เยื่อบุมดลูกเจริญผิดที่ เป็นโรคที่พบได้บ่อยได้ผู้หญิงวัยเจริญพันธุ์ บางคนอาจรู้จักโรคนี้ในชื่อ ช็อกโกแลตซีสต์ ซึ่งมาจากลักษณะถุงน้ำบรรจุเลือด จึงดูเหมือนช็อกโกแลต บางคนอาจเป็นโรคนี้อยู่โดยไม่มีอาการแสดงใดๆ จนกระทั่งเยื่อบุมดลูกที่ไปเจริญนอกมดลูกมีขนาดใหญ่ขึ้น จึงค่อยรู้สึกปวดบริเวณท้องน้อย เจ็บเมื่อมีเพศสัมพันธ์ ประจำเดือนผิดปกติ มามาก มาน้อย ไม่มากเลย หรือสังเกตพบเลือดออกทางช่องคลอดผิดปกติ
โรคนี้มักไม่ก่อให้เกิดอันตรายถึงชีวิต แต่เป็นโรคเรื้อรังที่ต้องตรวจติดตามอาการอย่างต่อเนื่อง ทั้งนี้ภาวะของโรคเองและแนวทางการรักษาอาจส่งผลกระทบต่อการมีบุตร ทำให้มีบุตรยากขึ้น บทความนี้จะพามาทำความรู้จักโรคเยื่อบุมดลูกเจริญผิดที่โดยละเอียด
สารบัญ
เยื่อบุมดลูกเจริญผิดที่ คืออะไร?
เยื่อบุมดลูกเจริญผิดที่ (Endometriosis) คือ การที่เยื่อบุมดลูกไปเจริญที่ตำแหน่งอื่น นอกเหนือจากโพรงมดลูก อวัยวะที่พบโรคนี้ได้บ่อย คือ รังไข่ ท่อนำไข่ และเนื้อเยื่อในอุ้งเชิงกราน นอกจากนี้ยังอาจพบได้ในปอด ไปจนถึงสมอง แต่พบได้ค่อนข้างน้อย
ทั้งนี้เยื่อบุมดลูกเจริญผิดที่ที่เจริญอยู่ลึกในรังไข่ มีลักษณะเป็นถุงน้ำบรรจุเลือดสีน้ำตาล ดูคล้ายช็อกโกแลต เรียกกันว่า “ช็อกโกแลตซีสต์” ถือเป็นตำแหน่งที่พบได้บ่อยที่สุด
สาเหตุของเยื่อบุมดลูกเจริญผิดที่
เมื่อเข้าสู่วัยเจริญพันธุ์ แต่ละรอบเดือนร่างกายของผู้หญิงจะมีการสร้างเยื่อบุมดลูกให้หนาขึ้นเพื่อรองรับการฝังตัวของตัวอ่อน แต่เมื่อไม่มีการปฏิสนธิ เยื่อบุมดลูกนั้นก็จะหลุดลอกออกทางช่องคลอด กลายเป็นเลือดประจำเดือน
ในกระบวนการนี้เอง เลือดส่วนหนึ่งมีการไหลย้อนกลับสู่ด้านหลังมดลูก แล้วไปฝังตัวอยู่ตามอวัยวะต่างๆ ก่อนจะเจริญขึ้นจนอาจเกิดการอักเสบกลายเป็นถุงน้ำ หรือสะสมเป็นพังผืดหนาจนอุดตันท่อของอวัยวะภายในได้
ส่วนสาเหตุที่เลือดประจำเดือนเกิดการไหลย้อนกลับนั้น ปัจจุบันยังไม่มีสาเหตุแน่ชัด
อาการเยื่อบุมดลูกเจริญผิดที่
อาการเยื่อบุมดลูกเจริญผิดที่ ได้แก่
- เวลามีประจำเดือนแล้วปวดมากจนกระทบกับการใช้ชีวิตประจำวัน
- ประจำเดือนมาไม่สม่ำเสมอ แต่ละครั้งมีประจำเดือนนานเกิน 5 วัน หรือมีเลือดออกกะปริบกะปรอยระหว่างรอบเดือน
