ไขมันในเลือดสูงเป็นต้นเหตุของโรคร้ายหลายโรค โดยเฉพาะโรคหัวใจและหลอดเลือดที่อาจรุนแรงจนถึงขั้นเสียชีวิต และคนส่วนมากแทบไม่รู้เลยว่าไขมันในเลือดสูงหรือไม่หากไม่ได้ตรวจ เพราะแทบจะไม่มีอาการ หรือไม่ก็อาการก็ไม่ชัดเจน
บทความนี้จะชวนทุกคนมาทำความเข้าใจถึงสาเหตุที่ทำให้ไขมันในเลือดสูง แบบไหนเรียกสูงกัน แล้วถ้าค่าไขมันในเลือดผิดปกติหรือเกินค่ามาตรฐาน ควรดูแลตัวเองอย่างไร เลือกกินอาหารแบบไหน หรือลดอาหารชนิดใดบ้าง ไปเริ่มกันเลย
สารบัญ
รู้จักไขมันในเลือด
ก่อนอื่นต้องรู้ก่อนว่าในร่างกายคนเราจะมีไขมันหลายชนิด แต่ละชนิดทำหน้าที่แตกต่างกันไป โดยไขมันในเลือดจะแบ่งได้เป็น 2 ชนิด คือ คอเลสเตอรอล (Cholesterol) และไตรกลีเซอไรด์ (Triglyceride)
คอเลสเตอรอล
เป็นไขมันชนิดหนึ่งที่ได้รับจากการกินอาหาร โดยเฉพาะอาหารที่มีไขมันชนิดอิ่มตัว และร่างกายสร้างขึ้นได้เองจากตับ เป็นสารตั้งต้นในการผลิตฮอร์โมนในร่างกาย และเป็นส่วนหนึ่งของเยื่อบุเซลล์
คอเลสเตอรอลยังแบ่งออกเป็นไขมัน LDL กับไขมัน HDL ด้วย
- คอเลสเตอรอลชนิดเลว หรือไขมัน LDL (Low density lipoprotien) ไขมันเลว LDL ทำหน้าที่นำคอเลสเตอรอลไปใช้ยังส่วนต่าง ๆ ของร่างกาย แต่หากมีมากเกินไป ไขมันส่วนเกินจะไปอุดตันหรือเกาะอยู่ตามผนังหลอดเลือดแดงในร่างกาย
- คอเลสเตอรอลชนิดดี หรือไขมัน HDL (High density lipoprotien) ไขมัน HDL ทำหน้าที่ลำเลียงคอเลสเตอรอลและกรดไขมันจากส่วนต่าง ๆ ของร่างกายไปทำลายที่ตับและขับออกทางน้ำดี หรือเรียกง่าย ๆ ว่าช่วยป้องกันและทำลายไขมันเลว
ไตรกลีเซอไรด์
เป็นไขมันในเลือดอีกชนิดหนึ่งที่ร่างกายใช้เป็นพลังงานสำรอง ส่วนใหญ่ได้รับจากการกินอาหารและเครื่องดื่ม โดยเฉพาะประเภทแป้งและน้ำตาล และบางส่วนร่างกายสร้างขึ้นเอง
เมื่อร่างกายมีปริมาณไตรกลีเซอไรด์มากไป จะทำให้ไขมันไปเกาะผนังหลอดเลือดแดง และทำให้หลอดเลือดอุดตันได้ ถือเป็นไขมันที่ร่างกายไม่ควรมีเยอะเกินไป
ไขมันในเลือดสูงคืออะไร เท่าไรเรียกสูง
ภาวะไขมันในเลือดสูงเป็นภาวะที่เลือดมีไขมันสูงกว่าระดับปกติ โดยไขมันที่สูงขึ้นนั้นอาจเป็นคอเลสเตอรอลหรือไตรกลีเซอไรด์ หรือเพิ่มขึ้นทั้ง 2 ชนิดก็ได้เช่นกัน
