การตรวจสุขภาพเป็นสิ่งที่ทุกคนควรปฏิบัติเป็นประจำ หรือทุกๆ ปี เพื่อให้มั่นใจว่า สุขภาพอยู่ในเกณฑ์ปกติ ไม่ว่าจะเป็นระดับความดันโลหิต ระดับน้ำตาลในเลือด ระดับไขมันชนิดต่างๆ รวมถึงการทำงานโดยรวมของร่างกาย ปัจจุบัน โรงพยาบาลและคลินิกชั้นนำมีแพ็กเกจการตรวจสุขภาพหลากหลายแบบ ทั้งนี้การตรวจสุขภาพแต่ละแบบ ผู้เข้ารับการตรวจควรมีการเตรียมตัวเพื่อให้ผลตรวจออกมาแม่นยำและทำให้ขั้นตอนการตรวจสุขภาพครบถ้วนสมบูรณ์ที่สุด
ความหมายของการตรวจสุขภาพ
การตรวจสุขภาพ (Health checks หรือ Medical Chcekup) คือ การตรวจความสมบูรณ์ของการทำงานของระบบในร่างกาย รวมถึงตรวจสอบหาสัญญาณความผิดปกติเกี่ยวกับโรคภัยต่างๆ ในร่างกายซึ่งอาจเกิดขึ้นแต่เราไม่รู้ตัว
ทุกครั้งที่ตรวจสุขภาพ ผู้ตรวจยังจะได้รับคำแนะนำในการดูแลสุขภาพต่างๆ จากแพทย์ เช่น วิธีปรับเปลี่ยนการใช้ชีวิตประจำวันเพื่อให้สุขภาพดีขึ้น ตลอดจนแนะนำแนวทางการรักษาความผิดปกติของร่างกาย เช่น ความดันโลหิตสูง ระดับน้ำตาลในเลือดสูง
นอกจากนี้แพทย์ยังอาจช่วยตรวจสอบด้วยว่า วัคซีนที่คุณเคยได้รับไปก่อนหน้านี้ ถึงเวลาต้องฉีดวัคซีนกระตุ้นแล้วหรือยัง
รายการตรวจสุขภาพที่ควรตรวจ
รายการต่อไปนี้ คือ รายการตรวจสุขภาพที่คุณควรได้รับจากการตรวจสุขภาพในแต่ละครั้ง หรือควรตรวจตามรายการต่อไปนี้เพื่อหาความเสี่ยงของโรคต่างๆ ได้อย่างครบถ้วนที่สุด ได้แก่
- การตรวจค่าดัชนีมวลกาย (Body Mass Index: BMI)
- การตรวจความดันโลหิต (Blood Pressure)
- การตรวจความสมบูรณ์ของเลือด (Complete Blood Count)
- การตรวจตา (Eye Examination)
- การตรวจหูเพื่อคัดกรองการได้ยิน (Audiogram)
- การตรวจฟัน (Oral Health)
- การตรวจเอกซเรย์ทรวงอก (Chest X-ray)
- การตรวจคลื่นไฟฟ้าหัวใจ (Electrocardiogram: ECG)
- การตรวจเลือดเพื่อดูระดับไขมันและคอเลสเตอรอลในเลือด (Cholesterol) เพื่อหาความเสี่ยงโรคเบาหวาน (Diabetes)
- การตรวจเลือดเพื่อดูระดับน้ำตาลในเลือด (Fasting Blood sugar) เพื่อหาความเสี่ยงโรคเบาหวาน (Diabetes)
- การตรวจเลือด (Blood test) เพื่อตรวจการทำงานของตับ (Liver function test) และการทำงานของไต (Renal function test)
- การตรวจปัสสาวะ (Urinalysis)
นอกจากรายการต่อไปนี้ ทางโรงพยาบาลอาจมีรายการตรวจอื่นๆ เพิ่มเติมสำหรับให้ผู้เข้าตรวจเลือกตรวจตามความต้องการ เช่น
- การตรวจแมมโมแกรมเพื่อหาความเสี่ยงโรคมะเร็งเต้านม (Mammogram)
