การเจาะน้ำไขสันหลังในผู้ใหญ่เป็นวิธีที่ไม่ใช่การตรวจแบบรักษาโดยทั่วไปที่จะสามารถพบได้บ่อยๆ ดังนั้นจึงยังมีข้อสงสัยสำหรับหลายๆ คน ว่าจะมีผลข้างเคียงหรืออันตรายมากน้อยหรือไม่และทำไปเพื่อจุดประสงค์ใด ทั้งนี้การเจาะน้ำไขสันหลังเป็นวิธีการตรวจที่มีความสำคัญมาก เพราะผลลัพธ์ที่ได้จะเป็นผลดีต่อการวินิจฉัยโรคแก่ผู้ป่วยอย่างยิ่ง
สารบัญ
การเจาะน้ำไขสันหลังในผู้ใหญ่คืออะไร
การเจาะน้ำไขสันหลังเป็นการเจาะน้ำที่อยู่ระหว่างช่องว่างใต้สมอง โดยแพทย์จะเป็นผู้ที่ตัดสินใจว่าสมควรทำหรือไม่ ในกรณีที่เกิดโรคภัยไข้เจ็บบางอย่างเท่านั้น เพื่อนำผลการตรวจที่ได้มาใช้ประโยชน์ทางการแพทย์สำหรับผู้ป่วยดังต่อไปนี้
- เจาะน้ำไขสันหลังเพื่อรักษาโรค เป็นการระบายน้ำในสมองเพื่อลดความดันในโพรงกะโหลกศีรษะ หรือในกรณีที่ผู้ป่วยเป็นโรคมะเร็งในเยื่อหุ้มสมองระยะแพร่กระจาย แพทย์จะใช้วิธีนี้เพื่อให้ยาเป็นการรักษาด้วยเช่นกัน
- นำผลที่ได้มาประกอบการวินิจฉัยโรคว่าผู้ป่วยมีการติดเชื้อที่เยื่อหุ้มสมองหรือไขสันหลังหรือไม่
- เพื่อให้ยาชาในกรณีการผ่าตัดรักษาโรคบางชนิด
น้ำหล่อเลี้ยงสมองหรือน้ำเลี้ยงไขสันหลัง (Cerebrospinal fluid : CSF) ที่เจาะได้นั้น เป็นน้ำที่อยู่ในชั้นของเยื่อหุ้มสมอง ซึ่งมีหน้าที่พยุงไม่ให้สมองและไขสันหลังเลื่อนไหล หากแพทย์มีความสงสัยว่าเยื่อหุ้มสมองและไขสันหลังอาจมีความผิดปกติก็มักจะมีการสั่งตรวจด้วยวิธีนี้
การเจาะน้ำไขสันหลังอันตรายหรือไม่
เมื่อผู้ป่วยอยู่ในท่านอนตะแคงและงอเข่าชิดหน้าอกแล้ว แพทย์จะทำความสะอาดผิวหนังและให้ยาชาบริเวณกระดูกสันหลังระดับเอว เมื่อทำการเจาะและดูดน้ำหล่อเลี้ยงไขสันหลังออกในปริมาณที่ต้องการแล้วก็ปิดแผล ทั้งนี้การเจาะน้ำไขสันหลังยังคงมีความรู้สึกเจ็บ แต่พบว่ามีจำนวนน้อยมากที่จะเกิดอาการแทรกซ้อนจนเกิดอันตรายขั้นรุนแรงเช่นหัวใจหยุดเต้น ซึ่งมักจะเกิดขึ้นได้กับผู้ป่วยที่เจาะระบายน้ำหล่อเลี้ยงจำนวนมาก
อาการข้างเคียงที่อาจพบได้นั่นคืออาจมีการปวดศีรษะหรือปวดหลัง แต่หลังจากการเจาะแล้วพบว่าผลเสียระยะยาวหลังการเจาะยังไม่มี โดยผู้ป่วยที่มีโรคต่อไปนี้ห้ามทำการเจาะน้ำไขสันหลังคือ มีเนื้องอกหรือก้อนเลือดในสมอง มีความดันในกะโหลกสูง มีเลือดออกง่าย มีแผลอยู่แล้วในบริเวณที่จะต้องเจาะ มีการติดเชื้อบริเวณที่ต้องแทงเข็มเพื่อเจาะ และผู้ป่วยประเภทดิ้นที่ไม่ให้ความร่วมมือ เป็นต้น
