เจียวกู่หลาน หรือที่คุ้นเคยกันในชื่อ ปัญจขันธ์ เป็นสมุนไพรดั้งเดิมที่ชาวจีนใช้กันมาช้านาน จนถูกขนานนามอีกชื่อว่า ซียันเช่า แปลตามภาษาจีนว่า สมุนไพรแห่งชีวิตอมตะ เนื่องด้วยสสรพคุณที่มากมายและยังถูกใช้เป็นยาอายุวัฒนะอีกด้วย นอกจากนี้ยังมีการใช้เจียวกู่หลานมากลั่นเป็นชาในประเทศญี่ปุ่นอีกด้วย ชาวญี่ปุ่นจึงเรียก เจียวกู่หลานว่า อมาชาซูรู ซึ่งมีความหมายว่า ชาหวานจากเถาไม้
สารบัญ
สรรพคุณของเจียวกู่หลาน
- ต้านอนุมูลอิสระ เจียวกู่หลานมีสารต้านอนุมูลอิสระที่ช่วยป้องกันความเสียหายของเซลล์ในร่างกาย ชะลอความเสื่อมของเซลล์ และลดความเสี่ยงของโรคเรื้อรัง เช่น มะเร็ง และโรคหัวใจ
- บำรุงหัวใจและหลอดเลือด ช่วยลดระดับคอเลสเตอรอล (LDL) และไตรกลีเซอไรด์ในเลือด เพิ่มระดับคอเลสเตอรอลชนิดดี (HDL) ป้องกันหลอดเลือดอุดตัน และลดความเสี่ยงต่อโรคหัวใจและหลอดเลือด
- ช่วยควบคุมระดับน้ำตาลในเลือด มีคุณสมบัติช่วยควบคุมระดับน้ำตาลในเลือด ซึ่งอาจเป็นประโยชน์สำหรับผู้ป่วยเบาหวาน
- ลดความดันโลหิต ช่วยขยายหลอดเลือด ลดความดันโลหิต และป้องกันโรคความดันโลหิตสูง
- เสริมสร้างภูมิคุ้มกัน กระตุ้นการทำงานของระบบภูมิคุ้มกัน ทำให้ร่างกายสามารถต้านทานการติดเชื้อได้ดีขึ้น
- บรรเทาความเครียดและช่วยให้นอนหลับ มีคุณสมบัติช่วยลดความวิตกกังวล คลายเครียด และช่วยให้นอนหลับได้ดีขึ้น
- บำรุงร่างกายและเพิ่มพลังงาน มีการใช้ในผู้ที่รู้สึกอ่อนเพลีย หรือขาดพลังงาน เพื่อเพิ่มความกระปรี้กระเปร่าและสมรรถภาพของร่างกาย
ประโยชน์จากต้นเจียวกู่หลาน
เจี่ยวกู่หลาน ส่วนที่นำมาทำยาจะใช้ทั้งต้นและราก มีรสขม เป็นยาเย็นใช้เป็นยาขับพิษ แก้พิษอักเสบ ดับพิษร้อน ถอนพิษไข้ แก้ไอ ขับเสมหะ เป็นยารักษาหลอดลมอักเสบ ตับอักเสบ กรวยไตอักเสบ กระเพาะและลำไส้อักเสบ แก้ความดันโลหิต ลดคอเรสเตอรอล เป็นอายุวัฒนะ วิธีรับประทานเจียวกู่หลานคือ นำทั้งต้นมาล้างน้ำสะอาด แล้วอบให้แห้ง จากนั้นบดเป็นผง รับประทานครั้งละ 3 กรัม หรือเข้าตำรับร่วมกับตัวยาอื่นๆ ดังนี้
- กรณีใช้เป็น ยาขับพิษ แก้พิษอักเสบ ดับพิษร้อน ถอนพิษไข้ สามารถเข้าตำรับร่วมกับ รางจืด หญ้านาง ตะไคร้ เป็นต้น
