Ambroxol เป็นยาในกลุ่มยาละลายเสมหะ ใช้เพื่อบรรเทาอาการที่เกี่ยวข้องกับโรคทางเดินหายใจ ทำงานโดยการกระตุ้นการหลั่งของสารที่ทำให้เสมหะบางลง และเพิ่มการเคลื่อนย้ายของเสมหะในระบบทางเดินหายใจ นอกจากนี้ยังมีคุณสมบัติต้านการอักเสบเล็กน้อย ซึ่งช่วยลดการอักเสบในหลอดลม
สารบัญ
สรรพคุณและข้อบ่งใช้ของยา Ambroxol
Ambroxol ใช้เพื่อละลายเสมหะ (Mucolytic) ในผู้ป่วยโรคระบบทางเดินหายใจ ทั้งแบบเฉียบพลัน และเรื้อรัง ซึ่งเกี่ยวข้องกับการหลั่งของเมือกในทางเดินหายใจที่ผิดปกติ หรือโรคที่ส่งผลต่อการขับออกของเสมหะ
- ละลายเสมหะ: ทำให้เสมหะบางลงและง่ายต่อการขับออก ซึ่งช่วยลดความแออัดในระบบทางเดินหายใจ
- บรรเทาอาการไอ: ลดความหนืดของเสมหะและช่วยให้การเคลื่อนย้ายของเสมหะในระบบทางเดินหายใจดีขึ้น ทำให้อาการไอที่เกิดจากเสมหะลดลง
- รักษาโรคหลอดลมอักเสบ: ใช้รักษาอาการหลอดลมอักเสบเฉียบพลันและเรื้อรัง รวมถึงโรคปอดอุดกั้นเรื้อรัง (COPD)
- ช่วยเสริมการทำงานของยาปฏิชีวนะ: อาจช่วยเพิ่มความสามารถในการแทรกซึมของยาปฏิชีวนะเข้าสู่เนื้อเยื่อที่ติดเชื้อ
กลไกการออกฤทธิ์ของยา Ambroxol
กลไกการออกฤทธิ์ของยา Ambroxol คือ ยามีฤทธิ์เพิ่มปริมาณการหลั่งของสารคัดหลั่งในทางเดินหายใจ เพิ่มปริมาณการสร้างสารลดแรงตึงผิว ช่วยให้ร่างกายสามารถขับเสมหะออกได้ง่ายขึ้น และออกฤทธิ์กระตุ้นการทำงานของเซลล์ชนิดมีซิเลีย เพื่อเพิ่มการพัดโบกเสมหะออกจากทางเดินหายใจ
รูปแบบของยาที่มีวางจำหน่าย
Ambroxol จัดอยู่ในกลุ่มยาทั่วไป ไม่ได้อยู่ในกลุ่มวัตถุออกฤทธิ์ ยาเสพติด ยาควบคุมพิเศษ หรือยาอันตราย สำหรับบุคคลทั่วไป เภสัชกรสามารถจำหน่ายยาและให้คำแนะนำในการใช้ยาได้ โดยไม่จำเป็นต้องใช้ใบสั่งของผู้ประกอบวิชาชีพฯ รูปแบบยา Ambroxol ที่มีวางจำหน่ายในประเทศไทย ได้แก่
- รูปแบบยาน้ำ ความแรง 30 มิลลิกรัม/5 มิลลิลิตร
- รูปแบบยาแคปซูลชนิดออกฤทธิ์นาน ขนาด 75 มิลลิกรัม
- รูปแบบยาเม็ด ขนาด 30 มิลลิกรัม
นอกจาก Ambroxol ในรูปแบบยาเดี่ยวแล้ว Ambroxol ยังพบเป็นส่วนผสมในยาอมสำหรับบรรเทาอาการไอ ขับเสมหะ เช่น ยาอม Strepsil สูตร Chesty Cough และ Throat Irritation & Cough
ในบางครั้งจะพบการเติมยาตัวอื่นลงไปร่วมกับ Ambroxol เช่นยา Ammonium Chloride ซึ่ง Ammonium Chloride นั้นไม่ใช่ตัวยาหลักในตำรับยาแก้ไอ (หากเป็น Ammonium Chloride แบบยาเดี่ยว จะมีในรูปแบบยาฉีด ใช้สำหรับรักษาภาวะคลอไรด์ในเลือดต่ำ และภาวะเลือดเป็นด่าง) แต่การเติมยานี้จะช่วยฤทธิ์ในการขับเสมหะของยาแก้ไอ ขับเสมหะตัวอื่นได้ เนื่องจาก Ammonium Chloride มีฤทธิ์ระคายเคืองบริเวณเยื่อบุหลอดลม ทำให้เกิดการสร้างเสมหะเพิ่มมากขึ้นในระบบทางเดินหายใจ ปริมาณเสมหะที่เพิ่มขึ้นช่วยให้สามารถถูกขับออกทางปากได้ง่ายขึ้น
