ยากลุ่ม Anticholinergic

ยากลุ่ม anticholinergic เป็นยาที่ยับยั้งการทำงานของ acetylcholine ซึ่งเป็นสารสื่อประสาทที่ทำหน้าที่สื่อสารระหว่างเซลล์ที่ส่งผลต่อการทำงานของร่างกาย สามารถรักษาได้หลายโรคเช่นภาวะกลั้นปัสสาวะไม่ได้ โรคปอดอุดกั้นเรื้อรัง และการได้รับสารพิษบางชนิด นอกจากนั้นยังสามารถยับยั้งการทำงานของกล้ามเนื้อที่ควบคุมไม่ได้ซึ่งเกิดจากโรคบางโรค และอาจจะมีการใช้ก่อนผ่าตัดเพื่อช่วยควบคุมการทำงานของร่างกายในระหว่างที่ดมยาสลบ

มีคำถามเกี่ยวกับ ยากลุ่ม anticholinergic? สอบถามฟรีทาง LINE รับคำตอบได้ทันที ตลอด 24 ชั่วโมง เพื่อความสบายใจของคุณ

สารบัญ [show]

กลไกการทำงานของยาในกลุ่ม Anticholinergic

ยากลุ่ม anticholinergic นั้นจะยับยั้งไม่ให้สาร acetylcholine นั้นจับกับตัวรับที่เซลล์ประสาทปลายทาง และยับยั้งการส่งสัญญาณประสาทของระบบประสาทอัตโนวัติ parasympathetic ซึ่งทำหน้าที่ควบคุมการทำงานของกล้ามเนื้อที่ควบคุมไม่ได้เช่นในทางเดินอาหาร ปอด ระบบขับถ่าย และส่วนอื่นๆ ของร่างกาย สัญญาณประสาทเหล่านี้จะช่วยควบคุมการทำงานต่างๆ ของร่างกายเช่นการสร้างน้ำลาย การย่อยอาหาร การปัสสาวะและการหลั่งมูก

การยับยั้งสัญญาณ acetylcholine นั้นจะลดการเคลื่อนไหวของกล้ามเนื้อกลุ่มนี้ การย่อยอาหาร และการสร้างเมือก หากรับประทานยาในกลุ่มนี้อาจจะมีอาการปัสสาวะได้ไม่หมดหรือปากแห้งได้

การใช้ยา

ยากลุ่มนี้มีการใช้เพื่อรักษาหลายโรค เช่น

ความผิดปกติในทางเดินอาหารเช่นท้องเสีย กระเพาะปัสสาวะทำงานมากเกินไป และการกลั้นปัสสาวะไม่ได้
โรคหอบหืด
โรคปอดอุดกั้นเรื้อรัง
เวียนศีรษะและเมายานพาหนะ
การได้รับสารพิษเช่น organophosphate หรือ muscarine ซึ่งอาจจะพบในยากำจัดแมลงและเห็ดที่มีพิษ
อาการของโรคพาร์กินสันเช่นการเคลื่อนไหวของกล้ามเนื้อที่ควบคุมไม่ได้

นอกจากนั้นยังมีการใช้เป็นยาคลายกล้ามเนื้อในระหว่างการผ่าตัดเพื่อช่วยในการดมยาสลบ ยานี้จะทำให้การเต้นของหัวใจนั้นเป็นปกติ ทำให้ผู้ป่วยผ่อนคลายและลดการผลิตน้ำลาย

แพทย์บางคนอาจจะมีการนำยากลุ่มนี้มาใช้เพื่อลดเหงื่อ เช่นยา glycopyrrolate ในรูปแบบครีมและ oxybutynin แบบเม็ด

รายชื่อกลุ่มยา Anticholinergic

1. ยาระบบประสาทส่วนกลาง (CNS)

ใช้รักษาโรคพาร์กินสันและอาการสั่น

Benztropine: ลดอาการสั่นในโรคพาร์กินสัน
Trihexyphenidyl: ใช้ในโรคพาร์กินสัน หรืออาการข้างเคียงจากยารักษาโรคจิต

2. ยาทางเดินอาหาร

ใช้รักษาอาการลำไส้แปรปรวน ท้องเสียและกระเพาะอาหารเกร็งตัว

Hyoscine butylbromide: แก้ปวดเกร็งในทางเดินอาหาร
Dicyclomine: บรรเทาอาการลำไส้แปรปรวน (IBS)
Atropine: ลดการหลั่งน้ำลายและน้ำย่อย

3. ยาระบบทางเดินหายใจ

ใช้รักษาหอบหืด และโรคปอดอุดกั้นเรื้อรัง (COPD)

Ipratropium: ขยายหลอดลม ใช้ในโรคหอบหืดและ COPD
Tiotropium: ออกฤทธิ์นานกว่า ipratropium ใช้ใน COPD

