เดือยฟันคืออะไร ใครบ้างที่ควรทำ?

พูดถึงปัญหาทางทันตกรรมทั่วไป สิ่งที่หลายคนกังวลก็คือการต้องสูญเสียฟันแท้และต้องใส่ฟันปลอมทั้งซี่ไปตลอดชีวิต แต่ไม่ใช่ทุกปัญหาทันตกรรมที่จำเป็นต้องถอนฟัน เพราะหากสามารถรักษาคลองรากฟันได้ก็มีโอกาสเก็บฟันแท้ไว้ได้เช่นกัน หนึ่งในอุปกรณ์ที่ทำให้คุณเก็บฟันแท้เอาไว้ได้ก็คือ “เดือยฟัน” นั่นเอง

เดือยฟัน คืออะไร?

เดือยฟัน (Dental post) คือวัสดุทางทันตกรรมชิ้นหนึ่ง ลักษณะเป็นแท่งเล็กๆ ใช้สำหรับใส่ลงไปในคลองรากฟัน (Root canal) หลังจากรักษารากฟันเสร็จแล้ว ช่วยให้สามารถใส่ครอบฟันได้ และฟันไม่แตกหักง่าย

โดยปกติ คลองรากฟันจะเป็นแหล่งรวมของเนื้อเยื่อเกี่ยวพัน เส้นประสาท และเส้นเลือดต่างๆ เพื่อให้สามารถเข้าไปหล่อเลี้ยงซี่ฟันให้เจริญเติบโตได้

เมื่อเกิดฟันผุลึกลงไปถึงคลองรากฟันจนอักเสบหรือติดเชื้อ เราจึงรู้สึกปวดและมีสีฟันคล้ำ หากทันตแพทย์ประเมินแล้วว่ายังสามารถเก็บฟันนั้นเอาไว้ได้ ก็จะทำการรักษาคลองรากฟัน

การรักษาคลองรากฟันคือการนำทั้งเส้นเลือดเส้นประสาทที่เสียหายออกไปทั้งหมด ทำให้ฟันด้านในกลายเป็นโล่งๆ กลวงเปล่า และอาจแตกหักได้หากปล่อยไว้นานๆ

จึงต้องมีการเติมเต็มพื้นที่ว่างนั้นด้วยการใส่ “เดือยฟัน” เปรียบเสมือนเสาหลักที่ช่วยค้ำจุนให้ฟันยืนตัวอยู่ได้ และรองรับการใส่ครอบฟันได้ด้วยนั่นเอง

แต่อย่างไรก็ตาม เดือยฟันไม่ได้ทำให้ฟันแข็งแรงขึ้น แต่เดือยฟันมีผลต่อความแข็งแรงของฟัน หากเนื้อฟันหายไปมากแล้วไม่ใส่เดือยฟันเพื่อเติมเต็ม อาจทำให้ฟันแตกได้ในภายหลัง

เดือยฟันเหมาะกับใคร?

อย่างที่กล่าวไปข้างต้นว่า การใส่เดือยฟันนั้นเป็นหนึ่งในขั้นตอนสำหรับผู้ที่รักษาคลองรากฟัน แต่ไม่ใช่ทุกคนที่รักษาคลองรากฟันจะต้องใส่เดือยฟัน เงื่อนไขสำหรับผู้ที่ควรใส่ อาจมีดังนี้

• ผู้ที่รักษาคลองรากฟันแล้วพบว่ามีเนื้อฟันเสียหายไปเกินครึ่ง
• ผู้ที่ฟันเสียหายลึก แต่ยังไม่ถึงกับต้องถอนฟัน
• ผู้ที่มีปัญหาฟันผุจนไม่สามารถรักษาด้วยการอุดฟันอย่างเดียวได้

แต่อย่างไรก็ตาม ทันตแพทย์จะเป็นผู้ประเมินความเหมาะสมว่าควรรักษาแบบไหนจึงจะเหมาะสมที่สุด ขึ้นอยู่กับอาการและผลเอ็กซเรยช่องปากเพื่อประกอบคำวินิจฉัย

เดือยฟันมีกี่ประเภท?

เดือยฟันในปัจจุบันมีอยู่ 2 ประเภทหลักๆ ดังนี้

1. เดือยฟันที่สร้างขึ้นเฉพาะราย (Custom post and core)

เดือยฟันที่สร้างขึ้นเฉพาะราย เป็นเดือยฟันที่ผลิตในห้องปฎิบัติการจากการพิมพ์ฟันมาก่อน เพื่อให้เหมาะสมกับแต่ละคน เมื่อทำการรักษาคลองรากฟันเสร็จแล้ว ทันตแพทย์อาจต้องนัดให้กลับมาใส่เดือยฟันอีกครั้งหลังจากผลิตเสร็จ

เดือยฟันสร้างขึ้นเฉพาะรายอาจทำจากวัสดุหลายประเภท ดังนี้

• เดือยฟันจากโลหะหล่อผสม (Casting alloys)
• เดือยฟันจากคอมโพสิตเสริมเส้นใย (Fiber-reinforced composites) สามารถลดความเสี่ยงการแตกหักของรากฟันได้ดี
• เดือยฟันจากโลหะผสมพื้นฐาน (Base metal casting alloys) มีความแข็งแรงสูง มากกว่ารากฟัน
• เดือยฟันจากโลหะหล่อผสมเจือทอง (Gold casting alloys) ทนต่อความร้อนและแรงบดเคี้ยวได้ดี

