Paracetamol (พาราเซตามอล) สรรพคุณ ข้อบ่งใช้ ผลข้างเคียง

พาราเซตามอล (Paracetamol หรือ Acetaminophen) คือ ยาสามัญประจำบ้าน ที่ใช้รักษาอาการปวด และลดไข้ได้ โดยมากจะใช้สำหรับอาการปวดระดับน้อยถึงปานกลาง เช่น อาการปวดศรีษะ ปวดฟัน และลดไข้ เป็นต้น ยาพาราเซตามอลจะถูกแนะนำให้ใช้เป็นอันดับแรก เนื่องจากมีผลข้างเคียงต่ำ

มีคำถามเกี่ยวกับ พาราเซตามอล? สอบถามฟรีทาง LINE รับคำตอบได้ทันที ตลอด 24 ชั่วโมง เพื่อความสบายใจของคุณ

สารบัญ [show]

สรรพคุณและข้อบ่งใช้ของยาพาราเซตามอล

บรรเทาอาการปวด: ใช้ในการบรรเทาอาการปวดระดับเล็กน้อยถึงปานกลาง เช่น ปวดศีรษะ ปวดกล้ามเนื้อ ปวดฟัน ปวดข้อ ปวดประจำเดือน และอาการปวดอื่นๆ ที่เกิดจากการบาดเจ็บหรือโรคต่างๆ
ลดไข้: ใช้ในการลดไข้ที่เกิดจากการติดเชื้อ เช่น ไข้หวัด ไข้จากการอักเสบ และไข้จากสาเหตุอื่นๆ

กลไกการออกฤทธิ์ของพาราเซตามอล

Paracetamol ทำงานโดยการยับยั้งเอนไซม์ cyclooxygenase (COX) ในสมองซึ่งเป็นเอนไซม์ที่มีบทบาทในการสร้างสารเคมีที่เรียกว่า prostaglandins ที่ทำให้เกิดอาการปวดและไข้ การยับยั้ง COX ในสมองช่วยลดการสร้าง prostaglandins ซึ่งส่งผลให้ลดอาการปวดและไข้

ชนิดของยาพาราเซตามอล

ท่านสามารถซื้อยาพาราเกือบทุกชนิดได้จากร้านสะดวกซื้อทั่วไป หรือ ร้านยา โดยยาพาราเซตามอลมีทั้ง ชนิดเม็ด แคปซูล แบบน้ำ (สำหรับเด็ก) แบบฉีด (ใช้ในโรงพยาบาล) และบางชนิดเป็นยาชนิดผสมที่มีตัวยามากกว่า 1 ชนิดอยู่ในเม็ด เช่น ยาลดอาการหวัด เป็นต้น

วิธีการใช้ยาพาราเซตามอล

แม้จะเป็นยาที่ซื้อได้ตามร้านสะดวกซื้อทั่วไป แต่ท่านต้องอ่านฉลากยาก่อนทุกครั้งและกินยาตามที่ฉลากแนะนำ หรือตามที่แพทย์แนะนำเท่านั้น

ปริมาณที่ท่านสามารถใช้ได้อย่างปลอดภัยนั้น ขึ้นอยู่กับน้ำหนัก อายุและชนิดของยาพาราเซตามอลที่ท่านใช้ เช่น ในผู้ใหญ่สามารถใช้ได้ในขนาด 500 มก. ครั้งละ 1-2 เม็ด ทุก 4-6 ชม. แต่ไม่ควรใช้เกินวันละ 4 ก. หรือ 8 เม็ด ในเด็กที่อายุน้อยกว่า 16 ปีจำเป็นต้องลดขนาดการใช้ลง ขึ้นอยู่กับอายุและน้ำหนัก โดยสามารถอ่านได้ที่ฉลากยาของผลิตภัณฑ์นั้นๆ หรือสอบถามเภสัชกร

