วิธีบำบัดยาเสพติด แนวทางในการรักษา สถานที่บำบัดยาเสพติด

การจะเลิกยาเสพติดไม่ใช่เรื่องง่าย หากใช้สารเสพติดมานานก็จะยิ่งมีอาการอยากยาและอาจท้อแท้ ล้มเลิกความตั้งใจได้ ฉะนั้นการรู้จักวิธีบำบัดยาเสพติดที่ถูกต้องจึงเป็นสิ่งสำคัญ

สารบัญ

ขั้นตอนการเข้าบำบัดรักษา
วิธีบำบัดยาเสพติดทางการแพทย์
ใครควรมารับการบำบัดรักษา
อาการถอนยา
จัดการอาการถอนยาด้วยตัวเอง
สถานที่บำบัดยาเสพติด

ขั้นตอนการเข้าบำบัดรักษา

หากคุณ หรือคนในครอบครัวต้องการบำบัดรักษายาเสพติดกับสถาบันต่างๆ สามารถลองทำตามวิธีดังต่อไปนี้

1. ตกลงกับครอบครัว

การจะบำบัดให้หายจากยาเสพติดต้องอาศัยกำลังใจและการสนับสนุนจากครอบครัวอย่างสูง เนื่องจากบางรายที่มีอาการติดยาในปริมาณมากจนมีอาการแทรกซ้อน อาจต้องรับการบำบัดที่โรงพยาบาลเป็นเวลานาน ตั้งแต่ 4 เดือนถึง 1 ปี ขึ้นอยู่กับแพทย์พิจารณา

2. เตรียมเอกสาร

ก่อนเข้ารับการบำบัดตามสถาบันต่างๆ ควรเตรียมเอกสารต่างๆ ให้พร้อม ได้แก่

บัตรประชาชน
สำเนาทะเบียนบ้าน
รูปถ่าย
เอกสารยืนยันตัวตนทางราชการต่างๆ

3. ติดต่อสถาบันที่ต้องการบำบัด

ให้นำเอกสารยื่นต่อสถาบันที่ต้องการบำบัด หรืออาจใช้สิทธิ์ประกันสังคม สิทธิ์บัตรทอง ยื่นกับสถานพยาบาลที่เขียนไว้ในบัตรได้เลย

พร้อมแจ้งเจตจำนงในการเข้ารับบริการ ทางสถานพยาบาลจะทำการซักประวัติเบื้องต้น หรืออาจส่งตัวไปยังสถาบันบำบัดอื่น หากสถานพยาบาลในสิทธิประกันสังคมไม่มีบริการบำบัด

วิธีบำบัดยาเสพติดทางการแพทย์

การบำบัดยาเสพติดโดยหน่วยงานหรือองค์กรทางการแพทย์ จะมีด้วยกัน 4 ขั้นตอน ดังนี้

1. ขั้นตอนเตรียมการ (Pre-admission)

หลังจากยื่นเอกสารขอเข้ารับการบำบัด ทางสถาบันที่ให้บริการจะทำการซักประวัติและตรวจคัดกรองเบื้องต้น ดังนี้

สอบถามความสัมพันธ์ในครอบครัวและสังคมว่า มีความขัดแย้งหรือไม่ สถานะของพ่อแม่เป็นอย่างไร กลุ่มเพื่อนในสังคมเป็นแบบไหน
ประเมินปัญหาทางจิตเวชและบุคลิกภาพว่า มีอาการทางจิตประสาทหรือโรคแทรกซ้อนไหม มีบุคลิกภาพผิดปกติหรือไม่
สอบถามแรงจูงใจในการเสพติดยา และแรงจูงใจในการบำบัดรักษา เช่น ถูกบังคับให้ใช้สารเสพติดหรือไม่ มีแนวความคิดอย่างไรในการเข้าบำบัดรักษา
ตรวจสารเสพติดว่า เป็นสารประเภทไหน ความถี่และปริมาณในการเสพ
ตรวจเลือด ตรวจปัสสาวะ
เอกซเรย์ และชั่งน้ำหนัก