ราคาการเจาะน้ำไขสันหลังในผู้ใหญ่
การเจาะน้ำไขสันหลังเป็นการใช้อุปกรณ์ทางการแพทย์อย่างเช่นเข็มเจาะเข้าทางด้านหลัง อีกทั้งยังเป็นการตัดสินใจของแพทย์ว่าควรต้องทำหรือไม่ในผู้ป่วยแต่ละราย
ดังนั้นจึงควรปรึกษาราคาจากแพทย์ในโรงพยาบาลก่อนเข้ารับบริการ หรือสอบถามแพทย์จะได้ความกระจ่างชัดเจนดีกว่า ซึ่งถ้าเป็นโรงพยาบาลเอกชนก็ย่อมมีราคาสูงกว่าโรงพยาบาลรัฐบาล
วิธีการเตรียมตัวและการพักฟื้น
- ผู้ที่เข้ารับการเจาะน้ำไขสันหลังไม่ต้องงดอาหารหรือน้ำ
- ญาติหรือผู้ป่วยต้องมีความเข้าใจกับความจำเป็นของแพทย์และประโยชน์ที่จะได้รับหลังการเจาะ
- ในการเจาะน้ำไขสันหลังไม่ต้องมีการพักฟื้นหรือนอนพักในโรงพยาบาล ยกเว้นกรณีที่ผู้ป่วยต้องนอนรักษาอยู่แล้ว เมื่อเจาะเสร็จเรียบร้อยก็ต้องนอนพักฟื้นเพื่อรักษาโรคเดิมต่อเนื่อง
วิธีการดูแลตัวเองหลังการเจาะน้ำไขสันหลัง
- เมื่อเจาะน้ำไขสันหลังเสร็จแล้วควรนอนหงายนิ่งๆ ประมาณ 6 – 8 ชั่วโมง เพื่อให้แผลเจาะติดกันสนิทและน้ำไขสันหลังไม่ไหลออก อีกทั้งยังสามารถรับประทานอาหารและน้ำ รวมทั้งเข้าห้องน้ำได้ตามปกติ
- แผลเจาะมีขนาดเล็กเท่าการเจาะเลือดทั่วไป เพราะฉะนั้นจึงปิดแผลด้วยปลาสเตอร์เพื่อไม่ให้เลือดซึมออก หากไม่พบว่ามีเลือดซึมออกก็สามารถแกะปลาสเตอร์ออกแล้วโดนน้ำได้ตามปกติ
เมื่อทำการเจาะน้ำไขสันหลังเสร็จสิ้นแล้ว แพทย์จะนัดมาฟังผลภายหลัง ซึ่งหากพบว่ามีอาการผิดปกติ เช่น ตาพร่า ง่วงซึม เวียนศีรษะ หรือมีอาการผิดปกติใดๆ อย่าละเลยหรือปล่อยไว้ให้อาการหนัก แต่ควรรีบมาพบแพทย์เพื่อทำการรักษาต่อไป
เปรียบเทียบราคาแพ็กเกจตรวจสุขภาพ
ที่มาของข้อมูล
- Cerebrospinal fluid: Physiology and utility of an examination in disease states. UpToDate. (https://www.uptodate.com/contents/cerebrospinal-fluid-physiology-and-utility-of-an-examination-in-disease-states)
- Cerebrospinal Fluid (CSF) Leak: Causes, Symptoms, & Treatments. Cleveland Clinic. (https://my.clevelandclinic.org/health/diseases/16854-cerebrospinal-fluid-csf-leak)
- Overview and Importance of Cerebrospinal Fluid. Verywell Health. (https://www.verywellhealth.com/cerebrospinal-fluid-514082)