ทำความรู้จัก ต่อมบาร์โธลิน ต่อมสำคัญของผู้หญิง

อวัยวะเพศหญิง เป็นหนึ่งในอวัยวะมีองค์ประกอบที่หลากหลาย โดยหนึ่งในต่อมสำคัญคือ ต่อมบาร์โธลิน เป็นต่อมขนาดเล็ก อยู่บริเวณด้านข้างของช่องคลอด ซึ่งหากเกิดความผิดปกติเกิดขึ้น จะรบกวนชีวิตประจำวันค่อนข้างมาก

ต่อมบาร์โธลิน คืออะไร ทำหน้าที่อะไร เกิดความผิดปกติอะไรได้บ้าง หากเกิดความปกติแล้วต้องรักษาอย่างไร มาทำความรู้จักต่อมบาร์โธลิน แบบเจาะลึก ได้ที่บทความนี้

ต่อมบาร์โธลิน คืออะไร ทำหน้าที่อะไร

ต่อมบาร์โธลิน (Bartholin Glands) เป็นต่อมขนาดเล็กประมาณเมล็ดถั่ว อยู่บริเวณข้างซ้ายและข้างขวาของรอยต่อข้างในแคม ทำหน้าที่สำคัญคือ การผลิตของเหลวที่ช่วยหล่อลื่นขณะมีเพศสัมพันธ์

โดยทั่วไปต่อมบาร์โธลินจะมีขนาดเล็กมาก จนคลำไม่พบ แต่หากมีความผิดปกติเกิดขึ้นอาจทำให้เกิดอาการบวม แดง และคลำพบก้อน หรือถุงน้ำได้

ต่อมบาร์โธลิน เกิดความผิดปกติอะไรได้บ้าง

ความผิดปกติที่พบได้บ่อยเกี่ยวกับต่อมบาร์โธลินมี 3 ประการหลักๆ ได้แก่

1. ต่อมบาร์โธลินอุดตัน 

คือภาวะที่ต่อมบาร์โธลินข้างใดข้างหนึ่งเกิดการอุดตัน ทำให้น้ำหล่อลื่นที่ถูกสร้างขึ้น ไม่สามารถผ่านออกมาได้ จนเกิดการสะสมค้างอยู่ในท่อ และบวมขึ้นเรื่อยๆ เมื่อคลำดูจะพบว่ามีลักษณะคล้ายถุงน้ำเป็นก้อนๆ 

ส่วนสาเหตุของการอุดตันนั้น มักเกิดจากการเสียดสีบริเวณอวัยวะเพศ เช่น สวมกางเกงชั้นในที่คับเกินไป หรือการปั่นจักรยาน ที่เกิดการกดทับบริเวณอวัยวะเพศบ่อยๆ อาการนี้พบมากในผู้หญิงวัยเจริญพันธุ์ 

2. ต่อมบาร์โธลินอักเสบ เป็นหนอง จากการติดเชื้อ

มักเป็นอาการต่อเนื่องจากการอุดตัน โดยเมื่อต่อมบาร์โธลินเกิดการอุดตัน จนเป็นถุงน้ำขึ้นมา ก็จะเพิ่มความเสี่ยงให้เชื้อโรคต่างๆ เช่น เชื้ออีโคไล (E.coli) หรือแบคทีเรียชนิดอื่นๆ เข้าไปสะสมอยู่ภายใน ผลที่ตามมาคือ ต่อมบาร์โธลินจะอักเสบ บวมแดง ปวด และเป็นหนอง

3.ต่อมบาร์โธลินอักเสบจากโรคติดต่อทางเพศสัมพันธ์

โรคติดต่อทางเพศสัมพันธ์บางโรค เช่น หนองในแท้ หนองในเทียม ก็อาจเป็นอีกสาเหตุ ที่ทำให้ให้ต่อมบาร์โธลินอักเสบขึ้นมาได้เช่นกัน

ฝีต่อมบาร์โธลิน ถุงน้ำต่อมบาร์โธลิน คืออะไร อาการ

ฝีต่อมบาร์โธลิน หรือ ถุงน้ำต่อมบาร์โธลิน (Bartholin’s Cyst) คือความผิดปกติที่พบได้บ่อยที่สุด และเป็นความผิดปกติที่คนทั่วไปรู้จักกันมากที่สุด โดยมีสาเหตุมาจากปัจจัยที่กล่าวไปในข้างต้น