- เจ็บลึกๆ ในช่องคลอดขณะมีเพศสัมพันธ์
- ท้องอืด คลื่นไส้
- อ่อนเพลีย
- มีภาวะมีบุตรยาก
สิ่งที่ควรทราบคือ ผู้ป่วยบางรายที่มีเยื่อบุมดลูกเจริญผิดที่ขนาดเล็ก หรือเพิ่งเป็นโรคนี้ระยะแรก อาจไม่มีอาการแสดงให้เห็นชัดเจน แต่สามารถพบรอยโรคได้จากการตรวจภายในหรือตรวจอัลตราซาวด์ช่องท้องส่วนล่าง
กลุ่มเสี่ยงที่จะเป็นเยื่อบุโพรงมดลูกเจริญผิดที่
ผู้หญิงวัยเจริญพันธุ์ทุกคนมีความเสี่ยงเป็นโรคนี้ได้ ตั้งแต่มีประจำเดือนครั้งแรกไปจนถึงวัยหมดประจำเดือน
แม้สาเหตุของเยื่อบุมดลูกเจริญผิดที่จะมาจากเลือดประจำเดือนไหลย้อนกลับ แต่ไม่ใช่ว่าทุกคนที่มีเลือดประจำเดือนไหลย้อนกลับจะต้องเป็นโรคนี้ ตามปกติ ระบบภูมิคุ้มกันสามารถกำจัดเลือดไหลย้อนกลับที่สะสมตามอวัยวะต่างๆ ออกไปได้เอง
แต่ในผู้ที่ระบบภูมิคุ้มกันของร่างกายทำงานได้ไม่สมบูรณ์ จะมีความเสี่ยงต่อการเป็นโรคเยื่อบุมดลูกเจริญผิดที่มากกว่าผู้ที่มีระบบภูมิคุ้มกันของร่างกายทำงานอย่างปกติ
เยื่อบุมดลูกเจริญผิดที่ อันตรายแค่ไหน?
โรคเยื่อบุมดลูกเจริญผิดที่ โดยทั่วไปแล้วไม่ใช่โรคร้ายแรง บางรายถ้าตรวจพบตั้งแต่เนิ่นๆ แพทย์อาจเพียงให้ตรวจติดตามอาการเป็นระยะ ยังไม่ต้องทำการรักษา หรือผ่าตัด
อย่างไรก็ตาม โรคนี้เป็นโรคเรื้อรัง ก่อให้เกิดผลกระทบต่อรอบประจำเดือน การมีเพศสัมพันธ์ การเคลื่อนไหวของลำไส้และกระเพาะปัสสาวะ อาการเจ็บปวดในอุ้งเชิงกราน อาการท้องอืด คลื่นไส้ และอาจสัมพันธ์กับภาวะซึมเศร้า ความอ่อนล้า ไปจนถึงภาวะเจริญพันธุ์
นอกจากนี้ เยื่อบุมดลูกเจริญผิดที่อาจพัฒนากลายเป็นการอักเสบหรือพังผืด ความอันตรายขึ้นอยู่กับบริเวณที่เยื่อบุมดลูกไปเจริญขึ้น รวมถึงขนาดของเยื่อบุมดลูกนั้น เช่น ถ้าเยื่อบุมดลูกไปเจริญใกล้รังไข่ หรือขวางทางท่อนำไข่ อาจทำให้ไข่ไม่สามารถตกได้ตามปกติ นำไปสู่ปัญหามีบุตรยาก
บางการศึกษาพบว่า เยื่อบุมดลูกเจริญผิดที่ อาจเพิ่มความเสี่ยงต่อโรคมะเร็งได้ แต่ความเสี่ยงไม่ได้สูงมาก
ภาวะอันตรายฉุกเฉินจากเยื่อบุมดลูกเจริญผิดที่อาจเกิดขึ้นได้ กรณีที่ถุงเลือด หรือถุงช็อกโกแลตซีสต์แตกออก จนเกิดการตกเลือดภายใน กรณีนี้มีโอกาสเป็นอันตรายถึงชีวิตได้
วิธีรักษาเยื่อบุมดลูกเจริญผิดที่
