Ambroxol (แอมบรอกซอล)

Ambroxol (แอมบรอกซอล) อยู่ในกลุ่มยาละลายเสมหะ ใช้ละลายเสมหะในโรคระบบทางเดินหายใจ และยังต้านการอักเสบได้เล็กน้อย จึงช่วยลดการอักเสบในหลอดลมด้วย 

Ambroxol ใช้รักษาโรคอะไร 

Ambroxol ใช้เพื่อละลายเสมหะ (Mucolytic) ในผู้ป่วยโรคระบบทางเดินหายใจ ทั้งแบบเฉียบพลัน และเรื้อรัง ซึ่งเกี่ยวข้องกับการหลั่งของเมือกในทางเดินหายใจที่ผิดปกติ หรือโรคที่ส่งผลต่อการขับออกของเสมหะ

• ละลายเสมหะ: ทำให้เสมหะบางลงและง่ายต่อการขับออก ซึ่งช่วยลดความแออัดในระบบทางเดินหายใจ
• บรรเทาอาการไอ: ลดความหนืดของเสมหะและช่วยให้การเคลื่อนย้ายของเสมหะในระบบทางเดินหายใจดีขึ้น ทำให้อาการไอที่เกิดจากเสมหะลดลง
• รักษาโรคหลอดลมอักเสบ: ใช้รักษาอาการหลอดลมอักเสบเฉียบพลันและเรื้อรัง รวมถึงโรคปอดอุดกั้นเรื้อรัง (COPD)
• ช่วยเสริมการทำงานของยาปฏิชีวนะ: อาจช่วยเพิ่มความสามารถในการแทรกซึมของยาปฏิชีวนะเข้าสู่เนื้อเยื่อที่ติดเชื้อ

กลไกการออกฤทธิ์ของ Ambroxol

Ambroxol จะกระตุ้นการหลั่งของสารที่ทำให้เสมหะบางลง และยังเพิ่มการสร้างสารลดแรงตึงผิว จึงช่วยให้ร่างกายขับเสมหะออกได้ง่ายขึ้น 

อีกทั้งยานี้ยังออกฤทธิ์กระตุ้นการทำงานของเซลล์ชนิดที่มีซิเลีย (Cilia) ที่ช่วยเพิ่มการพัดโบกเสมหะออกจากทางเดินหายใจด้วย

รูปแบบของยา Ambroxol 

Ambroxol จัดอยู่ในกลุ่มยาทั่วไป ไม่ได้อยู่ในกลุ่มวัตถุออกฤทธิ์ ยาเสพติด ยาควบคุมพิเศษ หรือยาอันตราย 

ยานี้มีจัดจำหน่ายในร้านขายยาและสถานพยาบาลทั่วไป เภสัชกรสามารถจำหน่ายยาและให้คำแนะนำในการได้ โดยไม่จำเป็นต้องใช้ใบสั่งของผู้ประกอบวิชาชีพฯ 

รูปแบบของยา Ambroxol ที่มีวางจำหน่ายในประเทศไทย ได้แก่

• รูปแบบยาน้ำ ความแรง 30 มิลลิกรัม/5 มิลลิลิตร
• รูปแบบยาแคปซูล ชนิดออกฤทธิ์นาน ขนาดยา 75 มิลลิกรัม
• รูปแบบยาเม็ด ขนาดยา 30 มิลลิกรัม 

นอกจาก Ambroxol ในรูปแบบยาเดี่ยวแล้ว ยังมีการนำ Ambroxol ไปเป็นส่วนผสมในยาอมสำหรับบรรเทาอาการไอและขับเสมหะด้วย 

ในบางครั้ง ก็มีการผสมยาอื่นร่วมกับ Ambroxol เหมือนกัน เช่นยา Ammonium Chloride ซึ่ง อันที่จริงแล้วไม่ใช่ตัวยาหลักในตำรับยาแก้ไอ (หากเป็น Ammonium Chloride แบบยาเดี่ยว จะมีในรูปแบบยาฉีด ใช้สำหรับรักษาภาวะคลอไรด์ในเลือดต่ำ และภาวะเลือดเป็นด่าง)

