การผ่าตัดเปลี่ยนข้อสะโพก เป็นวิธีรักษาโรคข้อสะโพกเสื่อม สำหรับผู้ที่รักษาโรคนี้ด้วยวิธีอื่นๆ แล้วไม่ได้ผล หรือบางกรณีอาจใช้สำหรับผู้ป่วยที่ได้รับอุบัติเหตุ กระดูกข้อสะโพกแตก หัก เสียหาย
หลายคนที่ได้รับคำแนะนำจากแพทย์ให้ผ่าตัดเปลี่ยนข้อสะโพกอาจมีความกังวลใจ ว่าการผ่าตัดจะราบรื่นไหม ผลข้างเคียงที่เกิดขึ้นได้มีอะไรบ้าง หรือยังไม่แน่ใจว่าควรเตรียมอะไรไว้บ้างสำหรับพักฟื้นหลังผ่าตัด เรารวบรวมคำถามที่พบบ่อย เกี่ยวกับการผ่าตัดเปลี่ยนข้อสะโพกเทียมเอาไว้แล้ว
1. ผ่าตัดเปลี่ยนข้อสะโพกคืออะไร?
ตอบ: การผ่าตัดเปลี่ยนข้อสะโพก คือ การผ่าตัดเพื่อนำเอากระดูกและเนื้อเยื่อที่สึกกร่อน อักเสบ หรือมีปัญหา ออกจากร่างกายผู้ป่วย แล้วแทนที่ด้วยวัสดุเทียมข้อสะโพก ช่วยรักษาอาการเจ็บปวดจากปัญหาข้อสะโพก และทำให้ผู้ป่วยกลับมาเคลื่อนไหวได้ดีอีกครั้ง
2. การผ่าตัดเปลี่ยนข้อสะโพกมีกี่แบบ?
ตอบ: การผ่าตัดเปลี่ยนข้อสะโพกแบ่งออกใหญ่ๆ ได้เป็น 2 แบบ ได้แก่
- ผ่าตัดเปลี่ยนข้อสะโพกเทียมทั้งข้อ (Total Hip Replacement)
- ผ่าตัดเปลี่ยนข้อสะโพกแบบบางส่วน (Partial Hip Replacement) หรือบางทีเรียกว่า ผ่าตัดเปลี่ยนข้อสะโพกแบบครึ่งข้อ (Hemiarthroplasty)
การผ่าตัดเปลี่ยนข้อสะโพกเทียมทั้งข้อ เป็นวิธีที่มักใช้รักษาโรคข้อสะโพกเสื่อมซึ่งทั้งกระดูกเบ้าข้อสะโพกและหัวกระดูกสะโพกเสียหาย ทำให้ต้องแทนที่กระดูกส่วนนี้ด้วยวัสดุเทียมทั้งหมด
ส่วนการผ่าตัดเปลี่ยนข้อสะโพกเทียมครึ่งข้อ ส่วนใหญ่ผู้ป่วยมักบาดเจ็บจนหัวกระดูกสะโพกหรือกระดูกต้นขาส่วนต้นแตก หัก เสื่อม แต่กระดูกส่วนเบ้าข้อสะโพกยังดีอยู่ ส่วนที่ต้องเปลี่ยนจึงมีแค่ส่วนกระดูกหัวสะโพกกับกระดูกต้นขาเท่านั้น
ผู้ป่วยที่จะรับการผ่าตัดเปลี่ยนข้อสะโพกเทียมครึ่งข้อ ต้องไม่มีโรคในข้อต่อสะโพกอยู่เดิม เช่น ภาวะข้อต่อสะโพกเสื่อม หรือ โรคข้ออักเสบรูมาตอยด์
- เป็นข้อสะโพกเสื่อม ยังไงก็ต้องผ่าตัดใช่ไหม?
