การผ่าตัดเปลี่ยนข้อสะโพกเทียมทั้งข้อ เป็นวิธีที่มักใช้รักษาโรคข้อสะโพกเสื่อม ในระดับที่เป็นรุนแรง และไม่สามารถบรรเทาอาการได้ด้วยวิธีอื่นๆ อีกต่อไป การผ่าตัดนี้แพทย์จะนำเอากระดูกและเนื้อเยื่อส่วนที่เสียหาย สึกกร่อน อักเสบ ออกไป แล้วแทนที่ด้วยวัสดุเทียมข้อสะโพก ช่วยให้ผู้ป่วยกลับมาเคลื่อนไหวได้ดีอีกครั้ง
สารบัญ
โรคข้อสะโพกเสื่อม คืออะไร?
โรคข้อสะโพกเสื่อม (Hip Osteophytes) คือโรคที่เกิดจากกระดูกอ่อนที่หุ้มหัวข้อสะโพก สึกหรอลงเรื่อยๆ จนมีลักษณะขรุขระและหยาบ
ทั้งนี้กระดูกอ่อน (Cartilage) เป็นเนื้อเยื่อที่แข็งแรงและยืดหยุ่น ปกติจะหุ้มปลายกระดูกข้อ ทำหน้าที่ลดแรงเสียดทานในข้อต่อ และเป็นตัวดูดซับแรงกระแทก
เมื่อกระดูกอ่อนสึกหรอจากโรคข้อสะโพกเสื่อม กระดูกข้อสะโพกกับเชิงกรานอาจเสียดสีกัน ทำให้เกิดการอักเสบและอาการบวม ถ้าเป็นมากแล้วไม่ได้รับการรักษา อาจทำให้ไม่สามารถเคลื่อนไหวบางท่าได้ตามปกติ และยังก่อให้เกิดความเจ็บปวดด้วย
โรคข้อสะโพกเสื่อมมักจะพัฒนาอย่างช้าๆ จนเมื่อเป็นมาก กระดูกที่ได้รับความเสียหายอาจเริ่มเจริญเติบโตออกด้านนอกและเกิดกระดูกงอก (Osteophytes) เพื่อชดเชยกระดูกอ่อนที่หายไป ยิ่งอาการรุนแรงเท่าไหร่ ผู้ป่วยมักยิ่งรู้สึกเจ็บปวดมากขึ้นเท่านั้น รวมถึงยิ่งเคลื่อนไหวได้น้อยลงด้วย
การผ่าตัดเปลี่ยนข้อสะโพกเทียมคืออะไร?
การผ่าตัดเปลี่ยนข้อสะโพกเทียม คือการผ่าตัดเพื่อนำข้อต่อและกระดูกส่วนสะโพกที่เสียหายออก แล้วแทนที่ด้วยข้อสะโพกเทียม ซึ่งส่วนใหญ่ทำจากโลหะ เซรามิก หรือพลาสติกแข็ง
ส่วนประกอบและวัสดุที่ใช้ทำข้อสะโพกเทียม
ข้อสะโพกเทียมประกอบด้วย 3 ส่วน ได้แก่
- เบ้าข้อต่อสะโพกเทียม เป็นส่วนที่จะยืดแน่นเข้ากับเบ้าสะโพกเดิมที่กระดูกเชิงกราน ส่วนนี้มักทำจากโลหะหรือโพลีเทธิลีน
- หัวข้อสะโพกเทียม มีลักษณะเป็นลูกทรงกลม เมื่อติดตั้งอย่างถูกต้อง ส่วนหนึ่งของลูกกลมนี้จะยืดกับก้านสะโพก ส่วนที่เหลือจะอยู่ในเบ้าสะโพกแบบให้เคลื่อนไหวหมุนไปมาได้ แทนที่ข้อต่อสะโพกที่เสื่อมไป มักทำจากโลหะหรือเซรามิก
- ก้านสะโพก มีลักษณะเป็นแท่งยาว เรียวลงบริเวณปลาย ทำหน้าที่ยืดแน่นเข้ากับกระดูกต้นขา มักทำจากโลหะ
เปลี่ยนข้อสะโพกเทียม จำเป็นต้องเปลี่ยนทั้งข้อเสมอไปไหม?