แต่การเติมยานี้จะช่วยเพิ่มฤทธิ์ในการขับเสมหะได้ เนื่องจาก Ammonium Chloride มีฤทธิ์ระคายเคืองบริเวณเยื่อบุหลอดลม ทำให้จะยิ่งสร้างเสมหะเพิ่มมากขึ้นในระบบทางเดินหายใจ ปริมาณเสมหะที่เพิ่มขึ้นจึงจะขับออกทางปากได้ง่ายขึ้น 

ปริมาณการใช้ยา Ambroxol

การใช้ Ambroxol เพื่อละลายเสมหะ ไม่ว่าจะเป็นรูปแบบยาน้ำ ยาแคปซูล หรือยาเม็ด จะมีขนาดและวิธีการใช้ยา ดังนี้

เด็กที่อายุมากกว่า 12 ปี และผู้ใหญ่:

• ขนาดยา 30 มิลลิกรัม (1 เม็ด หรือ 1 ช้อนชา) วันละ 3 ครั้ง
• ขนาดยา 60 มิลลิกรัม (2 เม็ด หรือ 2 ช้อนชา) วันละ 2 ครั้ง
• ขนาดยา 75 มิลลิกรัม (1 แคปซูล) วันละ 1 ครั้ง

เด็ก: 

• อายุต่ำกว่า 2 ปี ขนาด 7.5-15 มิลลิกรัม วันละ 2 ครั้ง
• อายุ 2–5 ปี ขนาด 7.5–15 มิลลิกรัม วันละ 3 ครั้ง
• อายุ 6–12 ปี ขนาด 15–30 มิลลิกรัม วันละ 2–3 ครั้ง

ข้อควรระวังและการใช้ยา Ambroxol 

ควรระวังการใช้ยา Ambroxol  ในผู้ป่วยที่มีแผลในกระเพาะอาหาร ผู้ป่วยโรคในระบบทางเดินหายใจ ผู้ป่วยที่ได้รับการกดภูมิคุ้มกัน (เช่น ผู้ป่วยติดเชื้อเอชไอวี) ผู้ป่วยโรคตับ และโรคไต

รวมถึงควรระวังการใช้ยานี้ และยาแก้ไอกลุ่มอื่น ๆ ในเด็ก โดยเฉพาะกับเด็กอายุต่ำกว่า 2 ปี เนื่องจากอาจเกิดอันตรายที่รุนแรง และยังไม่มีผลการศึกษาใด ๆ ที่ชี้ชัดถึงประสิทธิภาพของยาด้วย

ยา Ambroxol ควรรับประทานพร้อมอาหารหรือหลังอาหาร เพราะมีรายงานชี้ว่ายาอาจส่งผลข้างเคียงต่อระบบทางเดินอาหารได้ สำหรับยารูปแบบแคปซูล ให้กลืนแคปซูลทั้งเม็ด ห้ามหัก เปิด หรือเคี้ยวแคปซูล

การใช้ยา Ambroxol ในผู้มีครรภ์และผู้ที่ให้นมบุตร

ยังไม่มีการแบ่งประเภทยา Ambroxol ตามดัชนีความปลอดภัยการใช้ยาในผู้มีครรภ์ (Pregnancy Safety Index) จึงควรระมัดระวังการใช้ยานี้ ทั้งในผู้มีครรภ์และผู้ที่ให้นมบุตร โดยเฉพาะในช่วงไตรมาสแรกของการตั้งครรภ์ 

ผลข้างเคียงจากยา Ambroxol

ในปัจจุบัน ยังไม่พบผลข้างเคียงรุนแรงในผู้ป่วยที่ใช้ยานี้ แต่ก็ยังมีอาการที่อาจพบได้ เช่น อาการต่าง ๆ ในระบบทางเดินที่ไม่รุนแรง อาการแพ้ คลื่นไส้ อาเจียน ถ่ายท้อง กลืนลำบาก แสบร้อนที่อก ปากแห้ง คอแห้ง และรบกวนการรับรู้รส