ตอบ: ถ้าเป็นข้อสะโพกเสื่อมระยะไม่รุนแรง ยังสามารถเดิน นั่ง ทำกิจกรรมต่างๆ ได้ แต่อาจมีอาการเจ็บ ปวด ข้อติดบ้างในบางที อาจยังไม่จำเป็นต้องผ่าตัดเปลี่ยนข้อสะโพก ยังมีแนวทางรักษาข้อสะโพกเสื่อมด้วยวิธีไม่ผ่าตัดอยู่ เช่น รับประทานยา ลดน้ำหนัก ปรับพฤติกรรมการใช้ชีวิต ทำกายภาพบำบัด เป็นต้น ซึ่งถ้าผู้ป่วยดูแลตัวเองได้ดี ก็อาจยืดระยะเวลาที่จำเป็นต้องผ่าตัดเปลี่ยนข้อสะโพกออกไปได้
กรณีที่รักษาด้วยวิธีอื่นๆ แล้วไม่ได้ผล ร่วมกับโรคข้อสะโพกเสื่อมรบกวนการใช้ชีวิตประจำวัน เช่น ทำให้เจ็บปวดจนนอนไม่ได้ ข้อติดรุนแรงจนลุกไม่ได้ นั่งไม่ได้ การผ่าตัดเปลี่ยนข้อสะโพกอาจเป็นทางเลือกเดียวที่จะช่วยให้ผู้ป่วยกลับมามีคุณภาพชีวิตที่ดี
- หลังผ่าตัดเปลี่ยนข้อสะโพก เดินได้เลยหรือเปล่า?
ตอบ: โดยทั่วไปผู้ป่วยสามารถเดินได้เลยหลังผ่าตัด โดยควรค่อยๆ ลงน้ำหนักบนขาข้างที่รับการผ่าตัดเท่าที่ยังรู้สึกสบาย ช่วงไม่กี่วันแรกอาจต้องใช้อุปกรณ์ช่วยประคองก่อน ภายใน 2 สัปดาห์แรกอาจใช้ไม้เท้าเฉพาะการเดินไกลๆ หรือเพื่อป้องกันการหกล้ม แต่เมื่อครบประมาณ 1 เดือนก็มักเดินได้เองโดยไม่ต้องใช้อุปกรณ์ช่วย
ผู้รับการผ่าตัดเปลี่ยนขอสะโพกควรออกกำลังกายด้วยการเดิน เพื่อการฟื้นตัวที่ดี เพิ่มการไหลเวียนของเลือด และลดโอกาสเกิดลิ่มเลือดอุดตัน
แต่ควรทำอย่างค่อยเป็นค่อยไป เช่น ถ้าแรกๆ เดินได้ระยะเวลา 5 นาทีโดยไม่รู้สึกเจ็บ วันต่อไปควรเพิ่มระยะเวลาเป็น 6 นาที แล้วค่อยๆ เพิ่มขึ้นเรื่อยๆ ที่สำคัญคือควรออกกำลังกายอย่างสม่ำเสมอ แต่ไม่หักโหม ถ้ารู้สึกเจ็บควรหยุด ไม่ควรฝืนทำต่อ เพราะเสี่ยงต่อการบาดเจ็บได้
- ผ่าตัดเปลี่ยนข้อสะโพกแล้วจะกลับมาเดิน ทำกิจกรรมได้เหมือนเดิมไหม?
ตอบ: การผ่าตัดเปลี่ยนข้อสะโพกจะทำให้ผู้ป่วยหายจากอาการเจ็บปวดที่เกิดจากข้อสะโพกเสื่อม และเคลื่อนไหวได้ดีขึ้นกว่าตอนที่ข้อสะโพกมีปัญหา โดยความสามารถในการเคลื่อนไหวจะทำได้มากเพียงใด ขึ้นอยู่กับชนิดข้อโพกเทียมที่ใช้ ร่วมกับการดูแลตัวเองหลังผ่าตัดด้วย
ชนิดข้อสะโพกเทียมที่มักให้การเคลื่อนไหวใกล้เคียงธรรมชาติที่สุด คือ ข้อสะโพกเทียมแบบทั้งข้อ (มีทั้งส่วนทดแทนเบ้าข้อสะโพกและหัวกระดูกสะโพก) รองลงมาคือข้อสะโพกเทียมครึ่งข้อแบบหัวสะโพกสองชั้น ส่วนข้อสะโพกเทียมครึ่งข้อแบบหัวสะโพกชั้นเดียวมักจำกัดการเคลื่อนไหวบ้าง
แต่มีข้อดีคือเมื่อผ่าตัดไม่ต้องผ่าเบ้าข้อสะโพก ทำให้ร่างกายผู้ป่วยบอบช้ำน้อยเมื่อเทียบกับการผ่าตัดเทคนิคอื่น
ตามปกติหลังเปลี่ยนข้อสะโพกและพักฟื้นจนหายดีแล้ว ผู้ป่วยจะกลับมาเคลื่อนไหวได้ ทำกิจกรรมต่างๆ ได้ ถ้าแพทย์อนุญาตก็สามารถเดินโดยไม่ใช้อุปกรณ์ช่วยได้ แต่มักไม่สามารถเคลื่อนไหวได้ดีไปกว่าเมื่ออยู่ในภาวะสบายดีก่อนผ่าตัด
- ผ่าตัดเปลี่ยนข้อสะโพก มีผลข้างเคียงหรืออันตรายอะไรบ้าง?