- การตรวจหาการทำงานของต่อมไทรอยด์ (Thyroid function test)
- การตรวจอัลตราซาวด์ช่องท้องส่วนบน (Ultrasound Upper Abdomen)
- การตรวจอัลตราซาวด์ช่องท้องส่วนล่าง (Ultrasound Lower Abdomen)
- การตรวจภายในระบบสืบพันธุ์เพศหญิง (Gynecological Examination)
- การตรวจหาความเสี่ยงโรคมะเร็งปากมดลูก (Pap Smear)
- การตรวจหาความเสี่ยงโรคมะเร็งต่อมลูกหมาก (Prostate-Specific Antigen: PSA)
- การตรวจหาความเสี่ยงโรคติดต่อทางเพศสัมพันธ์ (Sexually Transmitted Disease: STD)
สำหรับผู้ที่มีปัญหาเกี่ยวกับสิวอักเสบ สิวอุดตัน ผื่นแพ้ ไมเกรน ซึ่งเป็นอาการเรื้อรังแก้ไม่หาย สาเหตุส่วนหนึ่งอาจมาจากปัญหาแพ้อาหาร ปัจจุบันโรงพยาบาล และคลินิกสุขภาพชั้นนำหลายแห่งจึงมีบริการตรวจภูมิแพ้อาหารแฝงให้บริการ
ผลตรวจที่ได้สามารถนำมาปรับเปลี่ยนพฤติกรรมการรับประทานอาหาร เพื่อให้อาการเรื้อรังต่างๆ ที่เป็นอยู่ดีขึ้นได้
การเตรียมตัวก่อนตรวจสุขภาพ
เพื่อให้ผลตรวจออกมาแม่นยำตรงกับภาวะสุขภาพของคุณที่สุด ก่อนไปตรวจสุขภาพควรเตรียมตัวดังต่อไปนี้
- พักผ่อนให้เพียงพอ ซึ่งจะเป็นประโยชน์ในการตรวจวัดระดับความดันโลหิต และเพื่อให้คุณรู้สึกผ่อนคลาย มีความพร้อมขณะตรวจสุขภาพมากขึ้น
- หลีกเลี่ยงการออกกำลังกายหนักๆ หรือกิจกรรมที่ทำให้ร่างกายเหนื่อยล้ามาก ทั้งในช่วงเย็น และกลางคืนก่อนวันไปตรวจสุขภาพ รวมถึงตอนเช้าของวันไปตรวจสุขภาพด้วย เพราะการออกกำลังกายก่อนไปตรวจสุขภาพจะทำให้จังหวะการเต้นของหัวใจเร็วกว่าปกติได้
- เว้นช่วงมีประจำเดือน ในขณะมีประจำเดือนยังไม่ควรไปตรวจสุขภาพที่มีการตรวจปัสสาวะอยู่ในแพ็กเกจด้วย และรอให้เลือดประจำเดือนหมดไปเสียก่อน เพราะหากมีเลือดปนในปัสสาวะจะทำให้ผลการตรวจปัสสาวะมีโอกาสเพี้ยนไปจากเดิมได้
- งดน้ำ และอาหาร ส่วนมากรายการตรวจสุขภาพโดยทั่วไปจะมีการตรวจเลือดเพื่อหาค่าน้ำตาล และไขมันในเลือด คุณจึงควรงดน้ำ และอาหารประมาณ 8-12 ชั่วโมงเพื่อให้ผลการตรวจออกมาแม่นยำที่สุด แต่สามารถดื่มน้ำเปล่าได้
- หลีกเลี่ยงการรับประทานอาหารที่มีไขมันสูง และเค็มจัด เพราะอาหารทั้ง 2 ชนิดนี้จะทำให้ระดับคอเลสเตอรอล และความดันโลหิตสูงขึ้น โดยคุณควรหลีกเลี่ยงการรับประทานอาหารทั้ง 2 ชนิดนี้เป็นเวลา 1 สัปดาห์ก่อนไปตรวจสุขภาพ แต่หากจำเป็นต้องรับประทานอาหารเหล่านี้จริงๆ ให้หลีกเลี่ยงการรับประทานก่อนตรวจสุขภาพเป็นเวลา 24 ชั่วโมง
