โรคอัลไซเมอร์ (Alzheimer’s disease) เป็นโรคสมองและระบบประสาทที่พบบ่อยในผู้สูงอายุ ซึ่งไม่ได้มีเพียงแค่ปัญหาด้านความจำเท่านั้น การคิดและการตัดสินลดลงอย่างต่อเนื่อง ทำให้กระทบต่อการใช้ชีวิตประจำวัน
เมื่ออายุมากขึ้น หลายคนเริ่มมีอาการหลงลืมเล็ก ๆ น้อย ๆ รู้สึกกังวลปัญหาด้านความจำเหล่านี้ อาจมาจากโรคอัลไซเมอร์ไหมนะ บทความนี้จะพาทุกคนมาเช็กสัญญาณของโรคอัลไซเมอร์ เพื่อเฝ้าสังเกตอาการ จะได้หาทางรับมือหรือป้องกันโรคได้ทัน
สารบัญ
รู้จักโรคอัลไซเมอร์
โรคอัลไซเมอร์เป็นภาวะทางสมองที่เกิดจากการเสื่อมสภาพของเซลล์ประสาทในสมอง จากการสะสมของสารที่เรียกว่า เบต้า-อะมัยลอยด์ (Beta-amyloid) ที่ทำให้เซลล์สมองตายลง สมองหลายส่วนขาดการเชื่อมต่อกัน ความสามารถในการทำงานของสมองทุกด้านเสียไป
ส่งผลให้ความสามารถด้านความจำและการคิดลดลง พฤติกรรมและอารมณ์เปลี่ยนแปลงไป เมื่อเวลาผ่านไปจะทวีความรุนแรงขึ้น จนเกิดปัญหาในการใช้ชีวิตประจำวัน อาการมักเริ่มตอนอายุ 65 ปี แต่อาจเป็นเร็วกว่านั้น 10–20 ปี เลยอาจพบได้ตั้งแต่อายุ 40 ปี
สาเหตุของโรคอัลไซเมอร์ยังไม่แน่ชัด แต่ปัจจัยหลักพบว่ามาจากอายุที่เพิ่มมากขึ้น กรรมพันธุ์ พฤติกรรมที่ไม่ดีต่อสุขภาพหรือโรคเรื้อรังที่เกี่ยวข้องกับหลอดเลือด เช่น โรคหลอดเลือดสมอง โรคความดันโลหิตสูง การได้รับบาดเจ็บที่สมองอย่างรุนแรง การสูบบุหรี่ และการดื่มแอลกอฮอล์อย่างหนัก
สัญญาณเตือนเสี่ยงอัลไซเมอร์
การสังเกตสัญญาณเตือนในระยะเริ่มแรกของโรคอัลไซเมอร์เป็นสิ่งสำคัญ เพราะจะช่วยให้การวินิจฉัยและการดูแลรักษาเริ่มต้นได้เร็วขึ้น ด้านล่างนี้คือสัญญาณเตือนที่ควรเฝ้าระวัง โดยเฉพาะคนที่มีปัจจัยเสี่ยง
- ลืมเหตุการณ์หรือข้อมูลใหม่ ๆ เช่น ลืมสิ่งที่เพิ่งเกิดขึ้น ลืมนัดหมาย และแผนที่วางเอาไว้
- ลืมชื่อหรือข้อมูลส่วนตัวของคนใกล้ชิด
- หยุดพูดกลางประโยค ใช้คำผิด หรือลืมคำที่ต้องการจะพูด ต้องให้คนอื่นช่วยบอก
- เขียนหนังสือ หรืออ่านหนังสือไม่ได้เหมือนเดิม
- สับสนช่วงเวลา ลืมวันเดือนปี หรือเข้าใจช่วงเวลาผิด
- หลงทางในสถานที่คุ้นเคย หรือไม่สามารถจดจำเส้นทางกลับบ้านได้
- อารมณ์เปลี่ยนแปลงอารมณ์อย่างรวดเร็ว เช่น หงุดหงิด วิตกกังวล หรือเศร้า
- พฤติกรรมรุนแรง วิตกกังวล หรือระแวดระวังโดยไม่มีเหตุผล
- ไม่สามารถทำกิจวัตรประจำวันที่เคยทำได้เหมือนเดิม ทั้งการทำงาน การทำอาหาร การทำความสะอาด หรือแม้แต่การดูแลตัวเอง