ยาพาราเซตามอลควรออกฤทธิ์หลังจากใช้ภายใน 1 ชม. และจะออกฤทธิ์ยาว 3-4 ชม. และไม่ควรใช้ยาเกินขนาดที่แนะนำ ควรปรึกษาแพทย์หากอาการไม่ดีขึ้น หลังจากกินยามากกว่า 3 วัน

การใช้ยาพาราเซตามอลร่วมกับยาอื่น อาหาร และแอลกอฮอล์

การใช้ยาพาราเซตามอลร่วมกับยาอื่นอาจทำให้เกิดผลข้างเคียงเพิ่มขึ้นได้ ดังนั้นจึงไม่ควรใช้ร่วมกับยาอื่น ดังนี้

ยาสูตรผสม ที่มีส่วนผสมของพาราเซตามอลอยู่
คาร์บามาซีปีน (carbamazepine) ยารักษาอาการลมชัก
คอเลสไทรามีน (colestyramine) ใช้ลดอาการคันที่เกิดจากโรคตับอักเสบ
อีมาทินิบและบูซัลฟาน (imatinib, busulfan) ยาสำหรับรักษามะเร็งบางชนิด
คีโคนาโซล (ketoconazole) ยาฆ่าเชื้อรา
เมโทโคลพราไมด์ (metoclopramide) ยาต้านอาเจียน
ฟีโนบาร์บิทอล (phenobarbital) ฟีไนตอย (phenytoin) พริมิโดน (primidone) เป็นยากลุ่มยากันชัก
วาฟาริน (warfarin) ยากันเลือดแข็งตัว

ดังนั้นควรปรึกษาแพทย์ก่อนใช้ยาเสมอหากท่านมีโรคประจำตัว หรือยาที่ใช้ประจำ

ด้านอาหารหรือปริมาณแอลกอฮอล์ ยังไม่มีหลักฐานที่ชัดเจนว่ามีผลต่อการทานยาพาราเซตามอล ยาชนิดนี้จึงสามารถทานร่วมกันได้กับอาหารกับเครื่องดื่มทั่วไปได้ แต่หากมีข้อสงสัยหรือพบอาการผิดปกติ สามารถปรึกษาแพทย์หรือเภสัชกรได้

ผลข้างเคียงของการใช้ยาพาราเซตามอล

อาการแพ้ยา โดยอาจมีอาการ ผื่นแดง บวมแดง ความดันโลหิตต่ำ และหัวใจเต้นแรงได้
โรคเลือด เช่น เกล็ดเลือดต่ำ (thrombocytopenia) และ เม็ดเลือดขาวต่ำ (leukopenia)
ทำลายตับและไต หากใช้ยาเกินขนาด หรืออาจทำให้เสียชีวิตได้

ข้อควรระวังของยาพาราเซตามอล

คนส่วนใหญ่สามารถใช้ยาพาราเซตามอลได้อย่างปลอดภัย แม้แต่ หญิงตั้งครรภ์ หญิงให้นมบุตร เด็กอายุมากกว่า 2 เดือน

ควรปรึกษาแพทย์และเภสัชกรก่อนใช้ยา ถ้าหากท่านมีปัญหา ดังนี้

เป็นโรคตับ หรือ ไต
ดื่มแอลกอฮอล์มาเป็นเวลานาน
น้ำหนักน้อยกว่าเกณฑ์อย่างมาก
มียาที่ต้องใช้ประจำตัว
มีประวัติแพ้ยาพาราเซตามอล

การใช้ยาพาราเซตามอลเกินขนาด

การใช้ยาพาราเซตามอลเกินขนาดอาจก่อให้เกิดอันตรายเป็นอย่างมากได้ ถ้าพบผู้ใดใช้ยาเกินขนาดควรนำส่งโรงพยาบาลทันที ในบางรายอาจมีอาการคลื่นไส้อาเจียน หรือ ปวดท้อง ในบางรายอาจยังไม่มีอาการในช่วงแรก แต่อย่างไรก็ตามให้นำส่งโรงพยาบาลให้เร็วที่สุดถึงแม้จะไม่มีอาการ