- งดดื่มเครื่องดื่มที่มีคาเฟอีน และงดสูบบุหรี่ สำหรับใครที่ดื่มกาแฟเป็นประจำในตอนเช้า หรือสูบบุหรี่เป็นประจำ ควรงดเว้นพฤติกรรมทั้ง 2 อย่างนี้อย่างน้อย 1 เดือนก่อนเข้ารับการตรวจสุขภาพ เพื่อให้ค่าความดันโลหิตเป็นไปตามความจริง และแปลผลได้ง่าย
- รับประทานยาประจำตัวมาให้เรียบร้อย โดยปกติคุณสามารถรับประทานยาประจำตัวก่อนมาตรวจสุขภาพได้ อย่างไรก็ตาม ยาบางชนิดมีผลต่อการแปลผลการตรวจสุขภาพ คุณควรปรึกษากับแพทย์เสียก่อนว่า ยาชนิดนั้นๆ มีผลต่อการตรวจสุขภาพหรือไม่ และควรงดรับประทานก่อนเข้ารับการตรวจหรือเปล่า
- นำยา และประวัติการรักษาโรคต่างๆ มาให้แพทย์ประเมินด้วย หากคุณไม่ได้เข้ารับการตรวจสุขภาพที่โรงพยาบาลเดียวกับที่กำลังรักษาโรคประจำตัวอยู่ คุณต้องนำยารักษาโรค และประวัติการเจ็บป่วยมาที่โรงพยาบาลเพื่อให้แพทย์ใช้สำหรับประเมินผลการตรวจสุขภาพด้วย
- สวมใส่เสื้อผ้าที่ใส่สบาย ไม่คับแน่น ควรเป็นเสื้อแขนสั้นเพื่อให้ง่ายต่อการเจาะตรวจเลือด หากมีการตรวจภายในควรใส่กระโปรง หรือใส่เสื้อผ้าที่สามารถถอดเปลี่ยนเป็นชุดสำหรับเข้ารับการตรวจได้ง่าย
- หลีกเลี่ยงการใส่เครื่องประดับ เช่น ต่างหู สร้อยคอ เพราะหากต้องเข้าห้องตรวจเอกซเรย์จะต้องถอดสิ่งเหล่านี้ออกเพื่อความปลอดภัย และเพื่อไม่ให้ค่าตัวเลข ผลการตรวจบางอย่างผิดเพี้ยนไปจากความเป็นจริง อย่างไรก็ตาม การวางทรัพย์สินของมีค่าไว้ไกลตัวมีโอกาสสูญหายได้ระหว่างตรวจ ดังนั้นจึงอาจให้คนใกล้ชิดมาเป็นเพื่อนเพื่อเฝ้าทรัพย์สินให้
นอกจากนี้คุณยังควรนัดตรวจสุขภาพในตอนเช้าเพื่อให้ร่างกายที่เข้ารับการตรวจยังสดชื่น ผ่อนคลาย และกระปรี้กระเปร่า อีกทั้งส่วนมากตารางการตรวจสุขภาพมักจะมีระยะเวลายาวนานตลอดทั้งวัน
หากคุณจัดตารางการตรวจสุขภาพตั้งแต่ตอนเช้าถือว่า “คุ้มค่าที่สุด” เพราะนอกจากคุณจะไม่ต้องเป็นกังวลในการงดน้ำ หรืองดอาหาร ในระหว่างวันแล้ว การตรวจตอนเช้ายังอาจช่วยให้คุณได้รับผลตรวจสุขภาพบางรายการได้ในช่วงบ่าย หรือเย็น
การตรวจสุขภาพในปัจจุบันเป็นขั้นตอนที่ไม่ยุ่งยาก สามารถหาซื้อแพ็กเกจการตรวจได้ง่ายและมีหลากหลายรูปแบบให้เลือกตามความต้องการ ไม่ว่าจะเป็น ตรวจเฉพาะสิ่งที่ตนเอง หรือแพทย์สงสัย ตรวจตามความจำเป็น เช่น ตรวจก่อนเข้างานใหม่ ตรวจตามงบประมาณที่มี
ทุกคนควรใส่ใจเข้ารับการตรวจสุขภาพอย่างสม่ำเสมอ หรือตรวจเป็นประจำทุกปี เพื่อให้รู้เท่าทันความผิดปกติของร่างกายอยู่เสมอ หากตรวจพบความผิดปกติจะได้แก้ไขได้ทันท่วงที
ตรวจสอบความถูกต้องโดย พญ. วรรณวนัช เสถียรธรรมมณี