- ตัดสินใจช้า คิดช้า ตัดสินใจพลาดแม้เป็นเรื่องที่ไม่ซับซ้อน
หากพบสัญญาณเหล่านี้ ควรเข้ารับคำปรึกษากับแพทย์ เพื่อตรวจวินิจฉัยว่าเสี่ยงต่อโรคอัลไซเมอร์หรือไม่
ระยะของอาการอัลไซเมอร์
โรคอัลไซเมอร์แบ่งเป็น 3 ระยะหลัก แต่ละระยะจะมีลักษณะเฉพาะและผลกระทบที่แตกต่างกันไป ดังนี้
1. สมองเสื่อมเล็กน้อย หรือระยะเริ่มแรก (Early stage)
อาการจะไม่ชัดเจนมากนักในระยะเริ่มแรก ผู้ป่วยจะมีปัญหาด้านความจำเป็นหลัก เช่น
- จำเหตุการณ์ที่เพิ่งเกิดขึ้น ข้อมูลที่เพิ่งได้รับ หรือคนที่เพิ่งรู้จักไม่ได้
- ทำกิจวัตรประจำวันที่เคยทำได้ไม่คล่องหรือใช้เวลานานกว่าเดิม
- นึกคำพูด หรือชื่อของคนที่คุยด้วยไม่ออก หรือใช้เวลาในการคิด
- ขี้ลืม ลืมของมีค่า วางของไว้ผิดที่ ลืมปิดประตู ลืมรับประทานยา ต้องให้คนช่วยเตือน
- มีปัญหาในการตัดสินใจหรือการวางแผน
2. สมองเสื่อมระยะกลาง (Middle stage)
เมื่อโรคอัลไซเมอร์ดำเนินไปในระยะกลาง ผลกระทบต่อสมองรุนแรงขึ้น อาการสมองเสื่อมเริ่มเห็นได้ชัดเจน เช่น
- มีปัญหาความจำรุนแรงขึ้น ลืมเหตุการณ์สำคัญในชีวิต ลืมเรื่องราวของคนใกล้ตัว จำญาติพี่น้องหรือเพื่อนไม่ได้
- ลืมข้อมูลของตัวเอง อย่างชื่อ ที่อยู่ หรือเบอร์โทรศัพท์
- สับสนเรื่องวัน เวลา และสถานที่ เริ่มหลงทางแม้ในสถานที่คุ้นเคย
- เริ่มใช้คำพูดไม่ถูกต้อง การพูดและการใช้ภาษาบกพร่องชัดเจน
- มีความสับสนมากขึ้น ทำกิจกรรมเดิมซ้ำ ๆ เรียนรู้หรือจดจำสิ่งใหม่ ๆ ไม่ค่อยได้
- อารมณ์ผันผวน อาจเกิดความระแวง เห็นภาพหลอน
- มีความยากลำบากในการทำกิจวัตรประจำวันหรือกิจกรรมที่มีหลายขั้นตอน จนต้องให้คนอื่นช่วยเหลือ เช่น เลือกเสื้อผ้าให้เหมาะสมกับสถานการณ์
3. สมองเสื่อมระยะสุดท้าย (Late Stage)
ผู้ป่วยจะมีการเสื่อมสมรรถภาพของสมองอย่างรุนแรง จนไม่สามารถช่วยเหลือตัวเองได้ในระยะสุดท้าย
- สูญเสียความทรงจำระยะสั้นและยาว ความจำเกือบทั้งหมดหายไป ไม่สามารถจำคนที่คุ้นเคยหรือเหตุการณ์ในอดีตได้
- การทำกิจวัตรประจำวันต่าง ๆ จะลดลงมาก จนต้องมีคนช่วยดูแลเกือบตลอดเวลา
- มีปัญหาในการรับประทานอาหารหรือการกลืน น้ำหนักลด นอนมากขึ้น ไม่สามารถควบคุมการขับถ่ายได้ ทำให้เสี่ยงติดเชื้อหรือเกิดภาวะแทรกซ้อน เช่น ภาวะปอดติดเชื้อจากการสำลักอาหารหรือน้ำ