หลังจากคัดกรองเบื้องต้นเสร็จแล้ว สถานพยาบาลจะประเมินผู้ป่วย และนัดหมายวันเริ่มทำการบำบัดอีกครั้งตามความเหมาะสม

2. ขั้นถอนพิษยา (Detoxification)

ในขั้นตอนนี้จะเน้นไปที่กายบำบัดรักษาอาการทางกาย เพราะยาเสพติดบางชนิดส่งผลต่อร่างกายด้วย เช่น สมอง ระบบประสาท โดยระยะเวลาในการถอนพิษยาจะอยู่ที่ 7-14 วันขึ้นอยู่กับผู้ป่วย เนื่องจากผู้ป่วยจะถูกแบ่งออกเป็น 2 ประเภทดังนี้ การบำบัดแบบผู้ป่วยนอก และการบำบัดแบบผู้ป่วยใน

การบำบัดแบบผู้ป่วยนอก

ผู้บำบัดไม่จำเป็นต้องค้างคืนที่โรงพยาบาล แต่จะต้องมาพบแพทย์หรือนักจิตบำบัดตามนัดอย่างสม่ำเสมอ กรณีนี้มักจะใช้กับผู้ป่วยที่เสพยาได้ไม่นาน และยังไม่มีอาการแทรกซ้อนทางร่างกายหรือจิตประสาทมากนัก โดยแพทย์จะให้ยาทดแทนชนิดอื่นที่ปลอดภัย เช่น เมธาโดน หรืออาจใช้ยาสมุนไพรช่วย

การบำบัดแบบผู้ป่วยใน

กรณีนี้จะใช้กับผู้ป่วยที่เสพยามานาน หรือผ่านการใช้ยาในปริมาณมากๆ จนมีอาการแทรกซ้อนทั้งทางกายและทางจิตประสาท จะต้องค้างคืนในสถานพยาบาลเพื่อติดตามอาการอย่างใกล้ชิดและรักษาอาการแทรกซ้อนอื่นๆ ไปด้วย

3. ขั้นตอนการฟื้นฟูสมรรถภาพ (Rehabilitation)

ขั้นตอนนี้จะเป็นการฟื้นฟูสภาพจิตใจ และอาจดำเนินไปพร้อมกับขั้นตอนการถอนยาซึ่งขึ้นอยู่กับแผนการรักษา

โดยปกติแล้วการฟื้นฟูสมรรถภาพจะใช้เวลาตั้งแต่ 1-10 สัปดาห์ ขึ้นอยู่ประเภทของผู้ป่วย โดยกิจกรรมที่ใช้ในการฟื้นฟูได้แก่ การทำกิจกรรมสันทนาการ การสอนอาชีพ การอบรมธรรมมะ การบำบัดร่วมกันแบบชุมชน

4. ขั้นตอนการดูแล (After-care)

คือ การติดตามอาการของผู้ป่วยที่ผ่านทั้ง 3 ขั้นตอนมาแล้ว และนัดเช็กอาการทุก 1-2 เดือนเป็นระยะเวลา 1 ปี

แต่ในกรณีผู้ป่วยในที่ต้องบำบัด ณ สถานพยาบาล อาจมีการให้อิสระมากขึ้น เช่น การเปิดให้มาเยี่ยมบ่อยขึ้น การโทรศัพท์หาทางบ้าน ส่วนการวัดผลในขั้นตอนการดูแลมีเกณฑ์ดังนี้

มีอัตราการกลับไปเสพซ้ำหรือไม่
อัตราการติดตามนัดบำบัดตรงตามกำหนดหรือไม่

ใครควรมารับการบำบัดรักษา

การเสพติดยาส่วนมากมักเริ่มจากการอยากรู้อยากลองในปริมาณเล็กน้อย จากนั้นจึงเพิ่มปริมาณมากขึ้นเรื่อยๆ จนกระทั่งติดยาในที่สุด

แต่ผู้ที่ติดยามักไม่ยอมรับว่า ตนเองติด ฉะนั้นหากไม่แน่ใจว่าตนเอง หรือคนใกล้ตัวติดยาหรือไม่ สามารถวัดได้จากอาการดังต่อไปนี้