ตอบ: แม้ว่าการผ่าตัดเปลี่ยนข้อสะโพกจะเป็นการผ่าตัดที่ทำกันอย่างแพร่หลาย และค่อนข้างปลอดภัย แต่ก็อาจมีผลข้างเคียงหรืออันตรายที่เกิดขึ้นได้ เช่น
- ข้อสะโพกเทียมเคลื่อนจากตำแหน่งที่ถูกต้อง อาจเป็นได้ตั้งแต่หลังผ่าตัดใหม่ๆ จนถึงเป็นขึ้นมาหลังจากผ่าตัดนานแล้ว ข้อสังเกตคืออาการเจ็บปวด หรือเสียงกรอบแกรบ หรือเสียงเป๊าะจากข้อต่อ
- ความยาวขาสองข้างไม่เท่ากัน โดยขาข้างที่ผ่าตัดเปลี่ยนข้อสะโพกจะยาวกว่าอีกข้าง โดยอาจยาวกว่าเพียงเล็กน้อยที่แทบไม่สังเกตเห็น อย่างไรก็ตาม แพทย์จะพยายามอย่างเต็มที่ไม่ให้เกิดปัญหานี้
- แผลติดเชื้อ มีโอกาสเกิดน้อย และมักรักษาได้ด้วยยาปฏิชีวนะ แต่ในกรณีที่การติดเชื้ออยู่ลึกภายในข้อสะโพก อาจจำเป็นต้องผ่าตัดซ้ำ
- เส้นประสาทหรือเนื้อเยื่อรอบๆ ข้อต่อสะโพกถูกทำลาย สามารถแก้ไขได้ด้วยการผ่าตัด หรือให้เส้นประสาทหรือเนื้อเยื่อนั้นค่อยๆ ฟื้นตัวเองภายหลัง
- เกิดลิ่มเลือดอุดตัน สามารถแก้ได้ด้วยยาละลายลิ่มเลือด และป้องกันได้ด้วยการสวมใส่ถุงน่องรัดกล้ามเนื้อ หรือออกกำลังกายเบาๆ ด้วยการเดิน เมื่อแพทย์อนุญาตให้ทำได้ ลิ่มเลือดอุดตันจะเป็นอันตรายถ้าเข้าไปอุดตันในปอด
- ผ่าตัดเปลี่ยนข้อสะโพก ต้องพักฟื้นกี่วัน?
ตอบ: โดยเฉลี่ยแล้ว ผู้ป่วยควรพักฟื้นหลังผ่าตัดเปลี่ยนข้อสะโพกประมาณ 2-4 สัปดาห์ แต่ผู้ป่วยแต่ละคนอาจต้องการเวลาพักต่างกันกว่าร่างกายจะฟื้นตัว ขึ้นอยู่กับสมรรถภาพทางกายก่อนผ่าตัด อายุ การรับประทานอาหาร ภาวะสุขภาพ รวมถึงรูปแบบการใช้ชีวิตที่แตกต่างกันไป
อย่างไรก็ตาม ก่อนผ่าตัด ผู้ป่วยควรเตรียมการพักฟื้นที่บ้านไว้ให้พร้อม เช่น จัดสถานที่ให้เหมาะ เก็บกวาดของที่อาจขวางทางเดิน เตรียมของที่เก็บไว้บนที่สูง หรือต้องเอื้อมหยิบ มาไว้ที่ที่สามารถใช้ได้สะดวก รวมถึงหาผู้ดูแลในช่วงพักฟื้น ลดความเสี่ยงต่อการพลัดตกหกล้มให้มากที่สุด
- ข้อสะโพกเทียม อยู่ได้กี่ปี?