สำหรับผู้เป็นโรคข้อสะโพกเสื่อม ซึ่งกระดูก กระดูกอ่อน และ/หรือ เนื้อเยื่อเกี่ยวพันบริเวณข้อสะโพกสึกกร่อนมีภาวะอักเสบ ในระดับรุนแรง มีผลกระทบกับการใช้ชีวิตประจำวัน และไม่สามารถรักษาด้วยวิธีไม่ผ่าตัดได้แล้ว แพทย์มักแนะนำให้รับการผ่าตัดเปลี่ยนข้อสะโพกเทียมทั้งข้อ
แต่สำหรับผู้ที่มีกระดูกข้อสะโพกเสียหาย แต่กระดูกเบ้าข้อต่อสะโพกยังดีอยู่ (อาจเกิดจากอุบัติเหตุ) แพทย์อาจแนะนำให้ผ่าตัดเปลี่ยนข้อสะโพกเทียมบางส่วน โดยจะใช้วัสดุเทียมเฉพาะตัวหัวข้อสะโพกกับก้านสะโพก แต่เบ้าข้อต่อสะโพกใช้ของเดิม
เปรียบเทียบการผ่าตัดเปลี่ยนข้อสะโพกเทียมทั้งข้อ แบบดั้งเดิมกับแบบแผลเล็ก
ปัจจุบัน การผ่าตัดเปลี่ยนข้อสะโพกทั้งข้อมีเทคนิคการผ่าตัดแบบแผลเล็ก ซึ่งแพทย์จะพยายามให้ตัดถูกกล้ามเนื้อและเส้นเลือดน้อยที่สุด ร่างกายผู้ป่วยจึงบอบช้ำน้อยที่สุด
ข้อดีของวิธีนี้คือ ลดความเสี่ยงที่กล้ามเนื้อจะเสียหาย รวมถึงความเสี่ยงที่สะโพกเทียมจะเคลื่อนออกจากตำแหน่งที่ถูกต้อง เจ็บน้อย ฟื้นตัวเร็ว ระยะเวลาพักฟื้นในโรงพยาบาลสั้น เมื่อเปรียบเทียบกับการผ่าตัดสะโพกเทียมแบบดั้งเดิม
อย่างไรก็ตาม เทคนิคนี้ไม่ได้เหมาะสำหรับผู้ป่วยทุกคน แพทย์จำเป็นต้องตรวจประเมินผู้ป่วยแต่ละคนอย่างละเอียดก่อนผ่าตัด ปัจจัยที่เกี่ยวข้องกับการพิจารณา ได้แก่ อายุ น้ำหนัก ความแข็งแรง เป็นต้น
ขั้นตอนการผ่าตัดเปลี่ยนข้อสะโพกเทียมทั้งข้อ
ก่อนผ่าตัดเปลี่ยนข้อสะโพกเทียม ผู้ป่วยจำเป็นต้องได้รับการตรวจร่างกาย ตรวจเฉพาะทางด้วยวิธีเอกซเรย์ หรืออัลตราซาวด์ (หรือวิธีอื่นๆ ตามแพทย์เห็นว่าเหมาะสม) อาจมีการตรวจทางห้องปฏิบัติการร่วมด้วยเพื่อให้แน่ใจว่าสามารถรับการผ่าตัดได้อย่างปลอดภัย รวมถึงเพื่อเป็นข้อมูลแก่แพทย์สำหรับพิจารณาเลือกวิธีการผ่าตัดที่เหมาะสมแก่ผู้ป่วยแต่ละรายคนเฉพาะ
เมื่อแน่ใจว่าสามารถผ่าตัดได้จึงจะนัดผ่า โดยการผ่าตัดเปลี่ยนข้อสะโพกเทียมทั้งข้อ มีขั้นตอนดังนี้
ตรวจข้อสะโพกเสื่อม ขั้นตอนการตรวจเป็นยังไง เจ็บไหม คลิกอ่านต่อ
- แพทย์ระงับความรู้สึกผู้ป่วย อาจใช้วิธีวางยาสลบ หรือบล็อกหลัง เพื่อให้ผู้ป่วยรู้สึกชาเฉพาะส่วนล่างของร่างกาย
- แพทย์จัดท่าผู้ป่วยให้เหมาะสำหรับการผ่าตัด โดยขึ้นอยู่กับว่าแพทย์จะผ่าเข้าทางด้านข้าง ด้านหลัง หรือด้านหน้าของผู้ป่วย แต่ละเทคนิคต่างกันดังนี้
- การผ่าเข้าทางด้านหลัง เป็นวิธีที่นิยมของแพทย์มากที่สุด เนื่องจากทำได้ง่าย ผ่าโดยใช้เทคนิคแผลเล็กได้ แต่มีข้อเสียคือ ต้องตัดกล้ามเนื้อบางส่วนของผู้ป่วย นอกจากนี้หลังข้อสะโพกยังมีเส้นเลือดและเส้นประสาทสำคัญ จำเป็นต้องระมัดระวังมาก
