วัคซีนมือ เท้า ปาก เป็นหนึ่งในเกราะป้องกันสำคัญที่ช่วยให้เด็กเล็กห่างไกลจากการติดเชื้อไวรัสก่อโรคมือ เท้า ปากได้อย่างมีประสิทธิภาพ โดยเฉพาะสายพันธุ์รุนแรงอย่าง EV71 ก่อนพาลูกไปฉีดวัคซีน มาทำความเข้าใจเกี่ยวกับวัคซีนชนิดนี้ให้มากขึ้นกัน
สารบัญ
โรคมือ เท้า ปาก อันตรายแค่ไหน ทำไมเด็กควรฉีดวัคซีน
ไม่ใช่ว่าเด็กเป็นโรคมือ เท้า ปาก (Hand, foot and mouth disease) แล้วจะมีอาการรุนแรง หรือเป็นอันตรายทุกคน เนื่องจากโรคนี้เกิดจากการติดเชื้อไวรัสกลุ่มเชื้อเอนเทอโรไวรัส (Enterovirus) ซึ่งจะประกอบด้วยหลากหลายสายพันธุ์ด้วยกัน
โดยมีเชื้อไวรัสสายพันธุ์สำคัญ ได้แก่
- คอกซากีไวรัส เอ16 (Coxsackievirus A16: CA16) เป็นสายพันธุ์ที่พบการระบาดได้บ่อย โดยมากมักไม่ทำให้เกิดอาการรุนแรง และหายได้เองในเวลาไม่นาน
- เอนเทอโรไวรัส 71 (EV71) เป็นสายพันธุ์อันตรายที่อาจก่อให้เกิดอาการรุนแรง รวมถึงภาวะแทรกซ้อนทางสมอง หัวใจ และการไหลเวียนเลือด เช่น สมองอักเสบ เยื่อหุ้มสมองอักเสบ กล้ามเนื้อหัวใจอักเสบ ภาวะหัวใจวาย ภาวะน้ำท่วมปอด และเสียชีวิตได้
ความอันตรายของโรคมือ เท้า ปาก อยู่ที่สายพันธุ์ EV71 การฉีดวัคซีนมือ เท้า ปากเปรียบเสมือนการเสริมภูมิคุ้มกันต่อสายพันธุ์ดังกล่าวให้ลูกตั้งแต่ยังเล็กนั่นเอง
วัคซีนมือ เท้า ปาก (EV71) คืออะไร ช่วยอะไรได้บ้าง
วัคซีนมือ เท้า ปาก คือ สารที่ช่วยเสริมสร้างภูมิคุ้มกันหรือแอนติบอดี (Antibody) ต่อโรคมือ เท้า ปาก ซึ่งผลิตมาจากเชื้อไวรัสก่อโรคที่ตายแล้ว (Inactivated vaccine) เพียงพอต่อการกระตุ้นภูมิ โดยไม่ก่อให้เกิดโรคตามมา
วัคซีนมือ เท้า ปากในปัจจุบันจะช่วยป้องกันได้เพียงสายพันธุ์เดียวคือ เอนเทอโรไวรัส 71 หรือ EV71 ไม่สามารถป้องกันสายพันธุ์อื่น ๆ ได้ โดยมีประสิทธิภาพในการป้องกันโรคกว่า 97% ลดความรุนแรงและความเสี่ยงของภาวะแทรกซ้อนได้ 100%
นอกจากนี้ การฉีดวัคซีนมือ เท้า ปากครบโดสยังทำให้มีภูมิคุ้มกันสูงยาวนาน แม้ฉีดไปแล้ว 2 ปี ภูมิคุ้มกันก็ยังสูงถึง 98% จึงไม่จำเป็นต้องฉีดกระตุ้นเพิ่มเติม
วัคซีนมือ เท้า ปาก (EV71) ควรฉีดตอนไหน
วัคซีนมือ เท้า ปาก EV71 แนะนำให้ฉีดในเด็กเล็กตั้งแต่อายุ 6 เดือน ไปจนถึงอายุไม่เกิน 6 ปี ซึ่งเป็นช่วงอายุที่เสี่ยงติดเชื้อได้สูงกว่าวัยอื่น ๆ โดยฉีดจำนวน 2 เข็ม เข้าทางกล้ามเนื้อต้นแขนหรือต้นขา แต่ละเข็มห่างกัน 1 เดือน
วัคซีนมือ เท้า ปาก (EV71) มีผลข้างเคียงอะไรบ้าง
เช่นเดียวกับการฉีดวัคซีนในเด็กชนิดอื่น ๆ วัคซีนมือ เท้า ปาก EV71 อาจก่อให้เกิดผลข้างเคียงได้ แต่มักหายได้เองภายในไม่กี่วัน เช่น มีไข้ หรือปวด บวม แดงบริเวณผิวหนังจุดที่ฉีดวัคซีน
แม้วัคซีนจะมีความปลอดภัยสูง แต่หากพบอาการผิดปกติหลังฉีดวัคซีน ควรรีบแจ้งให้แพทย์ทราบโดยเร็ว
เรื่องต้องรู้ก่อนฉีดวัคซีนมือ เท้า ปาก (EV71)
เมื่อตัดสินใจพาลูกน้อยไปรับวัคซีนมือ เท้า ปาก (EV71) ผู้ปกครองหลายคนอาจมีคำถามเกี่ยวกับวัคซีนอยู่ไม่น้อย ที่พบบ่อยจะมีดังนี้
1. เด็กอายุเกิน 5 ปี สามารถฉีดวัคซีนมือ เท้า ปาก (EV71) ได้ อยู่ไหม?