4. ยาระบบทางเดินปัสสาวะ

ใช้รักษาภาวะกล้ามเนื้อกระเพาะปัสสาวะบีบตัวมากเกินไป (Overactive Bladder, OAB)

Oxybutynin: ลดอาการปัสสาวะบ่อย กลั้นปัสสาวะไม่อยู่
Tolterodine: ลดการบีบตัวของกระเพาะปัสสาวะ
Solifenacin: ใช้รักษาภาวะกระเพาะปัสสาวะไวเกิน

5. ยาใช้ในตา

ใช้ขยายม่านตา และลดอาการเกร็งของกล้ามเนื้อตา

Tropicamide: ใช้ขยายม่านตาสำหรับตรวจตา
Cyclopentolate: ใช้ในเด็กเพื่อตรวจภาวะสายตายาว

6. ยาทางผิวหนัง

ใช้ลดเหงื่อและอาการแพ้

Glycopyrrolate: ลดเหงื่อในผู้ที่มีภาวะเหงื่อออกมากผิดปกติ
Scopolamine: ใช้ป้องกันอาการเมารถ เมาเรือ

คำเตือนของการใช้ยา

ลมแดด

ยาในกลุ่มนี้จะลดปริมาณเหงื่อซึ่งอาจจะทำให้อุณหภูมิของร่างกายสูงขึ้นได้ ดังนั้นควรระหว่างอย่าให้ร่างกายนั้นร้อนมากเกินไปในระหว่างที่ออกกำลังกาย แช่น้ำร้อนหรืออยู่ในอากาศร้อน เพราะการที่เหงื่อออกน้อยนั้นจะทำให้คุณเสี่ยงต่อการเป็นลมแดด

การใช้ยาเกินขนาดและแอลกอฮอล์

การใช้ยาในกลุ่มนี้มากเกินไปอาจจะทำให้หมดสติหรือเสียชีวิตได้ ซึ่งอาจจะเกิดได้เช่นกันหากรับประทานร่วมกับการดื่มแอลกอฮอล์ ควรไปพบแพทย์ทันทีหากคุณหรือคนที่คุณรู้จักนั้นอาจจะได้รับยาในปริมาณที่มากเกินไป อาการของการได้ยามากเกินไปประกอบด้วย

มึนศีรษะ
ง่วงนอนอย่างรุนแรง
มีไข้
เป็นภาพหลอนที่รุนแรง
สับสน
มีปัญหาในการหายใจ
ซุ่มซ่ามและพูดยานคาง
หัวใจเต้นเร็ว
ตัวแดงและอุ่น

ยาในกลุ่มนี้มีการใช้รักษาในหลายๆ โรคแต่ก็ไม่ได้เหมาะกับผู้ป่วยทุกราย โดยมักจะไม่ใช้ในผู้สูงอายุเนื่องจากพบว่าอาจทำให้เกิดอาการสับสน สูญเสียความจำและการทำงานของจิตใจแย่ลงได้ในผู้ที่มีอายุมากกว่า 65 ปี

นอกจากนั้นยังไม่ควรใช้ยาในผู้ที่เป็นโรคต่อไปนี้

Myasthenia gravis
มีไทรอยด์ฮอร์โมนสูง
ต้อหิน
ต่อมลูกหมากโต
ความดันโลหิตสูง
ทางเดินปัสสาวะอุดตัน
หัวใจเต้นเร็ว
หัวใจวาย
ปากแห้งรุนแรง
ไส้เลื่อนกระบังลม
ท้องผูกรุนแรง
โรคตับ
กลุ่มอาการดาวน์

หากคุณมีโรคต่อไปนี้ควรแจ้งแพทย์เสมอ รวมถึงประวัติแพ้ยาในกลุ่มนี้

ผลข้างเคียงจากการใช้ยา

ถึงแม้ว่าจะใช้ยาในขนาดที่เหมาะสมแต่ก็สามารถเกิดผลข้างเคียงได้ ขึ้นกับชนิดและขนาดของยาที่รับประทาน หรือคุณอาจจะไม่มีผลข้างเคียงเกิดขึ้นเลยก็ได้

ตัวอย่างผลข้างเคียงที่อาจเกิดขึ้นเช่น

ปากแห้ง
มองไม่ชัด
ท้องผูก
ง่วงนอน
ซึม
เห็นภาพหลอน
ส่งผลต่อความจำ
ปัสสาวะลำบาก
สับสน
เหงื่อออกลดลง
น้ำลายลดลง

ยาในกลุ่มนี้มีประโยชน์ในผู้ป่วยหลายกลุ่ม ดังนั้นควรปรึกษาแพทย์หากคุณคิดว่ายาในกลุ่มนี้อาจจะช่วยคุณได้ แพทย์จะเป็นคนเลือกใช้ยาที่เหมาะสมกับคุณที่สุด และสามารถตอบข้อสงสัยเกี่ยวกับผลข้างเคียงที่อาจจะเกิดขึ้นได้