2. เดือยฟันสำเร็จรูป (Prefabricated post)

เดือยฟันสำเร็จรูป เป็นเดือยฟันที่ผลิตออกมาหลากหลายรูปแบบก่อนแล้ว มีทั้งแบบรูปร่างสอบ รูปร่างขนาน พื้นผิวเรียบและผิวเกลียว ไว้สำหรับให้ทันตแพทย์เลือกใช้กับผู้ใช้บริการได้ตามความเหมาะสม

เดือยฟันสำเร็จรูปอาจผลิตขึ้นจากวัสดุที่หลากหลายเช่นกัน ดังนี้

• เดือยฟันสำเร็จรูปจากเหล็กกล้าไร้สนิม (Stainless steel) มีการศึกษาพบว่ามีโอกาสทำให้เกิดฟันแตกหักโดยไม่สามารถบูรณะได้
• เดือยฟันสำเร็จรูปจากกระเบื้องเคลือบ (Porcelain) มีความสวยงามมากกว่าแบบเหล็ก สามารถทนทานต่อการแตกหักได้ดี
• เดือยฟันสำเร็จรูปจากคอมโพสิตเสริมเส้นใย (Fiber-reinforced composites) สามารถลดความเสี่ยงการแตกหักของรากฟันได้ดี

อย่างไรก็ตาม ปัจจุบันนี้เดือยฟันทั้งแบบสร้างขึ้นเฉพาะรายและแบบสำเร็จรูป จะนิยมใช้เดือยฟันที่ทำจากวัสดุคอมโพสิตเสริมเส้นใยมากขึ้น

เนื่องจากสามารถกระจายแรงบดเคี้ยวและแรงกระทำอื่นๆ ไปสู่เนื้อฟันได้ดีกว่า จึงมีโอกาสเกิดการแตกหักของรากฟันน้อยกว่าแบบอื่น

ขั้นตอนการเดือยฟัน

เมื่อรักษาคลองรากฟันเสร็จแล้ว ขั้นตอนการใส่เดือยฟันอาจมีดังนี้

1. ทันตแพทย์จะวินิจฉัยจากสภาพฟันและภาพเอ็กซเรย์ว่าสมควรรักษาคลองรากฟันร่วมกับการใส่เดือยฟันหรือไม่
2. หากเห็นสมควรว่าสามารถทำได้ ทันตแพทย์จะให้ยาระงับความรู้สึกเพื่อไม่ให้เกิดความเจ็บปวด
3. เมื่อยาออกฤทธิ์ ทันตแพทย์จะกรอฟันด้านบนสำหรับเตรียมใส่ครอบฟัน และกรอภายในรากฟันสำหรับเตรียมใส่เดือยฟัน
4. ทันตแพทย์จะพิมพ์รากฟันสำหรับผลิตเดือยฟันในห้องปฎิบัติการ
5. ในระหว่างนี้ทันตแพทย์จะใส่เดือยฟันชั่วคราว และครอบฟันชั่วคราวมาให้ก่อน
6. เมื่อถึงวันที่เดือยฟันของจริงเสร็จแล้ว ทันตแพทย์จะนัดให้มาใส่เดือยฟันจริงและครอบฟันจริงอีกครั้ง ซึ่งจะแนบสนิทกับคลองรากฟันมากกว่า

อย่างไรก็ตาม มีบางกรณีที่ทันตแพทย์เห็นว่าสามารถใช้เดือยฟันแบบสำเร็จรูปได้ ก็จะทำการใส่ให้เลยตั้งแต่ครั้งแรกที่กรอคลองรากฟัน

ใส่เดือยฟันแล้วจัดฟันได้ไหม?

หากใส่เดือยฟันตามด้วยครอบฟันแบบชั่วคราว สามารถจัดฟันได้ตามปกติ เพราะเดือยฟันไม่ได้มีผลต่อการเคลื่อนตัวของฟัน ผู้ที่มีแผนจะจัดฟันหลังจากรักษาคลองรากฟันหรือใส่เดือยฟัน ควรแจ้งกับทันตแพทย์ก่อนที่จะเริ่มการรักษา

แต่อย่างไรก็ตาม หากต้องการจัดฟันหลังจากที่สวมครอบฟันถาวรไปแล้ว ควรปรึกษาทันตแพทย์ให้ประเมินความแข็งแรงของวัสดุเดือยฟันและครอบฟันที่ใช้อยู่ว่าสามารถทนต่อแรงดึงของเครื่องมือจัดฟันได้หรือไม่

ทำเดือยฟันเจ็บไหม?

อาจมีอาการเจ็บบ้าง แต่ทันตแพทย์จะให้ยาระงับความรู้สึกชั่วคราว จึงไม่ต้องกังวลมากเกินไปเกี่ยวกับความเจ็บมากนัก

โดยสรุปแล้ว เดือยฟันเป็นอุปกรณ์ช่วยสำหรับผู้ที่ยังสามารถเก็บฟันแท้เอาไว้ได้โดยการรักษาคลองรากฟันร่วมกับการใช้ครอบฟัน ช่วยให้ฟันไม่แตกหักได้ง่าย

หากทันตแพทย์วินิจฉัยแล้วว่าการใส่เดือยฟันเป็นทางเลือกที่ดีในการรักษาคลองรากฟัน สามารถดูแพ็กเกจทำเดือยฟันได้ที่ HDmall ศูนย์รวมบริการสุขภาพ ทำฟัน และความงามที่ใหญ่ที่สุดในประเทศไทย