มักต้องการเสพในปริมาณที่มากขึ้น
ไม่สามารถยับยั้งชั่งใจได้ว่าจะเสพเวลาไหน รู้สึกอยากเสพตลอดเวลา และหมกหมุ่นกับการหายามาเสพ
การเสพยาเริ่มส่งผลกระทบต่อชีวิตประจำวัน เช่น สังคมรอบตัว การงาน ครอบครัว คนรัก
สุขภาพร่างกายและจิตใจเริ่มมีความผิดปกติ เช่น เห็นภาพหลอน หูแว่ว ก้าวร้าว น้ำหนักลดลง
พยายามเลิกแล้ว แต่ไม่สำเร็จ ในบางกรณีติดสารเสพติดขั้นรุนแรงแล้วพยายามเลิกด้วยตนเอง อาจมีอาการขาดยารุนแรงจนเสียชีวิตได้
เริ่มมีอาการขาดยา หรือถอนยาเมื่อไม่ได้เสพ

อาการถอนยา

อาการถอนยา (Drug withdrawal) หรือบางคนอาจเรียกว่า “อาการขาดยา” จะเกิดขึ้นหลังจากผู้ที่ติดยาเสพติดได้รับสารเสพติดน้อยลง หรืองดใช้สารเสพติด มักพบในผู้ที่หายามาเสพไม่ได้ พยายามจะเลิกยาเสพติด และอยู่ระหว่างเลิกยา

เนื่องจากสารเสพติดมีฤทธิ์ต่อระบบประสาทและสมอง ทำให้สารเคมีในสมองผิดปกติ เมื่อขาดสารเสพติดโดยฉับพลัน ก็จะทำให้สารเคมีในสมองปรับตัวไม่ทัน

อาการถอนยาของยาแต่ละชนิดจะไม่เหมือนกันโดยขึ้นอยู่กับฤทธิ์ยาของยาต่อระบบประสาท หากใช้สารเสพติดในปริมาณมากก่อนจะเลิกยาเสพติดแบบหักดิบ ก็อาจนำไปสู่การเสียชีวิตได้

ในผู้ป่วยรายอื่นๆ ที่เกิดอาการถอนยาหรือขาดยา อาจมีอาการดังนี้

เพ้อ คลุ้มคลั่ง จนไม่สามารถควบคุมตัวเองได้
กลัว คิดว่าใครจะมาทำร้าย
มีอารมณ์โกรธ หงุดหงิดง่าย
กระวนกระวาย กระสับกระส่าย หายใจเร็ว
มีไข้ อาจมีอาการสั่นหรือชักได้
คลื่นไส้ ปวดท้อง กินอาหารไม่ลง
อุจจาระเป็นเลือด
ปวดเมื่อยตามร่างกาย เป็นตะคริว
นอนไม่หลับ ม่านตาขยาย
มีน้ำมูกไหล ไอ จาม

ทั้งนี้อาการขึ้นอยู่กับปริมาณการใช้ยาและชนิดของสารเสพติด ผู้ป่วยอาจมีอาการหลายอย่างร่วมกัน ฉะนั้นควรปรึกษาสถานบำบัดที่ได้มาตรฐาน เพื่อการรักษาอาการติดยาอย่างถูกวิธี

อ่านเพิ่มเติม: โทษของยาเสพติด 10 ชนิด

จัดการอาการถอนยาด้วยตัวเอง

มีผู่ป่วยหลายคนที่เลือกจะบำบัดยาเสพติดด้วยตัวเอง เนื่องจากปริมาณสารที่ใช้ยังไม่มากและเสพได้ไม่นาน อาจเลือกใช้วิธีดังต่อไปนี้