ตอบ: ช่วงอายุแนะนำที่ควรฉีดวัคซีนมือ เท้า ปาก คือ 6 เดือน จนถึงไม่เกิน 6 ปี หากเด็กอายุยังอยู่ในเกณฑ์ที่แนะนำ หรือเคยเป็นโรคมือ เท้า ปากมาก่อนแล้ว แต่ไม่ใช่สายพันธุ์ EV71 แนะนำให้ผู้ปกครองพาลูกไปฉีดวัคซีน เพราะอาจติดเชื้อไวรัส EV71 ได้ในอนาคต
สำหรับเด็กที่อายุเกินกว่า 6 ปีขึ้นไป รวมถึงผู้ใหญ่ส่วนใหญ่มักเคยติดเชื้อมือ เท้า ปากมาแล้ว ปัจจุบันจึงยังไม่มีคำแนะนำให้ฉีดวัคซีน EV71
2. วัคซีนมือ เท้า ปาก (EV71) ฉีดร่วมกับวัคซีนอื่นได้ไหม?
ตอบ: วัคซีนมือ เท้า ปาก (EV71) สามารถฉีดร่วมกับวัคซีนพื้นฐานชนิดอื่น ๆ ได้ ไม่ต้องเว้นระยะห่าง เพียงแต่จะต้องฉีดวัคซีนแยกเข็ม ไม่นำมารวมกัน และฉีดคนละฝั่งของร่างกาย
3. ถ้าลูกฉีดวัคซีนมือ เท้า ปาก (EV71) แล้ว ยังมีโอกาสติดโรคได้อยู่ไหม?
ตอบ: ต้องบอกว่าวัคซีนมือ เท้า ปากที่ใช้ในปัจจุบันจะป้องกันสายพันธุ์ EV71 เป็นหลัก หากเด็กได้รับเชื้อไวรัสก่อโรคสายพันธุ์อื่น อย่างคอกซากีไวรัส เอ16 เข้าสู่ร่างกาย ก็มีโอกาสป่วยได้
ทว่าเชื้อสายพันธุ์ดังกล่าวจัดว่าพบได้บ่อย มักไม่ก่ออาการรุนแรง หากผู้ปกครองคอยดูแลลูกอย่างเหมาะสม เช่น ทานยาตามอาการ หมั่นเช็ดตัวบ่อย ๆ ทานอาหารอ่อน ดื่มน้ำให้มาก นอนพักผ่อนให้เพียงพอ จะช่วยให้ลูกฟื้นฟูร่างกายได้ดีและหายได้ไวขึ้น
วัคซีนมือ เท้า ปาก ถือเป็นอีกหนึ่งทางเลือกที่ช่วยลดความเสี่ยงจากโรคมือ เท้า ปากจากสายพันธุ์รุนแรงอย่าง EV71 ได้อย่างมีประสิทธิภาพ พ่อแม่จึงไม่ควรมองข้ามการป้องกันตั้งแต่เนิ่น ๆ เพื่อเสริมเกราะให้ลูกน้อยปลอดภัยและเติบโตได้อย่างแข็งแรงสมบูรณ์
