วัคซีนปอดอักเสบ (Pneumococcal vaccines) หรือหลายคนอาจคุ้นกับคำเรียกย่อว่า วัคซีน IPD (Invasive pneumococcal disease) เป็นวัคซีนที่ใช้ป้องกันโรคปอดอักเสบที่เกิดจากแบคทีเรียนิวโมคอคคัส (Streptococcal Pneumoniae)
สารบัญ
วัคซีน IPD ฉีดกี่เข็ม?
โรคปอดอักเสบมักจะพบมากในทารก เด็กเล็ก และผู้สูงอายุ การฉีดวัคซีน IPD ให้มีประสิทธิภาพสูงจึงควรฉีดในช่วงดังต่อไปนี้
- หากเริ่มฉีดตอนอายุน้อยกว่า 2 ปี ควรฉีดทั้งหมด 4 เข็ม เข็มแรกตอนอายุ 2 เดือน เข็มที่สองตอนอายุ 4 เดือน เข็มที่สามตอนอายุ 6 เดือน หลังจากจากนั้นแพทย์อาจให้ฉีดระหว่างอายุ 12-15 เดือน
- หากเริ่มฉีดระหว่างอายุ 2-64 ปี ควรฉีด 1-3 เข็ม ขึ้นอยู่กับระบบภูมิคุ้มกันและพฤติกรรมการสูบบุหรี่
- หากเริ่มฉีดตอนอายุ 65 ปีขึ้นไป ควรฉีด 2 เข็ม และจะสามารถป้องกันได้ไปตลอดชีวิต
วัคซีน IPD ป้องกันเชื้อ IPD ได้กี่สายพันธ์ุ?
วัคซีน IPD ที่นิยมมีอยู่ด้วยกัน 2 ประเภท แต่ละประเภทก็มีจำนวนสายพันธุ์ที่ป้องกันได้แตกต่างกัน ดังนี้
1. วัคซีน IPD ประเภท Prevnar 13
Prevnar 13 หรือที่รู้จักกันในชื่อ PCV13 (Pneumococcal conjugate vaccine) มักได้รับคำแนะนำให้ฉีดในเด็กที่อายุต่ำกว่า 2 ปี แต่สามารถฉีดให้กับผู้ที่มีอายุมากกว่า 64 ปี และผู้ที่อายุมากกว่า 19 ปี ที่มีปัญหาระบบภูมิคุ้มกัน
วัคซีน IPD ประเภท PCV13 สามารถป้องกันเชื้อนิวโมคอคคัสได้ 13 สายพันธุ์ (1, 3, 4, 5, 6A, 6B, 7F, 9V, 14, 19A, 19F, 18C และ 23F)
2. วัคซีน IPD ประเภท Pneumovax 23
Pneumovax 23 หรือที่รู้จักกันในชื่อ PPSV23 (Pneumococcal polysaccharide vaccine) มักได้รับคำแนะนำให้ฉีดผู้ที่มีอายุ 64 ปีขึ้นไป แต่สามารถฉีดให้ผู้ที่มีอายุ 19 ปีขึ้นไปที่สูบบุหรี่ (ทั้งบุหรี่มวนและบุหรี่ไฟฟ้า)
สามารถป้องกันเชื้อนิวโมคอคคัสได้ถึง 23 สายพันธุ์ จากผลสำรวจพบว่า 80% ของผู้ใหญ่ที่ได้รับวัคซีน PPSV23 มีระดับภูมิคุ้มกันสูงขึ้นใน 2-3 สัปดาห์ และภูมิคุ้มกันสามารถคงอยู่ได้นานถึง 5 ปี ขึ้นอยู่กับแต่ละบุคคล
อย่างไรก็ตาม แม้จะได้รับวัคซีน IPD แล้วก็ยังมีโอกาสเป็นปอดบวมได้ แต่การฉีดวัคซีน IPD จะช่วยลดโอกาสได้ 50-80% ขึ้นอยู่กับแต่ละคน
ใครควรฉีดวัคซีน IPD
วัคซีน IPD มีด้วยกันหลายประเภท ทั้ง PCV7, PCV13 และ PPSV23 ทำให้สามารถรองรับความต้องการของผู้คนได้หลายกลุ่ม ดังนี้
- เด็กอายุ 14-59 เดือน ที่เคยได้รับ PCV7 ไปแล้ว ควรรับ PCV13 กระตุ้น
- เด็กอายุ 60-71 เดือน ที่มีโรคประจำตัวและเคยได้รับ PCV7 ไปแล้ว ควรรับ PCV13 กระตุ้น