- กรณีใช้เป็น ยาแก้ไอ ขับเสมหะ รักษาหลอดลมอักเสบ สามารถเข้าตำรับร่วมกับ สมอไทย สมอพิเภก มะขามป้อม เป็นต้น
- กรณีใช้เป็น ตับอักเสบ กรวยไตอักเสบ กระเพาะและลำไส้อักเสบ แก้ความดันโลหิต ลดคอเรสเตอรอล สามารถเข้าตำรับร่วมกับ กระเจี๊ยบ เป็นต้น
- กรณีใช้เป็น ยาอายุวัฒนะ สามารถเข้าตำรับร่วมกับ กระชาย โสมจีน พริกไทยดำ เป็นต้น
เจียวกู่หลานกับงานวิจัยที่น่าสนใจ
งานวิจัยเกี่ยวกับเจียวกู่หลานมีหลายระดับ ดังนี้
- การศึกษาระดับหลอดทดลอง พบว่าสารสกัดเข้มข้นจากเจียวกู่หลานยับยั้งการเจริญเติบโตของเซลล์มะเร็งได้ แต่ยังไม่มีการศึกษาฤทธิ์ต้านมะเร็งในระดับคลินิก
- ในอาสาสมัครสุขภาพดีที่สูงอายุ รับประทานน้ำต้มจากใบเจียวกู่หลาน พบว่าทำให้คุณภาพชีวิตโดยรวมดีขึ้น เช่น ความจำดี ปวดเมื่อยลดลง นอนหลับสนิทมากขึ้น สอดคล้องกับสรรพคุณที่ใช้เจียวกู่หลานเป็นสมุนไพรอายุวัฒนะ
- ในผู้ป่วยโรคความดันโลหิตสูงและมีโรคหัวใจ รับประทานน้ำต้มจากใบเจียวกู่หลาน พบว่าผู้ป่วยมีความดันโลหิตลดลงอย่างมีนัยสำคัญ
ข้อห้ามและข้อควรระวังเกี่ยวกับการบริโภคเจียวกู่หลาน
แม้จะมีข้อมูลรายงานการวิจัยว่าเจียวกู่หลานรักษาโรคความดันโลหิตได้จริง แต่การศึกษาในคนยังมีจำนวนไม่มาก จึงไม่ควรใช้ติดต่อกันเป็นระยะเวลานาน นอกจากนี้ผู้ที่รับประทานเจียวกู่หลานร่วมกับยาลดความดันที่แพทย์แผนปัจจุบันสั่งจ่าย ควรเฝ้าระวังไม่ให้ความดันโลหิตลดต่ำกว่า 90/60 mmHg ดังนั้นจึงควรรับประทานเจียวกู่หลานเป็นอาหารเสริม หรือน้ำชาเพื่อสุขภาพมากกว่ารับประทานเป็นยา และไม่ควรใช้ในเด็กหรือสตรีมีครรภ์ เนื่องจากยังขาดข้อมูลด้านความปลอดภัยในการใช้ อาจทำให้เกิดผลข้างเคียงได้ ทางที่ดีควรรอผลการศึกษาเพิ่มเติม เพื่อให้ใช้สมุนไพรได้อย่างมีประสิทธิภาพและมีความปลอดภัยมากขึ้น
- ควรหลีกเลี่ยงการใช้ในหญิงตั้งครรภ์หรือให้นมบุตร เนื่องจากยังไม่มีข้อมูลความปลอดภัยที่เพียงพอ
- อาจมีผลข้างเคียง เช่น ปวดท้อง ท้องเสีย หรือเวียนศีรษะ ในบางคนที่มีอาการแพ้
- หากรับประทานยารักษาโรคประจำตัว เช่น ยาลดความดันโลหิต หรือยาต้านการแข็งตัวของเลือด ควรปรึกษาแพทย์ก่อนใช้