ปัจจุบันยังไม่มีวิธีรักษาโรคเยื่อบุมดลูกเจริญผิดโดยตรง การรักษาจึงมักมุ่งที่การควบคุมอาการ หลักการรักษามักพิจารณาจากความรุนแรงร่วมกับการวางแผนมีบุตร
วิธีรักษาเยื่อบุมดลูกเจริญผิดที่ เช่น
- รักษาด้วยยาแก้ปวดกลุ่มที่มีฤทธิ์ต้านการอักเสบ เพื่อลดอาการปวดประจำเดือนและปวดท้องน้อย ใช้ได้สำหรับผู้ป่วยที่ยังมีอาการไม่รุนแรงมาก
- รักษาด้วยยาฮอร์โมน (ยาคุมกำเนิด) ซึ่งมีฤทธิ์ควบคุมประจำเดือน อาจเป็นยากิน ยาฉีด ห่วงคุมกำเนิด ยาเหล่านี้มีฤทธิ์กดการทำงานของรังไข่ ทำให้รอยโรคของเยื่อบุโพรงมดลูกฝ่อลงได้ แต่ข้อเสียคือทำให้ผู้ป่วยไม่สามารถตั้งครรภ์ได้
- รักษาด้วยการผ่าตัด ปัจจุบันการผ่าตัดส่องกล้อง เป็นแนวทางหลักในการรักษาเยื่อบุมดลูกเจริญผิดที่ กรณีที่ผ่าตัดเฉพาะรอยโรค ข้อดีคือ เป็นการรักษาอวัยวะสืบพันธุ์เอาไว้ ทำให้ยังตั้งครรภ์ได้ ข้อเสียคืออาจกลับมาเป็นเยื่อบุมดลูกเจริญผิดที่ซ้ำได้อีก บางกรณีแพทย์อาจแนะนำให้ผ่าตัดมดลูกและรังไข่ออกทั้งหมด ข้อดีคือ ช่วยให้หายขาดจากโรค ข้อเสียคือทำให้ผู้ป่วยเข้าสู่ภาวะวัยทองก่อนเวลาอันควร อาจต้องรักษาด้วยการให้ฮอร์โมนทดแทน สำหรับผู้ที่วางแผนจะมีบุตร แพทย์อาจแนะนำให้ผ่าตัดรักษาเยื่อบุมดลูกเจริญผิดที่พร้อมกับผ่าคลอด
เยื่อบุโพรงมดลูกเจริญผิดที่ เป็นโรคที่มักไม่ก่อให้เกิดอันตรายร้ายแรง แต่ส่งผลระยะยาว ทำให้เกิดความเจ็บปวด ประจำเดือนผิดปกติ อาจต้องรับประทานยาคุมอาการ และต้องตรวจติดตามเป็นระยะ
ที่สำคัญคือ เป็นปัจจัยหนึ่งที่ส่งผลต่อการมีบุตร ดังนั้นการตรวจคัดกรองหรือการหมั่นสังเกตอาการของโรค เพื่อให้ทราบถึงภาวะนี้ตั้งแต่เนิ่นๆ จึงเป็นสิ่งที่ควรปฏิบัติ เพื่อจะได้วางแผนรักษาอย่างเหมาะสม
ปวดท้องน้อยบ่อยๆ ยิ่งเวลาประจำเดือนมายิ่งปวดมาก แต่ละครั้งจะจำเดือนมาเยอะ หลายวันว่าจะประจำเดือนหมด กลัวเป็นเยื่อบุมดลูกเจริญผิดที่ สงสัยว่าจะเป็นช็อกโกแลตซีสต์ แต่ไม่รู้ว่าจะตรวจที่ไหน ปรึกษาทีม HDcare ได้เลย เราพร้อมเป็นผู้ช่วยส่วนตัวดูแลสุขภาพคุณ สอบถามข้อมูลเบื้องต้นกับคุณหมอเฉพาะทาง ทำนัดปรึกษาคุณหมอได้รวดเร็ว หรือค้นหาแพ็กเกจตรวจคัดกรองโรคเยื่อบุมดลูกเจริญผิดที่ หรือโรคทางนรีเวชอื่นๆ จาก รพ. หรือคลินิกใกล้คุณได้ทันที คลิกที่นี่เลย