ขนาดและวิธีการใช้ยา Ambroxol
การใช้ Ambroxol เพื่อละลายเสมหะ ไม่ว่าจะเป็นใช้ยาในรูปแบบยารับประทาน ทั้งยาน้ำ ยาแคปซูล หรือยาเม็ด
จะมีขนาดและวิธีการใช้ ดังนี้
- ขนาดการใช้ยาในผู้ใหญ่ ยา Ambroxol ขนาด 30 มิลลิกรัม (1 เม็ด หรือ 1 ช้อนชา) วันละสามครั้ง หรือขนาด 60 มิลลิกรัม (2 เม็ด หรือ 2 ช้อนชา) วันละสองครั้ง และยาในรูปแบบแคปซูลออกฤทธิ์นาน รับประทานขนาด 75 มิลลิกรัม (1 แคปซูล) วันละครั้ง
- ขนาดการใช้ยาในเด็ก ยาในรูป Ambroxol
- สำหรับเด็กอายุต่ำกว่า 2 ปี ขนาด 7.5-15 มิลลิกรัม รับประทานวันละสองครั้ง
- สำหรับเด็กอายุ 2-5 ปี ขนาด 7.5-15 มิลลิกรัม รับประทานวันละสามครั้ง
- สำหรับเด็กอายุ 6-12 ปี ขนาด 15-30 มิลลิกรัม รับประทานวันละสอง หรือสามครั้ง
- สำหรับเด็กอายุมากกว่า 12 ปี ให้รับประทานขนาดเดียวกับผู้ใหญ่
ข้อควรระวังในการใช้ Ambroxol
- ควรระวังการใช้ยานี้ในผู้ป่วยที่มีแผลในกระเพาะอาหาร
- ควระวังการใช้ยานี้ในผู้ป่วยโรคปอดบวม หรือโรคในระบบทางเดินหายใจ
- ควรระวังการใช้ยานี้ในผู้ป่วยที่มีการได้รับการกดภูมิคุ้มกัน (เช่น ในผู้ป่วยติดเชื้อเอชไอวี)
- ควรระวังการใช้ยาในผู้ป่วยโรคตับ โรคไต
- ควรระวังการใชยาในผู้ป่วยเด็ก
- ควรระวังการใช้ยาในสตรีมีครรภ์ และสตรีให้นมบุตร
ผลข้างเคียงของการใช้ Ambroxol
- ยังไม่พบผลข้างเคียงของการใช้ยาที่รุนแรงในผู้ป่วยที่ใช้ยานี้
- อาการที่อาจพบได้ เช่น อาการในระบบทางเดินอาหารระดับไม่รุนแรง อาการแพ้ คลื่นไส้ อาเจียน ถ่ายท้อง กลืนลำบาก แสบร้อนที่อก ปากแห้ง คอแห้ง และรบกวนการรับรู้รส
ข้อควรทราบอื่นๆของยา Ambroxol
- ยา Ambroxol ยังไม่ถูกจัดกลุ่มตามดัชนีความปลอดภัยการใช้ยาในหญิงตั้งครรภ์ (Pregnancy Safety Index) อย่างไรก็ตาม การใช้ยานี้ในสตรีมีครรภ์ควรใช้อย่างระมัดระวัง โดยเฉพาะในช่วงไตรมาสแรกของการตั้งครรภ์
- ควรรับประทานยานี้พร้อมหรือหลังอาหาร เนื่องจากพบว่ามีการได้รับรายงานการเกิดผลข้างเคียงต่อระบบทางเดินอาหาร
- ยาในรูปแบบยาแคปซูล ให้กลืนแคปซูลทั้งเม็ด ห้ามหัก เปิด หรือเคี้ยวแคปซูล
- การใช้ยานี้ในเด็ก โดยเฉพาะเด็กอายุต่ำกว่า 2 ปี ร่วมกับยารักษาอาการไอกลุ่มอื่น ควรพิจารณาการใช้อย่างระมัดระวัง เนื่องจากอาจเกิดความเสี่ยงต่ออันตรายที่รุนแรงและยังไม่มีหลักฐานการศึกษาถึงประสิทธิผลในการรักษาที่แน่ชัด
- ยานี้แนะนำให้เก็บรักษาที่อุณหภูมิไม่เกิน 30 องศาเซลเซียส เก็บให้พ้นจากแสง
