วัคซีนไข้หวัดใหญ่ชนิดพ่นจมูก ทางเลือกสำหรับคนกลัวเข็ม

‘ไข้หวัดใหญ่’ หนึ่งในโรคติดเชื้อทางระบบทางเดินหายใจ มักระบาดในช่วงฤดูฝนไปจนถึงฤดูหนาว ผู้ป่วยอาจมีอาการเพียงเล็กน้อยคล้ายไข้หวัดทั่วไป จนถึงขั้นอาการรุนแรงและนำไปสู่การเสียชีวิตได้ การป้องกันที่ดีที่สุดคือการฉีดวัคซีนป้องกันไข้หวัดใหญ่เป็นประจำทุกปี แต่หลายคนก็อาจกังวลใจเพราะกลัวเข็ม ปัจจุบันจึงมีทางเลือกใหม่คือ วัคซีนไข้หวัดใหญ่ชนิดพ่นจมูก ที่ช่วยให้คุณป้องกันไข้หวัดใหญ่ได้ โดยไม่ต้องเจ็บตัว

วัคซีนไข้หวัดใหญ่ชนิดพ่นจมูก คืออะไร หลักการทำงาน ประสิทธิภาพจะเหมือนหรือแตกต่างจากวัคซีนชนิดฉีดไหม เหมาะกับใคร มีข้อดี ข้อจำกัด หรือผลข้างเคียงอะไรบ้าง อ่านบทความนี้ก่อนตัดสินใจ ช่วยให้คุณอุ่นใจมากขึ้น

วัคซีนไข้หวัดใหญ่ชนิดพ่นจมูก คืออะไร?

วัคซีนป้องกันไข้หวัดใหญ่ชนิดพ่นจมูก หรือที่เรียกว่า Nasal Spray Influenza Vaccine มีคุณสมบัติในการป้องกันโรคไข้หวัดใหญ่ได้เช่นเดียวกับวัคซีนชนิดฉีดเข้ากล้ามเนื้อ

วัคซีนไข้หวัดใหญ่ชนิดพ่นจมูก เป็นวัคซีนเชื้อเป็นที่ทำให้อ่อนฤทธิ์ลง (Live Attenuated Influenza Vaccine: LAIV) โดยจะพ่นเข้าโพรงจมูกเพื่อเลียนแบบการติดเชื้อตามธรรมชาติ ทำให้สามารถกระตุ้นภูมิคุ้มกันตั้งแต่โพรงจมูก ซึ่งเป็นด่านแรกที่ไวรัสเข้าสู่ร่างกาย

หลังจากได้รับวัคซีนแล้ว ร่างกายจะสร้างภูมิคุ้มกันขึ้นมาต่อสู้กับเชื้อไวรัส รวมทั้งจดจำเชื้อไวรัสชนิดนั้นๆ เอาไว้ด้วย หากร่างกายได้รับเชื้อจริงเมื่อใด ก็จะสามารถตอบสนองและต้านเชื้อไวรัสได้ทันที ช่วยลดความรุนแรงของอาการป่วยลงไปได้

วัคซีนชนิดพ่นมีประสิทธิภาพเท่ากับวัคซีนชนิดฉีดไหม?

วัคซีนไข้หวัดใหญ่ชนิดพ่นจมูกได้รับการรับรองจากองค์การอาหารและยาของสหรัฐอเมริกา (FDA) ว่ามีประสิทธิภาพป้องกันเชื้อไวรัสไข้หวัดใหญ่สายพันธุ์ A และ B เทียบเท่ากับวัคซีนไข้หวัดใหญ่แบบฉีด

นอกจากนี้จากการศึกษาพบว่าสามารถลดโอกาสการติดเชื้อไข้หวัดใหญ่ได้ มากกว่า 80% อีกด้วย ดังนั้นผู้เข้ารับวัคซีนชนิดนี้จึงมั่นใจได้ว่า จะได้รับป้องกันได้อย่างเต็มประสิทธิภาพ ไม่ต่างจากวัคซีนชนิดฉีด

ทั้งนี้การได้รับวัคซีนไข้หวัดใหญ่ ไม่ว่ารูปแบบใดก็ตาม จะช่วยลดความเสี่ยงที่จะเกิดอาการป่วยรุนแรง ลดการแพร่เชื้อให้คนใกล้ชิด ป้องกันภาวะแทรกซ้อน เช่น ปอดอักเสบ หรือหลอดลมอักเสบ รวมทั้งลดอัตราการเข้ารักษาตัวที่โรงพยาบาลลงได้ด้วย

วัคซีนไข้หวัดใหญ่ชนิดพ่นจมูกเหมาะกับใคร?