สวมหนังยางเข้ากับมือและดีดเมื่อมีอาการอยากยา เพื่อเบี่ยงเบนความสนใจ
หลีกเลี่ยงปัจจัยเสี่ยงที่จะทำให้ต้องกลับไปเสพยา เช่น กลุ่มเพื่อนฝูงที่ใช้สารเสพติด การดื่มสุรา
หางานอดิเรกทำภายในบ้านของตัวเองแทนการคิดถึงสารเสพติด
เมื่อรู้สึกกระวนกระวาย ให้หายใจเข้าลึกๆ นั่งสมาธิเพื่อคุมสติตัวเองให้อยู่
หากพยายามเลิกยาด้วยตัวเองแล้วไม่สำเร็จ ให้เข้ารับการบำบัดกับสถานบำบัด หรือโรงพยาบาล เนื่องจากเมื่อกลับไปใช้สารเสพติดซ้ำ จะทำให้การบำบัดรักษาเป็นไปได้ยากขึ้น

สถานที่บำบัดยาเสพติด

สถานที่บำบัดรักษายาเสพติดมีมากมาย อาจติดต่อสถานที่ใกล้เคียงที่สะดวกที่สุด ดังนี้

สถานบำบัดที่มีชื่อเสียง และได้รับความนิยมในปัจจุบัน ได้แก่

สถาบันธัญญารักษ์ สายด่วน 1165
บ้านพิชิตใจ เขตประเวศ เบอร์โทรศัพท์ 02-329-1353
โครงการ To Be Number One สายด่วน 1323
ภูฟ้าเรสท์โฮม บ้านพักฟื้นสำหรับผู้ป่วยยาเสพติด เบอร์โทรศัพท์ 063-908-2999
สำนักสงฆ์วัดถ้ำกระบอก เบอร์โทรศัพท์ 036-266-292
เดอะ เคบิน เบอร์โทรศัพท์ 02-107-2545
ศูนย์บำบัดยาเสพติดและฟื้นฟูสุขภาพจิต เดอะดอว์น เชียงใหม่ เบอร์โทรศัพท์ 02-171-2511

หากต้องการบำบัดรักษาในโรงพยาบาล สามารถเลือกพื้นที่ใกล้เคียง และติดต่อได้ ดังนี้

โรงพยาบาลราชวิถี เบอร์โทรศัพท์ 02-246-0052 ต่อ 4302
โรงพยาบาลพระมงกุฏเกล้า เบอร์โทรศัพท์ 02-246-1400 ถึง 1428 ต่อ 3187
โรงพยาบาลทหารเรือกรุงเทพฯ เบอร์โทรศัพท์ 02-411-2419-1
โรงพยาบาลนิติจิตเวช เบอร์โทรศัพท์ 02-441-9026-9
โรงพยาบาลตากสิน เบอร์โทรศัพท์ 02-2863-1371 ถึง 02-437-0123 ต่อ 1153, 1248

คลินิกยาเสพติดในศูนย์บริการสาธารณสุข สำนักอนามัย กทม. ได้แก่

คลินิกยาเสพติด ลุมพินี เบอร์โทรศัพท์ 02-250-0286
คลินิกยาเสพติด สี่พระยา เบอร์โทรศัพท์ 02-236-4174
คลินิกยาเสพติด บางอ้อ เบอร์โทรศัพท์ 02-424-6933
คลินิกยาเสพติด บางซื่อ เบอร์โทรศัพท์ 02-587-0873
คลินิกยาเสพติด ดินแดน เบอร์โทรศัพท์ 02-245-0640
คลินิกยาเสพติด วัดธาตุทอง เบอร์โทรศัพท์ 02-391-8539
คลินิกยาเสพติด สาธุประดิษฐ์ เบอร์โทรศัพท์ 02-284-3244
คลินิกยาเสพติด ซอยอ่อนนุช เบอร์โทรศัพท์ 02-321-2566
คลินิกยาเสพติด บางขุนเทียน เบอร์โทรศัพท์ 02-468-2570
คลินิกยาเสพติด สโมสรวัฒนธรรม เบอร์โทรศัพท์ 02-281-9730
คลินิกยาเสพติด ลาดพร้าว เบอร์โทรศัพท์ 02-513-2509
คลินิกยาเสพติด วงศ์สว่าง เบอร์โทรศัพท์ 02-585-1672
คลินิกยาเสพติด ภาษีเจริญ เบอร์โทรศัพท์ 02-413-2535
คลินิกยาเสพติด คลองเตย เบอร์โทรศัพท์ 02-249-1852
คลินิกยาเสพติด วัดไผ่ตัน เบอร์โทรศัพท์ 02-270-1985