- การผ่าเข้าทางด้านข้าง เป็นวิธีที่แพทย์นิยมรองจากผ่าตัดด้านหลัง ข้อดีคือจะช่วยให้แพทย์วางตำแหน่งเบ้าสะโพกได้ง่ายและแม่นยำกว่าวิธีอื่น ผ่าโดยใช้เทคนิคแผลเล็กได้ เทคนิคนี้ ไม่ต้องตัดทำลายกล้ามเนื้อเท่าการผ่าตัดด้านหลัง รวมถึงมีความเสียงที่จะเกิดอันตรายกับเส้นเลือดและเส้นประสาทน้อยกว่าวิธีผ่าตัดด้านหลัง
- การผ่าเข้าทางด้านหน้า เป็นวิธีที่ได้รับความนิยมเพิ่มขึ้นในปัจจุบัน เนื่องจากไม่ต้องตัดกล้ามเนื้อ ทำให้บาดเจ็บน้อย เสียเลือดน้อย เจ็บน้อย กว่าวิธีอื่นๆ รวมถึงยังมีความเสี่ยงที่สะโพกเทียมจะเคลื่อนหลุดหลังผ่าตัดต่ำกว่าวิธีอื่นๆ ด้วย
- แพทย์เริ่มผ่าตัดนำเอากระดูกข้อสะโพกส่วนที่สึกกร่อนหรืออักเสบออกไป รวมถึงตัดแต่งกระดูกบริเวณดังกล่าวให้เหมาะสำหรับใส่ข้อสะโพกเทียม
- แพทย์ติดตั้งข้อสะโพกเทียมทั้งข้อลงบริเวณกระดูกสะโพกจริง โดยปัจจุบันมีเทคนิคแบบใช้ซีเมนต์ทางการแพทย์เป็นตัวยึด กับแบบไม่ใช้ซีเมนต์ แต่จะใช้วัสดุสะโพกเทียมแบบที่ผิวมีรูพรุน ซึ่งหลังจากผ่าตัดแล้ว กระดูกจริงจะค่อยๆ เติบโตขึ้นผสานเข้ากับวัสดุเทียมจนยึดติดกันแน่นไปเอง โดยหลังจากใส่ข้อสะโพกเทียม แพทย์จะทำการทดสอบการเคลื่อนไหวข้อสะโพกเทียมในท่าทางต่างๆ ให้แน่ใจว่าข้อสะโพกเทียมใช้การได้ดี
- แพทย์เย็บปิดแผล
โดยทั่วไป การผ่าตัดเปลี่ยนข้อสะโพกเทียมทั้งข้อข้างหนึ่งมักใช้เวลาประมาณ 2 ชั่วโมง อาจใช้เวลานานกว่านี้ถ้าการผ่าตัดเกิดความยุ่งยากซับซ้อนที่ไม่คาดคิด
หลังผ่าตัดผู้ป่วยอาจต้องพักฟื้นที่สถานพยาบาล 1-2 คืนเพื่อสังเกตอาการ เมื่อแน่ใจว่าการผ่าตัดเป็นไปด้วยดี แพทย์จะอนุญาตให้กลับไปพักฟื้นต่อที่บ้าน
นอกเหนือจากสถานพยาบาลที่น่าเชื่อถือ ฝีมือของแพทย์ผู้ชำนาญการ และเทคนิคผ่าตัดแล้ว ผลการรักษาโรคข้อสะโพกเสื่อมยังขึ้นอยู่กับปัจจัยอื่นๆ เช่น ความรุนแรงของโรค ภาวะสุขภาพโดยรวมของผู้ป่วย โดยเฉพาะน้ำหนักตัว
ผู้ป่วยควรตั้งเป้าหมายการรักษาให้สมเหตุสมผล เช่น ความสามารถในการเคลื่อนไหวหลังผ่าตัด ซึ่งโดยทั่วไปจะไม่ดีกว่าก่อนป่วย ควรปรึกษาแพทย์อย่างละเอียดเกี่ยวกับแผนการรักษา ระยะพักฟื้น สิ่งที่ต้องทำหลังผ่าตัด รวมถึงผลลัพธ์และความเสี่ยงที่อาจเกิดขึ้น
อยากเช็กให้ชัวร์ ว่าโรคข้อสะโพกเสื่อมที่เป็นอยู่จำเป็นต้องผ่าตัดหรือยัง? ปรึกษาทีม HDcare ได้เลย เราพร้อมเป็นผู้ช่วยส่วนตัวดูแลสุขภาพคุณ สอบถามข้อมูลเบื้องต้นกับคุณหมอเฉพาะทาง ทำนัดปรึกษาคุณหมอได้รวดเร็ว หรือค้นหาแพ็กเกจผ่าตัดรักษาโรคข้อสะโพกเสื่อม จาก รพ. หรือคลินิกใกล้คุณได้ทันที คลิกที่นี่เลย