เหมาะสำหรับคนทั่วไปที่สุขภาพแข็งแรง เช่น

• เด็กอายุ 2 ปีขึ้นไป ที่ไม่มีโรคภูมิแพ้รุนแรง
• ผู้ใหญ่ที่อายุไม่เกิน 49 ปี
• ผู้ที่กลัวเข็ม แต่ต้องการรับวัคซีนไข้หวัดใหญ่

ข้อดีของวัคซีนไข้หวัดใหญ่ชนิดพ่นจมูก

• ไม่ต้องใช้เข็มฉีดยา ไม่เจ็บตัว เหมาะกับเด็กและผู้ใหญ่ที่กลัวเข็ม
• กระตุ้นภูมิคุ้มกันตรงจุด เพราะเชื้อจะเข้าสู่ระบบทางเดินหายใจโดยตรง คล้ายคลึงกับการได้รับเชื้อจริง
• สะดวกและรวดเร็ว ใช้เวลาเพียงไม่กี่วินาทีในการพ่นวัคซีน
• ลดความเครียด ความกังวลในเด็กและผู้ปกครอง รวมทั้งผู้ใหญ่ที่กลัวเข็ม
• มีประสิทธิภาพการป้องกันโรคเทียบเท่าวัคซีนชนิดฉีด

ข้อจำกัดของวัคซีนไข้หวัดใหญ่ชนิดพ่นจมูก

• วัคซีนไข้หวัดใหญ่ชนิดพ่นจมูกได้รับการอนุมัติให้ใช้ในผู้ที่มีอายุระหว่าง 2 – 49 ปี เท่านั้น โดยไม่แนะนำสำหรับเด็กอายุต่ำกว่า 2 ปี รวมทั้งผู้ใหญ่อายุ 50 ปีขึ้นไป เพราะการตอบสนองทางภูมิคุ้มกันและความปลอดภัยในกลุ่มอายุดังกล่าวอาจไม่ดีเท่าที่ควร
• ไม่เหมาะกับหญิงตั้งครรภ์ เนื่องจากไวรัสอ่อนฤทธิ์อาจส่งผลกระทบต่อทารกได้ แม้ความเสี่ยงจะต่ำมากก็ตาม สำหรับผู้ที่ตั้งครรภ์ควรเลือกวัคซีนไข้หวัดใหญ่ชนิดฉีดที่เป็นวัคซีนเชื้อตาย (Inactivated Vaccine) จะปลอดภัยกว่า
• ไม่เหมาะกับผู้ที่มีภูมิคุ้มกันต่ำ เช่น ผู้ป่วยมะเร็งที่กำลังอยู่ระหว่างการรักษา ผู้ได้รับยากดภูมิ ผู้ที่ติดเชื้อ HIV และมีภูมิคุ้มกันต่ำมาก รวมทั้งผู้ที่มีโรคประจำตัวร้ายแรง เช่น โรคหัวใจ โรคปอดเรื้อรัง เพราะระบบภูมิคุ้มกันอาจตอบสนองไม่ดี
• ไม่แนะนำในผู้ที่เป็นโรคหอบหืดรุนแรงหรือมีประวัติหายใจลำบาก เพราะวัคซีนพ่นจมูกอาจทำให้เกิดอาการคัดจมูกหรือระคายเคืองระบบทางเดินหายใจชั่วคราว
• ไม่แนะนำในผู้ที่แพ้ไข่ เจลาติน หรือยาปฏิชีวนะบางชนิดอย่างรุนแรง เพราะสารเหล่านี้อาจเป็นส่วนประกอบในวัคซีน
• ต้องรับวัคซีนโดยบุคลากรทางการแพทย์เท่านั้น และควรรับวัคซีนซ้ำทุกปี ปีละ 1 ครั้ง เช่นเดียวกับวัคซีนไข้หวัดใหญ่ชนิดฉีด

ผลข้างเคียงที่อาจพบเมื่อพ่นวัคซีนไข้หวัดใหญ่

วัคซีนไข้หวัดใหญ่ชนิดพ่นจมูกถือว่ามีความปลอดภัยสูง อย่างไรก็ตามอาจเกิดผลข้างเคียงเล็กน้อย และจะหายได้เองภายใน 1–2 วัน เช่น

• คัดจมูก หรือมีน้ำมูก
• เจ็บคอเล็กน้อย
• มีไข้ต่ำๆ หรือรู้สึกอ่อนเพลียเล็กน้อย

อาการเหล่านี้เป็นสัญญาณว่าร่างกายกำลังตอบสนองต่อวัคซีน ซึ่งถือเป็นเรื่องปกติ

ราคา / ค่าใช้จ่ายสำหรับวัคซีนไข้หวัดใหญ่ชนิดพ่นจมูก

ราคาวัคซีนแตกต่างกันไปตามแต่ละสถานพยาบาล โดยโรงพยาบาลเอกชนทั่วไปเริ่มต้นที่ประมาณ 1,650 บาท และอาจมีค่าบริการเพิ่มเติม

วัคซีนไข้หวัดใหญ่แตกต่างจากไข้หวัดธรรมดา และอันตรายถึงขั้นเสียชีวิตได้ โดยเฉพาะในกลุ่มเสี่ยง เช่น เด็กเล็ก ผู้สูงอายุ หรือผู้ป่วยโรคเรื้อรัง ดังนั้น การรับวัคซีนทุกปีจึงเป็นสิ่งสำคัญ

ทั้งนี้ด้วยเทคโนโลยีทางการแพทย์ที่พัฒนาอย่างต่อเนื่อง ทำให้เรามีทางเลือกในการป้องกันโรคนี้ได้ง่ายและสะดวกยิ่งขึ้น ซึ่งวัคซีนไข้หวัดใหญ่ชนิดพ่นจมูกก็เป็นอีกหนึ่งตัวช่วยที่ทำให้การป้องกันโรคง่าย ไม่เจ็บตัว และได้ผลเทียบเท่ากับวัคซีนชนิดฉีดอีกด้วย