- มีปัญหาในการใช้ภาษา สื่อสารได้อย่างยากลำบาก
ความรุนแรงของโรคอัลไซเมอร์จะค่อย ๆ รุนแรงขึ้นโดยใช้เวลาต่อเนื่องหลายปี ซึ่งการเข้าใจถึงระยะต่าง ๆ ของโรคอัลไซเมอร์จะช่วยคนในครอบครัวสามารถเตรียมตัวและวางแผน เพื่อการตรวจ การรักษา และการดูแลที่เหมาะสมได้
วิธีชะลอโรคอัลไซเมอร์ รู้ทันวางแผนได้
แม้ว่าในปัจจุบันยังไม่มีวิธีรักษาโรคอัลไซเมอร์ให้หายขาด แต่การดูแลสุขภาพสามารถช่วยชะลอการเสื่อมของสมอง และลดความเสี่ยงของโรคอัลไซเมอร์ได้
ปรับไลฟ์สไตล์ เลี่ยงพฤติกรรมเสี่ยง
การดูแลตัวเองในรูปแบบต่อไปนี้ จะช่วยให้คุณอยู่ห่างไกลจากโรคอัลไซเมอร์มากยิ่งขึ้น
- ออกกำลังกายสม่ำเสมอ ช่วยเพิ่มการสูบฉีดเลือดไปยังสมอง ลดความเสี่ยงของโรคหลอดเลือดและความดันโลหิตสูง ซึ่งเป็นปัจจัยหนึ่งของโรคอัลไซเมอร์
- รับประทานอาหารที่มีประโยชน์ เน้นผัก ผลไม้ ธัญพืชไม่ขัดสี ปลา และน้ำมันมะกอกที่มีสารอาหารที่ดีต่อสมอง
- ทำกิจกรรมฝึกสมอง เช่น จิ๊กซอว์ เกมคำศัพท์ อ่านหนังสือ เล่นดนตรี เรียนภาษาใหม่ ๆ
- พบปะเพื่อนฝูง ครอบครัว หรือเข้าร่วมกิจกรรมทางสังคม เพื่อลดความเครียดและเสริมสร้างสุขภาพจิต
- นอนหลับให้เพียงพอและมีคุณภาพ เพื่อฟื้นฟูสมองและลดสารเบต้า-อะมัยลอยด์ในสมอง ซึ่งเป็นตัวการของโรคอัลไซเมอร์
- ไม่สูบบุหรี่ ไม่ดื่มแอลกอฮอล์หนักเกินไป
ตรวจสุขภาพและคัดกรองโรคอัลไซเมอร์
นอกจากการดูแลตัวเองแล้ว ควรตรวจสุขภาพประจำปี เพื่อประเมินสุขภาพโดยรวม ผู้สูงอายุที่มีโรคประจำตัวหรือปัจจัยเสี่ยงต่อโรคสามารถปรึกษาแพทย์ ถึงการตรวจคัดกรองโรคอัลไซเมอร์เพิ่มเติมได้
หากพบสัญญาณของโรคอัลไซเมอร์ แพทย์จะส่งตรวจด้วยวิธีอื่นเพิ่มเติมเพื่อวินิจฉัยยืนยันโรค และวางแผนการรักษาที่เหมาะสมต่อไป ซึ่งจะช่วยชะลอการพัฒนาของโรค และลดความรุนแรงของโรค ช่วยให้ผู้ป่วยยังคงสามารถดูแลตัวเอง และใช้ชีวิตประจำวันได้โดยที่มีความเสี่ยงน้อยที่สุด
นอกจากอาการขี้หลงขี้ลืมแล้ว จะเห็นได้ว่าสัญญาณของโรคอัลไซเมอร์นั้นมีหลายอาการ หากพบว่าคนในครอบครัวมีอาการเหล่านี้ แม้จะอายุไม่มากก็ควรเข้ารับการปรึกษาแพทย์ เพราะโรคอัลไซเมอร์เกิดกับคนช่วงวัยอื่นได้เช่นเดียวกัน
รู้ทันโรคอัลไซเมอร์ วางแผนป้องกัน หรือรักษาตั้งแต่ระยะแรก ลดความรุนแรงได้ ซื้อคอร์สตรวจสุขภาพสมองและระบบประสาท ให้คนที่คุณรักในราคาสุดคุ้ม พร้อมโปรโมชันได้ที่ HDmall.co.th