ตอบ: ข้อสะโพกเทียมมีอายุใช้งานยาวนาน แต่ไม่ได้อยู่ได้ตลอดไป
มีข้อมูลว่าข้อสะโพกเทียมประมาณ 95% ใช้งานได้อย่างน้อย 10 ปี ประมาณ 75% ใช้งานได้ 15-20 ปี และมากกว่าครึ่งหนึ่งเล็กน้อยใช้งานได้ถึง 25 ปีขึ้นไป ก่อนจะต้องซ่อมแซมหรือผ่าตัดเปลี่ยนอันใหม่
การใช้งานข้อสะโพกเทียม (เช่น การควบคุมน้ำหนักตัว การทำกิจกรรมต่างๆ ให้เหมาะสมต่อการมีอวัยวะเทียมในร่างกาย) ก็เป็นปัจจัยที่ส่งผลต่ออายุข้อสะโพกเทียมด้วย
- ผ่าตัดเปลี่ยนข้อสะโพกเทียม ราคาเท่าไหร่?
ตอบ: ค่าใช้จ่ายในการผ่าตัดเปลี่ยนข้อสะโพกแตกต่างกัน ขึ้นอยู่กับว่าผ่าตัดแบบทั้งข้อ หรือ แบบครึ่งข้อ รวมถึงการเลือกชนิด รุ่น วัสดุเทียมข้อสะโพก ไปจนถึงเทคนิคการผ่าตัด คุณสามารถเช็กราคาค่าผ่าตัดเบื้องต้น พร้อมให้คำแนะนำเกี่ยวกับการผ่าตัดจากคุณหมอเฉพาะทางได้ที่ ทีม HDcare
- ผ่าตัดเปลี่ยนข้อสะโพก ใช้ประกันสังคมได้ไหม?
ตอบ: ผ่าตัดเปลี่ยนข้อสะโพก สามารถใช้สิทธิประกันสังคมที่โรงพยาบาลตามบัตรรับรองสิทธิได้โดยไม่เสียค่าใช้จ่าย เมื่อข้อบ่งชี้ทางการแพทย์ว่าจำเป็นต้องผ่าตัดเปลี่ยนข้อสะโพก เช่น เป็นโรคข้อสะโพกเสื่อมขั้นรุนแรง ไม่สามารถรักษาได้ด้วยวิธีอื่นๆ มีกระดูกแตก หัก ทั้งนี้ขึ้นอยู่กับการวินิจฉัยของแพทย์
สามารถตรวจสอบสิทธิประกันสังคมได้ทางสายด่วนประกันสังคม 1506 หรือเว็บไซต์ประกันสังคม
ไม่ใช่เรื่องแปลกที่การผ่าตัดเปลี่ยนข้อสะโพกเทียมอาจทำให้เกิดความกังวลใจบ้าง โดยเฉพาะเป็นการผ่าตัดที่มักทำในกลุ่มผู้สูงอายุ ซึ่งอาจมีปัญหาสุขภาพอื่นๆ นอกเหนือจากปัญหาข้อสะโพกร่วมด้วย แต่โดยส่วนใหญ่ การผ่าตัดเปลี่ยนข้อสะโพกเทียมมักช่วยให้คุณภาพชีวิตของผู้ป่วยดีขึ้นกว่าก่อนผ่าตัด
ถ้าอยากรู้รายละเอียดเพิ่ม เช่น ข้อมูลเกี่ยวกับโรงพยาบาลหรือแพทย์ผู้ทำการผ่าตัดเปลี่ยนข้อสะโพก ปรึกษา HDcare ได้เลย เราพร้อมเป็นผู้ช่วยของคุณ ให้รู้สึกอุ่นใจที่สุดในยามเจ็บป่วย
