเป็นปกติได้
การรักษาอาการไฮเปอร์
หากแพทย์คิดว่าอาการไฮเปอร์เกิดจากความผิดปกติอื่นๆ ที่ซ่อนอยู่ เช่น ความผิดปกติที่ของต่อมไทรอยด์ สมอง หรือระบบประสาท แพทย์ก็อาจสั่งยาที่ช่วยให้อวัยวะทั้งสามกลับมาสมดุลเหมือนเดิม แต่ถ้าอาการไฮเปอร์เกี่ยวข้องกับความผิดปกติทางอารมณ์ เช่น โรคสมาธิสั้น จะมีการรักษาโดยจิตแพทย์ที่มีความเชี่ยวชาญโดยตรง ซึ่งจะมีการวิเคราะห์และซักถามอาการที่เกิดขึ้น เพื่อจ่ายยาที่สามารถควบคุมอาการให้สงบลงได้
แต่ก่อนที่จะมีการให้ยาใดๆ แพทย์มักเลือกทำการรักษาด้วยการบําบัดทางความคิดและพฤติกรรม (Cognitive Behavioural Therapy) และการบำบัดด้วยการพูดคุย (Talk Therapy) เพื่อเปลี่ยนแปลงรูปแบบความคิดที่ส่งผลต่อพฤติกรรม และลดผลกระทบที่เกิดขึ้นในจากพฤติกรรมในชีวิตประจำวัน
หากการบำบัดไม่มีประสิทธิภาพเพียงพอ แพทย์จะจ่ายยาเพื่อควบคุมอาการ ซึ่งยาเหล่านี้มีผลให้จิตใจสงบลง มีใช้ในทั้งของเด็กและผู้ใหญ่ ได้แก่
- Dexmethylphenidate
- Dextroamphetamine and Amphetamine
- Dextroamphetamine
- Lisdexamfetamine
- Methylphenidate
ยาบางตัวอาจเกิดผลข้างเคียงต่ออุปนิสัยใหม่ๆ ซึ่งแพทย์จะตรวจสอบการใช้ยาและผลข้างเคียงอย่างสม่ำเสมอ ระหว่างที่รับประทานยาควรหลีกเลี่ยงสารกระตุ้นต่างๆ เช่น การสูบบุหรี่ การดื่มเครื่องดื่มที่มีคาเฟอีน หรือการดื่มแอลกอฮอล์ เพื่อให้ยาออกฤทธิ์อย่างมีประสิทธิภาพมากที่สุด
ซึ่งการรักษาโรคสมาธิสั้นนั้น นอกจากจะอาศัยแพทย์ และนักจิตวิทยาแล้ว บุคคลที่บ้านและที่โรงเรียนนับเป็นผู้ที่ช่วยในการรักษาทั้งสิ้น ดังนั้นการสร้างสิ่งแวดล้อมที่บ้านและที่โรงเรียนอย่างเหมาะสมจะช่วยให้อาการของสมาธิสั้นดีขึ้นได้
ตรวจสอบความถูกต้องโดย นพ. พิสุทธิ์ พงษ์ชัยกุล