ปกติแล้วคนที่มีภาวะไขมันในเลือดสูงมักไม่มีอาการผิดปกติใด ๆ หรือมีอาการไม่ชัดเจน ส่วนมากจะเกิดอาการตอนร่างกายมีไขมันสะสมปริมาณมาก ทำให้เลือดไหลเวียนได้ลำบาก โดยอาการที่อาจเกิดขึ้นได้ เช่น ความดันโลหิตสูง วิงเวียนหัว ปวดหัวบ่อย
เราสามารถรู้ได้ว่าระดับไขมันในเลือดอยู่ในเกณฑ์ปกติหรือไม่ด้วยการตรวจเลือด ซึ่งค่าไขมันชนิดต่าง ๆ ในเกณฑ์ปกติควรอยู่ในระดับต่อไปนี้
- คอเลสเตอรอลรวม ต่ำกว่า 200 มิลลิกรัม/เดซิลิตร
- ไขมัน HDL สูงกว่า 40 มิลลิกรัม/เดซิลิตรในผู้ชาย และสูงกว่า 55 มิลลิกรัม/เดซิลิตรในผู้หญิง
- ไขมัน LDL ไม่ควรเกิน 100-130 มิลลิกรัม/เดซิลิตร ขึ้นอยู่กับอายุและปัจจัยเสี่ยงแต่ละคน
- ไตรกลีเซอไรด์ ต่ำกว่า 150 มิลลิกรัม/เดซิลิตร
สาเหตุและปัจจัยทำให้ไขมันในเลือดสูง
ไขมันในเลือดสูงเกิดได้จากหลายสาเหตุ แต่หลัก ๆ แล้วมาจากการกินอาหารที่ไม่ถูกหลักโภชนาการ ไม่ถูกสัดส่วน โดยเฉพาะคนที่ชอบกินของทอด ของหวาน ของมันเป็นประจำ อาหารที่มีไขมันอิ่มตัวที่พบในผลิตภัณฑ์จากสัตว์ ไขมันทรานส์ที่พบในเบเกอรี่ คุกกี้ เนื้อแดง และผลิตภัณฑ์จากนมไขมันเต็ม
ร่วมกับมีพฤติกรรมเคลื่อนไหวร่างกายน้อย ไม่ค่อยออกกำลังกาย ดื่มเหล้าหรือเครื่องดื่มแอลกอฮอล์เป็นประจำ ดื่มเป็นปริมาณมาก
นอกจากนี้ ปัจจัยบางอย่างก็มีส่วนให้เกิดไขมันในเลือดสูงได้ เช่น
- การส่งต่อทางกรรมพันธุ์ในครอบครัว
- โรคหรือภาวะบางอย่าง เช่น โรคเบาหวาน โรคอ้วน การขาดฮอร์โมนจากต่อมไทรอยด์
- ผลข้างเคียงจากการใช้ยาบางชนิด เช่น ยาขับปัสสาวะ สเตียรอยด์ ยาคุมกำเนิด
อันตรายจากไขมันในเลือดสูง
เมื่อร่างกายมีไขมันมากเกินไป ไขมันส่วนเกินเหล่านั้นจะไปเกาะติดในผนังหลอดเลือดแดง ทำให้หลอดเลือดแดงตีบและแข็ง เลือดไหลเวียนไม่สะดวก และเลือดไปเลี้ยงอวัยวะต่าง ๆ ไม่เพียงพอ โดยเฉพาะอวัยวะสำคัญอย่างหัวใจและสมอง
ทำให้เกิดโรคและภาวะแทรกซ้อนต่าง ๆ ตามมา เช่น โรคหัวใจขาดเลือด สมองขาดเลือดจนเกิดอัมพฤกษ์ หรืออัมพาต ภาวะหัวใจหยุดเต้นเฉียบพลัน หัวใจวาย โรคหลอดเลือดแดงส่วนปลายอุดตัน โรคเบาหวานชนิดที่ 2
