การออกฤทธิ์ของวัคซีนป้องกันไข้หวัดใหญ่

โรคไข้หวัดใหญ่ (Flu) เป็นโรคที่เกิดจากการติดเชื้อไวรัสไข้หวัดใหญ่ที่ชื่อว่า “อินฟลูเอนซา (Influenza virus)” สามารถติดต่อกันได้ง่าย มักแพร่ระบาดอย่างรวดเร็ว โดยเฉพาะในช่วงฤดูฝน และฤดูหนาว

โรคไข้หวัดใหญ่นั้น หากเกิดในผู้ที่มีสุขภาพร่างกายไม่แข็งแรง มีโรคประจำตัว มีโรคเรื้อรัง หญิงตั้งครรภ์ เด็ก หรือผู้สูงอายุ อาจทำให้เกิดภาวะแทรกซ้อนที่เป็นอันตรายได้ แพทย์จึงแนะนำให้เข้ารับการฉีดวัคซีนป้องกันไข้หวัดใหญ่เป็นประจำทุกปี ทั้งในบุคคลทั่วไป ผู้ที่อยู่ในกลุ่มเสี่ยง และผู้ที่อยู่ใกล้ชิดกับกลุ่มเสี่ยง

วัคซีนป้องกันไข้หวัดใหญ่จะช่วยป้องกันโรคไข้หวัดใหญ่ที่เกิดจากสายพันธุ์เดียวกัน หรือใกล้เคียงกับวัคซีนได้ถึง 70-90% และลดการเกิดภาวะแทรกซ้อนที่เป็นอันตรายเมื่อป่วยเป็นโรคไข้หวัดใหญ่ได้

โรคไข้หวัดใหญ่ แพร่เชื้อผ่านช่องทางใด?

โรคไข้หวัดใหญ่ติดต่อกันผ่านระบบทางเดินหายใจ โดยเชื้อไวรัสจะปนเปื้อนอยู่ในอากาศ ขณะที่ผู้ป่วยไอ จาม หรือพูด โดยไม่สวมใส่หน้ากากอนามัย จึงทำให้ในพื้นที่ที่มีคนอาศัยอยู่ร่วมกันอย่างหนาแน่น เช่น โรงเรียน หรือโรงงาน เกิดการแพร่ระบาดของโรคไข้หวัดใหญ่ได้ง่าย

นอกจากนี้โรคไข้หวัดใหญ่ยังสามารถแพร่เชื้อผ่านการสัมผัสละอองน้ำมูก หรือน้ำลายที่ปนเปื้อนเชื้อไวรัสได้ แล้วใช้มือนั้นๆ มาสัมผัสกับจมูกและปากได้อีกด้วย

เชื้อไวรัสไข้หวัดใหญ่ เข้าสู่ร่างกายได้อย่างไร?

ไกลโคโปรตีนที่เปลือกนอกของเชื้อไวรัสไข้หวัดใหญ่ ประกอบด้วย ฮีแมกกูตินิน (Hemagglutinin) และเอ็นไซม์นิวรามินิเดส (Neuraminidase) ซึ่งเป็นตัวการสำคัญที่ทำให้เกิดการติดเชื้อไวรัสไข้หวัดใหญ่ทั้งในคนและสัตว์

โดยเมื่อเชื้อไวรัสไข้หวัดใหญ่เข้าสู่ร่างกาย ฮีแมกกูตินินจะไปจับกับตัวรับ (Receptor) บนเซลล์ และทำให้เชื้อไวรัสเข้าสู่เซลล์ได้ ในขณะที่เอ็นไซม์นิวรามินิเดสจะทำให้เชื้อไวรัสเป็นอิสระจากเซลล์นั้นๆ และสามารถไปจับกับเซลล์ตัวอื่นๆ เพื่อแพร่เชื้อต่อไปได้

เชื้อไวรัสไข้หวัดใหญ่นั้น จะใช้ระยะเวลาฟักตัว 1-3 วัน โดยผู้ป่วยที่เป็นผู้ใหญ่สามารถแพร่เชื้อไวรัสไข้หวัดใหญ่ได้ตั้งแต่ 1 วันก่อนมีอาการไปจนถึง 3-5 วันหลังมีอาการ ในขณะที่ผู้ป่วยเด็ก สามารถแพร่เชื้อได้ถึง 7 วันหลังมีอาการ

นอกจากนี้ผู้ที่ได้รับเชื้อไวรัสไข้หวัดใหญ่ แต่ไม่มีอาการ ก็สามารถแพร่เชื้อในช่วงเวลานั้นได้เช่นกัน

กลไกการป้องกันโรคไข้หวัดใหญ่ของวัคซีนป้องกันไข้หวัดใหญ่

วัคซีนป้องกันไข้หวัดใหญ่จะกระตุ้นให้ร่างกายสร้างภูมิคุ้มกัน (Antibody) ต่อฮีแมกกูตินิน และไหลเวียนในกระแสเลือด (Circulating antibody) ซึ่งช่วยป้องกันการติดเชื้อไวรัสไข้หวัดใหญ่ได้

โดยร่างกายจะสร้างภูมิคุ้นกันหลังจากได้รับวัคซีนไปแล้ว ประมาณ 2 สัปดาห์ สามารถป้องกันโรคไข้หวัดใหญ่ที่เกิดจากสายพันธุ์เดียวกัน หรือใกล้เคียงกับวัคซีนได้ประมาณ 70-90% โดยมีประสิทธิภาพในการป้องกันโรคสูงสุด 4-6 เดือน หลังจากนั้นประสิทธิภาพในการป้องกันโรคจะค่อยๆ ลดลงเรื่อยๆ

ทำไมต้องฉีดวัคซีนป้องกันไข้หวัดใหญ่เป็นประจำทุกปี

ในทุกๆ ปี สายพันธุ์ย่อยของเชื้อไวรัสไข้หวัดใหญ่ที่แพร่ระบาดจะเปลี่ยนแปลงเล็กน้อยเสมอ

องค์การอนามัยโลก (World Health Organization: WHO) จะเป็นผู้กำหนดสายพันธุ์ย่อยของเชื้อไวรัสไข้หวัดใหญ่ที่คาดการณ์ว่า จะแพร่ระบาดในปีนั้นๆ แล้วนำมาทำเป็นส่วนประกอบของวัคซีน โดยแบ่งเป็นวัคซีนป้องกันไข้หวัดใหญ่ 3 สายพันธุ์ และ 4 สายพันธุ์

นอกจากนี้วัคซีนป้องกันไข้หวัดใหญ่ยังมีระยะเวลาในการป้องกันโรคแค่ 4-6 เดือนเท่านั้น นั่นจึงเป็นเหตุผลว่า ทำไมเราถึงต้องเข้ารับการฉีดวัคซีนป้องกันไข้หวัดใหญ่เป็นประจำทุกปี