มะเร็งต่อมลูกหมากเป็นโรคมะเร็งที่พบได้บ่อยในผู้ชายวัย 50 ปีขึ้นไป เมื่อถึงช่วงวัยนี้ คุณผู้ชายควรให้ความสำคัญกับการตรวจคัดกรองโรคมะเร็งต่อมลูกหมาก เพราะหากตรวจเจอโรคได้เร็วจะช่วยเพิ่มโอกาสในการรักษาให้หายได้ โดยหนึ่งในวิธีที่แพทย์ใช้ตรวจคัดกรองมะเร็งต่อมลูกหมาก คือ การตรวจเลือดดูระดับ PSA หรือ Prostatic Specific Antigen ในบทความนี้ HDmall เลยอยากพาคุณผู้ชายทุกคนมารู้จักกับการตรวจ PSA หรือการตรวจหาสารบ่งชี้มะเร็งต่อมลูกหมากกัน
สารบัญ
การตรวจ PSA คืออะไร ใครควรตรวจบ้าง?
PSA เป็นโปรตีนชนิดหนึ่งที่ผลิตออกมาจากเซลล์ต่อมลูกหมาก ทางการแพทย์พบว่าค่า PSA ในเลือดที่สูงกว่าปกติอาจเป็นสัญญาณของโรคมะเร็งต่อมลูกหมาก เพราะปกติแล้ว ปริมาณ PSA จะมีอยู่ในเลือดไม่มากนัก แต่ผู้ป่วยมะเร็งต่อมลูกหมากมักพบปริมาณ PSA ปริมาณมากกว่าปกติ การตรวจเลือดเพื่อดูค่า PSA อย่างน้อยปีละ 1 ครั้ง เลยเป็นหนึ่งในวิธีตรวจคัดกรองโรคมะเร็งต่อมลูกหมาก
โดยกลุ่มเสี่ยงที่แพทย์จะแนะนำให้เข้ารับการตรวจเลือดดูค่า PSA ได้แก่
- ผู้ชายอายุ 50 ปีขึ้นไป
- ผู้ชายอายุมากกว่า 45 ปีขึ้นไป และมีความเสี่ยงโรคมะเร็งต่อมลูกหมากสูง คือ มีญาติสายตรงเป็นมะเร็งต่อมลูกหมากก่อนอายุ 65 ปี 1 คน
- ผู้ชายอายุมากกว่า 40 ปีขึ้นไป และมีความเสี่ยงโรคมะเร็งต่อมลูกหมากสูงมาก คือ มีญาติสายตรงเป็นมะเร็งต่อมลูกหมากก่อนอายุ 65 ปี มากกว่า 1 คน
สำหรับคนที่มีปัจจัยเสี่ยงของโรคมะเร็งต่อมลูกหมากอื่น ๆ เช่น เป็นโรคอ้วน คนในครอบครัวมีประวัติเป็นมะเร็งเต้านม ชอบรับประทานอาหารเนื้อสัตว์ ควรปรึกษาแพทย์แพทย์เพิ่มเติม นอกจากการตรวจคัดกรองแล้ว แพทย์จะตรวจดูค่า PSA ในผู้ป่วยมะเร็งต่อมลูกหมากที่อยู่ระหว่างการรักษา เพื่อติดตามอาการ และหาสัญญาณการเกิดซ้ำของโรคมะเร็งชนิดนี้ด้วย
การเตรียมตัวและขั้นตอนการตรวจเลือดดูค่า PSA
ในวันไปตรวจควรสวมใส่เสื้อผ้าสบายตัว และง่ายต่อการเจาะเลือด การตรวจเลือดดูค่า PSA จากเลือด ใช้เพียงแต่ตัวอย่างเลือดของผู้เข้ารับการตรวจ เพื่อนำไปวิเคราะห์ในห้องปฏิบัติการเท่านั้น แต่ก่อนหน้าการตรวจ บุคลากรทางการแพทย์จะสอบถาม และแนะนำให้ผู้ตรวจเตรียมตัวด้วยขั้นตอนต่าง ๆ เพื่อผลการตรวจที่แม่นยำ และคลาดเคลื่อนน้อยที่สุด ดังนี้
- ก่อนการตรวจ 48 ชั่วโมง ควรเลี่ยงการถึงจุดสุดยอด การออกกำลังกายอย่างหนัก หรือกิจกรรมใด ๆ ที่กระทบต่อต่อมลูกหมาก อย่างการวิ่ง และขี่จักรยาน
- ถ้าต้องรับประทานยาหรือมีโรคประจำตัว ควรแจ้งให้แพทย์ทราบก่อนการตรวจ เพราะอาจต้องหยุดใช้ยาที่มีฤทธิ์ยับยั้งฮอร์โมนเพศและการโตของต่อมลูกหมาก ซึ่งอาจทำให้ผลการตรวจคาดเคลื่อน เช่น ยาฟีนาสเตอไรด์ (Finasteride) และยาดูทาสเทอไรด์ (Dutasteride)
- กรณีมีอาการติดเชื้อในทางเดินปัสสาวะจะต้องรักษาให้หายก่อน เพื่อไม่ให้ผลการตรวจคาดเคลื่อน
ผลการตรวจค่า PSA