สถานบำบัดยาเสพติดส่วนภูมิภาค ได้แก่

ศูนย์บำบัดรักษาผู้ติดยาเสพติด ประจำภาคเหนือ อำเภอแม่ริม จังหวัดเชียงใหม่ เบอร์โทรศัพท์ (053) 297-976 ถึง 7
ศูนย์บำบัดรักษาผู้ติดยาเสพติดประจำภาคตะวันออกเฉียงเหนือ อำเภอเมือง จังหวัดขอนแก่น เบอร์โทรศัพท์ (043) 245-366
ศูนย์บำบัดรักษาผู้ติดยาเสพติด ประจำภาคใต้ อำเภอเมือง จังหวัดสงขลา เบอร์โทรศัพท์ (094) 467-453, (074) 467-468
ศูนย์บำบัดรักษาผู้ติดยาเสพติด จังหวัดแม่ฮ่องสอน อำเภอเมือง จังหวัดแม่ฮ่องสอน เบอร์โทรศัพท์ (053) 612-607
ศูนย์บำบัดรักษาผู้ติดยาเสพติด จังหวัดปัตตานี อำเภอเมือง จังหวัดปัตตานี เบอร์โทรศัพท์ (073) 333-291
ศูนย์ฟื้นฟูสมรรถภาพผู้ติดยาเสพติด คอมมูนิต้า อินคอน อำเภอลำลูกกา จังหวัดปทุมธานี เบอร์โทรศัพท์ 02-2563-1006-7, 01-2132505
ศูนย์ฟื้นฟูสมรรถภาพผู้ติดยาเสพติด คอมมูนิต้า อินคอน อำเภอแม่สอด จังหวัดตาก เบอร์โทรศัพท์ 10-937-1345
ศูนย์ฟื้นฟูสมรรถภาพผู้ติดยาเสพติด คอมมูนิต้า อินคอน อำเภอท่าแร่ จังหวัดสกลนคร เบอร์โทรศัพท์ 01-212-0804
ศูนย์เกิดใหม่ อำเภอจอมบึง จังหวัดราชบุรี เบอร์โทรศัพท์ (032) 261-038-40
ศูนย์เกิดใหม่ อำเภอบางคล้า จังหวัดฉะเชิงเทรา เบอร์โทรศัพท์ (038) 541-693
บ้านสันติสุข อำเภอหนองใหญ่ จังหวัดชลบุรี เบอร์โทรศัพท์ 01-218-1343
บ้านตะวันใหม่ อำเภอบางบ่อ จังหวัดสมุทรปราการ เบอร์โทรศัพท์ 01-21-1573
บ้านนิมิตใหม่ อำเภอเมือง จังหวัดเชียงใหม่ เบอร์โทรศัพท์ (053) 277-049, (053) 282-495

หากคุณไม่กล้าไปพบหมอด้วยตัวเอง สามารถปรึกษาอาการ หรือถามข้อสงสัยเกี่ยวกับการเลิกยาเสพติด หรือวิธีรักษาโรคอื่นๆ กับทีมแพทย์ HD โดยไม่เปิดเผยข้อมูลส่วนตัวได้ ที่นี่

ยาเสพติดเป็นยาอันตรายที่มีโทษตามกฎหมาย และโทษต่อสุขภาพ ซึ่งอาจเป็นอันตรายถึงชีวิต จึงไม่ควรยุ่งเกี่ยว ใช้ยา หรือทดลองใช้อย่างเด็ดขาด ไม่ว่าด้วยเหตุผลใดๆ ก็ตาม

ตรวจสอบความถูกต้องโดย นพ. พิสุทธิ์ พงษ์ชัยกุล

ที่มาของข้อมูล