ทั้งนี้ฝีต่อมบาร์โธลินในระยะเริ่มต้น หากยังไม่มีการอักเสบหรือยังมีขนาดเล็ก ผู้ป่วยอาจไม่รู้สึกถึงความผิดปกติใดๆ เลย แต่หากปล่อยทิ้งไว้ จนมีขนาดใหญ่ขึ้น และเกิดการติดเชื้อหรืออักเสบ ผู้ป่วยจะรู้สึกเจ็บ ปวดบริเวณตุ่มหนองขณะที่เคลื่อนไหว เช่น เดิน ลุก-นั่ง คลำเจอก้อนนูนที่อวัยวะเพศ รู้สึกปวด แสบๆ ขณะมีเพศสัมพันธ์ และอาจมีไข้ร่วมด้วย

การตรวจวินิจฉัยฝีต่อมบาร์โธลิน

เมื่อผู้ป่วยมาพบแพทย์ด้วยอาการที่สงสัยว่าอาจเป็นฝีต่อมบาร์โธลิน แพทย์จะซักประวัติเบื้องต้น รวมทั้งตรวจภายใน อาจมีการเก็บตัวอย่างสารคัดหลั่งบริเวณช่องคลอดส่งตรวจโรคและการติดเชื้อเพิ่มเติม

ในกรณีที่ผู้ป่วยอายุ 40 ปีขึ้นไป และแพทย์สงสัยว่ามีความเสี่ยง อาจตัดชิ้นเนื้อไปตรวจคัดกรองมะเร็งเพิ่มเติมด้วย

การรักษาฝีต่อมบาร์โธลิน

การรักษาฝีต่อมบาร์โธลิน มีหลากหลายแนวทาง ขึ้นอยู่กับอาการของแต่ละคน ดังนี้

1. กรณีที่อาการไม่รุนแรง ฝีมีขนาดเล็ก เป็นเพียงถุงน้ำ ยังไม่มีหนอง อาจไม่จำเป็นต้องรักษา แต่แพทย์จะแนะนำแนวทางในการดูแลตัวเองเบื้องต้นคือ ให้ผู้ป่วยนั่งแช่น้ำอุ่น หรือประคบอุ่นวันละ 2-3 ครั้ง อาการอักเสบก็จะค่อยๆ ทุเลาลง หากมีอาการปวดสามารถรับประทานยาแก้ปวดได้
2. กรณีที่อาการรุนแรง ถุงน้ำมีขนาดใหญ่ อักเสบ บวมแดงมาก มีหนอง อาจจำเป็นต้องผ่าตัดระบายหนองออก และหากเกิดซ้ำ แพทย์จะแนะนำให้ใช้วิธีผ่าตัดเปิดปากถุงน้ำออกแล้วเย็บปากถุงน้ำกับขอบแผล แต่หากรักษาด้วยวิธีการข้างต้นแล้วยังเป็นซ้ำอีก แพทย์อาจแนะนำให้ตัดต่อมบาร์โธลินออก แต่กรณีสุดท้ายจะพบได้น้อยมาก

ต่อมบาร์โธลิน แม้จะเป็นต่อมขนาดเล็ก แต่ก็ถือเป็นต่อมที่มีบทบาทสำคัญต่อระบบสืบพันธุ์เพศหญิง หากเกิดความผิดปกติขึ้น แม้จะไม่ร้ายแรงถึงชีวิต แต่ก็อาจกระทบต่อการใช้ชีวิตประจำวันได้ ดังนั้นการรักษาสุขอนามัยทางเพศที่ดี รวมทั้งตรวจภายในอย่างสม่ำเสมอ ก็จะช่วยลดความเสี่ยงของการเกิดโรคลงได้

คลำเจอถุงน้ำเล็กๆ บริเวณอวัยวะเพศ รู้สึกเจ็บๆ ปวด แสบ มีหนอง อยากปรึกษาคุณหมอ ตรวจให้แน่ชัด ทักหาทีม HDcare ได้เลย เราพร้อมเป็นผู้ช่วยส่วนตัวดูแลสุขภาพคุณ สอบถามข้อมูลเบื้องต้นกับคุณหมอเฉพาะทาง ทำนัดปรึกษาคุณหมอได้รวดเร็ว จาก รพ. หรือคลินิกใกล้คุณได้ทันที คลิกที่นี่เลย