ผู้ชายที่มีสุขภาพปกติมักมีค่าเฉลี่ยของ PSA อยู่ระดับต่ำกว่า 4 นาโนกรัม/มิลลิลิตร ถ้าค่า PSA สูงกว่านี้ อาจเป็นสัญญาณความผิดปกติของต่อมลูกหมาก เช่น การติดเชื้อ การอักเสบ โรคต่อมลูกหมากโต รวมถึงโรคมะเร็งต่อมลูกหมากด้วย อย่างไรก็ตาม ค่า PSA อาจเปลี่ยนแปลงไปตามอายุที่เพิ่มขึ้น ความผิดปกติของต่อมลูกหมาก และปัจจัยอื่นได้เช่น โดยมักจะอยู่ในช่วง 4-10 นาโนกรัม/มิลลิลิตร
แพทย์อาจให้ตรวจขั้นต่อไปด้วยการคลำต่อมลูกหมาก (Digital Rectal Examination) เพื่อดูขนาดและผิวสัมผัสของต่อมลูกหมากที่อาจเป็นสัญญาณของโรคมะเร็ง ถ้าผลปกติก็ไม่จำเป็นต้องตรวจเพิ่มเติม แต่ถ้าผลการตรวจการคลำต่อมลูกหมากผิดปกติ แพทย์จะแนะนำให้ตรวจด้วยวิธีอื่นเพื่อช่วยยืนยันผล เช่น การอัลตราซาวด์ทางทวารหนัก การตรวจด้วยคลื่นแม่เหล็กไฟฟ้า (MRI) การตัดตรวจชิ้นเนื้อต่อมลูกหมาก เพื่อตรวจหาเซลล์มะเร็ง เป็นต้น
ความแม่นยำในการตรวจค่า PSA
การตรวจเลือดเพื่อดูค่า PSA สามารถบอกระดับของ PSA ในร่างกายได้แม่นยำ แต่ถึงอย่างนั้น การตรวจคัดกรอง และการตรวจวินิจฉัยโรคมะเร็งต่อมลูกหมาก แพทย์จำเป็นต้องอาศัยการตรวจ และประเมินจากหลายส่วนอย่างที่บอกไป เพราะการเพิ่มขึ้นของค่า PSA ในเลือดไม่ได้หมายความว่าจะต้องเป็นโรคมะเร็งเสมอไป อาจเป็นผลมาจากโรคต่อมลูกหมากโต ภาวะต่อมลูกหมากอักเสบ ระบบทางเดินปัสสาวะติดเชื้อ หรือภาวะอื่น ๆ
จากงานวิจัยพบผู้ชายจำนวน 3 ใน 4 คนมีค่า PSA สูงกว่าเกณฑ์ แต่ไม่ได้มีโรคมะเร็งต่อมลูกหมาก หรือบางกรณี คนที่เป็นโรคมะเร็งต่อมลูกหมากอาจมีค่า PSA ในระดับปกติได้เหมือนกัน โดยอาจเกิดขึ้นได้ 1 คนจาก 7 คน นั่นเป็นเหตุผลว่าทำไมแพทย์ต้องใช้การตรวจหลายรูปแบบเพื่อคัดกรอง และวินิจฉัยโรคนี้ การตรวจค่า PSA จึงเป็นเพียงขั้นตอนหนึ่งที่ช่วยให้แพทย์มีข้อมูลประกอบในการคัดกรอง และวินิจฉัยโรคมะเร็งต่อมลูกหมากนั่นเอง
ความเสี่ยงจากการตรวจ PSA
การเจาะเลือดเพื่อดูค่า PSA เป็นขั้นตอนการตรวจที่ปลอดภัย ทำได้ง่าย และไม่ต่างจากการเจาะเลือดเพื่อตรวจสุขภาพทั่วไป แต่ผลเสียมักจะเกิดขึ้นหลังจากทราบผล เพราะเมื่อผลออกมาว่าค่า PSA สูงกว่าปกติ
แม้ว่าจะเป็นเพียงการตรวจคัดกรองเท่านั้น ก็อาจทำให้คนที่เข้ารับการตรวจรู้สึกกลัวหรือกังวลใจว่าจะเป็นโรคมะเร็งต่อมลูกหมาก แต่เมื่อเทียบกับประโยชน์ของการตรวจแล้ว การเจาะเลือดเพื่อดูค่า PSA ตามวัยและความเสี่ยงก็เป็นหนทางที่ดีในการตรวจคัดกรองมะเร็งต่อมลูกหมากเบื้องต้นได้ดี
การตรวจเลือดดูค่า PSA เป็นวิธีคัดกรองพื้นฐานของมะเร็งต่อมลูกหมาก ซึ่งอาจช่วยให้ตรวจพบโรคได้ก่อน เพราะผู้ป่วยมะเร็งต่อมลูกหมากหลายคนมักไม่มีอาการในช่วงแรก การเข้ารับการตรวจเลือดดูค่า PSA เมื่อถึงอายุ 40-50 ปี อย่างน้อยปีละครั้ง หรือตรวจพร้อมไปกับการตรวจสุขภาพประจำปี จะช่วยให้สุขภาพของคุณผู้ชายห่างไกลจากโรคมะเร็งชนิดนี้ได้
มะเร็งต่อมลูกหมากระยะแรกมักไม่ส่งสัญญาณ แม้ไม่มีอาการ ก็ควรตรวจ หาโปรและเปรียบเทียบตรวจคัดกรองโรคมะเร็งต่อมลูกหมากจาก รพ. และคลินิก ชั้นนำได้ที่ HDmall.co.th คลิกเลย อย่าชะล่าใจ มาตรวจคัดกรองโรคมะเร็งต่อมลูกหมากให้รู้ผล