วิธีคุมไขมันในเลือดไม่ให้พุ่งสูง ทำได้ง่ายแค่ปรับพฤติกรรม
ภาวะไขมันในเลือดสูงมักเกิดจากพฤติกรรมของเราเอง การปรับเปลี่ยนพฤติกรรมเสี่ยงจะช่วยลดระดับไขมันในเลือดลงได้ และบางคนอาจต้องใช้ยารักษาควบคู่ไปด้วย
- กินให้หลากหลาย ครบถ้วน 5 หมู่ เน้นอาหารที่มีกากใยสูง ธัญพืชไม่ขัดสี ผักใบเขียว ผลไม้รสหวานน้อย และโปรตีนคุณภาพสูง อย่างปลาทะเล ถั่ว เนื้อสัตว์ส่วนไขมันต่ำ ไม่ติดหนัง
- พยายามเลี่ยงหรือลดการกินอาหารที่มีคอเลสเตอรอล ไขมันอิ่มตัวสูง และไขมันทรานส์ เช่น เครื่องในสัตว์ เนื้อสัตว์ติดมัน อาหารทะเล นม เนย เค้ก มาการีน ไข่แดง และกะทิ
- ทำอาหารด้วยวิธีอุ่น ตุ๋น ต้ม นึ่ง มากกว่าอาหารทอด และผัดด้วยน้ำมันมาก
- เลือกใช้วัตถุดิบที่มีไขมันไม่อิ่มตัวในการทำอาหาร เช่น น้ำมันมะกอก น้ำมันดอกทานตะวัน และน้ำมันคาโนลา แต่ควรใช้ในปริมาณน้อย ไม่เกินวันละ 6 ช้อนชา
- ออกกำลังกายอย่างน้อย 30-45 นาทีต่อวัน สัปดาห์ละ 3-4 ครั้ง หรืออย่างน้อย 150 นาทีต่อสัปดาห์ เช่น เดินเร็ว วิ่ง ว่ายน้ำ ปั่นจักรยาน
- คนที่มีน้ำหนักเกินหรืออ้วนลงพุงควรควบคุมน้ำหนักตัวให้อยู่ในเกณฑ์ปกติ
- งดดื่มเครื่องดื่มแอลกอฮอล์ และงดสูบบุหรี่
- กินยาลดไขมันตามที่แพทย์สั่งอย่างสม่ำเสมอ
ภาวะไขมันในเลือดสูงส่วนใหญ่มีสาเหตุจากพฤติกรรมการกินอาหารและการไม่ออกกำลังกาย แม้จะเป็นคนที่มีรูปร่างเล็ก ไม่อ้วน ก็อาจเสี่ยงเกิดภาวะนี้ได้
คนอายุ 35 ปีขึ้นไป ควรตรวจเช็กระดับไขมันในเลือดอย่างน้อยปีละ 1 ครั้ง เพื่อหลีกเลี่ยงโรคแทรกซ้อนจากไขมันอุดตันเส้นเลือดในอนาคต
สำหรับคนที่มีความเสี่ยงเป็นโรคหลอดเลือดหัวใจ เช่น โรคความดันโลหิตสูง โรคเบาหวาน โรคอ้วน สูบบุหรี่ และมีประวัติครอบครัวของโรคหัวใจและหลอดเลือด ควรตรวจเร็วขึ้นตามคำแนะนำแพทย์
เราก็ชอบกินของมันของทอดซะด้วย!! กำลังกังวลอยู่ใช่ไหมว่าเราเสี่ยงไขมันในเลือดสูงกว่าเกณฑ์ปกติรึเปล่า หาแพ็กเกจตรวจไขมันในเลือดกับ HDmall.co.th ที่นี่ เลือกตรวจได้จากรพ. และคลินิกชั้นนำทั่วประเทศ พร้อมรับส่วนลดเพิ่มเติมทุกครั้งที่จองกับเราได้เลย