- ทารกอายุน้อยกว่า 24 เดือน ควรรับวัคซีนทั้งหมด 4 เข็ม (ตอนอายุ 2, 4, 6 และ ไม่เกิน 15 เดือน ตามลำดับ)
- เด็กอายุ 2-4 ปีที่ยังฉีดวัคซีนไม่ครบ 4 เข็ม ควรรับวัคซีนกระตุ้นอย่างน้อย 1 เข็ม
- ผู้ที่อายุ 19-64 ปี ที่สูบบุหรี่ ควรเข้ารับวัคซีน PPSV23
- ผู้ที่อายุ 2-64 ปี ที่เคยรับยาหรือการรักษาจนส่งผลกระทบต่อระบบภูมิคุ้มกัน เช่น เคมีบำบัด การใช้สเตียร์รอยในระยะยาว ควรเข้ารับวัคซีน PPSV23
- ผู้ที่อายุ 2-64 ปี ที่มีโรคประจำตัวอันส่งผลกระทบต่อระบบภูมิคุ้มกัน เช่น มะเร็งต่อมน้ำเหลือง มะเร็งเม็ดเลือด ไตวาย โรคปอด โรคหัวใจ เบาหวาน และผู้ติดเชื้อ HIV เป็นต้น ควรเข้ารับ PPSV
- ผู้ที่อายุ 65 ปีขึ้นไป ควรปรึกษาแพทย์ว่าควรรับ PCV13 หรือ PPSV23 ด้วยเช่นกัน
จะเห็นได้ว่าวัคซีน IPD นั้นเหมาะกับคนในหลายช่วงอายุ แต่ระยะเวลาและจำนวนเข็มอาจแตกต่างกันออกไปตามแต่เงื่อนไขของแต่ละคน
รวมถึงเด็กที่ยังไม่ได้รับวัคซีนตามกำหนด ก็ยังควรต้องเข้ารับวัคซีนด้วยเช่นกัน แต่จำนวนและระยะเวลาอาจแตกต่างกันออกไปตามอายุของเด็ก
ใครไม่ควรฉีดวัคซีน IPD
แม้วัคซีน IPD จะเหมาะกับผู้คนหลายกลุ่มมาก แต่ก็ไม่ใช่ทุกคนที่ต้องฉีดวัคซีน IPD เสมอไป ผู้ที่อายุ 18-50 ปี และมีสุขภาพร่างกายแข็งแรงดี อาจไม่จำเป็นต้องรับวัคซีน รวมถึงผู้ที่แพ้ส่วนประกอบในวัคซีน ทั้งนี้ควรปรึกษาร่วมกับแพทย์ผู้ดูแลด้วย
วัคซีน IPD อาจมีผลข้างเคียง
เนื่องจากวัคซีนมีส่วนประกอบของแบคทีเรียที่เรียกว่า โพลีแซคคาไรด์ (Polysaccaride) อาจกระตุ้นให้ร่างกายเกิดปฏิกริยาตอบสนอง (ผลข้างเคียง) แต่จะไม่ทำให้ร่างกายเกิดการติดเชื้อ
ผลข้างเคียงที่อาจเกิดขึ้น มีดังนี้
- มีไข้ต่ำๆ อาจอยู่ระหว่าง 37-38 องศาเซลเซียส
- บวม แดง หรือระคายเคืองบริเวณที่ฉีดวัคซีน IPD
- มีตุ่มแข็งบริเวณที่ฉีดวัคซีน IPD
- นอนไม่หลับ
- ง่วงนอน ซึม
- หงุดหงิด
- เบื่ออาหาร
อาการที่กล่าวมาอาจเกิดขึ้นแตกต่างกันขึ้นอยู่กับแต่ละคน ซึ่งถือเป็นอาการที่ไม่ร้ายแรง แต่หากเกิดภาวะช็อก คอบวมจนปิดกั้นหลอดลม หายใจไม่ออก ควรรีบนำส่งโรงพยาบาลโดยทันที
ผู้ที่อายุเกิน 65 ปีควรฉีดวัคซีน IPD ไหม?
ผู้ที่อายุเกิน 65 ปีไปแล้วก็ยังควรฉีดวัคซีน IPD ด้วยเช่นกัน เพราะหากผู้ที่อายุเกิน 65 ปีเกิดการติดเชื้อปอดอักเสบ อาจมีโอกาสเสียชีวิตสูงขึ้นได้
สนใจแพ็กเกจฉีดวัคซีน IPD จากหลายโรงพยาบาลหรือคลินิก ให้ตัวเองหรือคนที่คุณรัก ดูรายละเอียดและเปรียบเทียบราคาล่วงหน้าได้ที่ หน้ารวมแพ็กเกจฉีดวัคซีน IPD ถ้าสงสัยอะไรอยากให้เราถามหมอให้ก็ง่าย! แค่แอดไลน์ @hdcoth แล้วติดต่อแอดมินตอบไวใจดี พร้อมให้บริการทุกคนตั้งแต่เก้าโมงเช้าถึงตีหนึ่งทุกวัน