อะเซลาสทีน (Azelastine) เป็นยาในกลุ่มยาแก้แพ้ที่วางจำหน่ายทั้งในรูปแบบของยาหยอดตา สำหรับรักษาโรคเยื่อบุตาอักเสบจากภูมิแพ้ และยาหยอดจมูก รักษาโรคเยื่อบุโพรงจมูกอักเสบจากภูมิแพ้
Azelastine เป็นยาที่ออกฤทธิ์เร็ว เห็นผลในเวลาไม่นาน และมักใช้เฉพาะที่ (topical) เช่น สเปรย์พ่นจมูกหรือยาหยอดตา เพื่อลดผลข้างเคียงที่เกิดจากการใช้ยาในรูปแบบรับประทาน
สารบัญ
สรรพคุณและข้อบ่งใช้ของ Azelastine
- รักษาโรคเยื่อบุตาอักเสบจากภูมิแพ้ (Allergic conjunctivitis)
- รักษาโรคเยื่อบุตาอักเสบจากภูมิแพ้ชนิดเป็นทั้งปี (Perennial conjunctivitis)
- รักษาโรคเยื่อบุโพรงจมูกอักเสบจากภูมิแพ้ (Allergic rhinitis)
กลไกการออกฤทธิ์ของ Azelastine
อะเซลาสทีนเป็นอนุพันธ์ของธาลาซิโนน (Phthalazinone) ที่ออกฤทธิ์โดยยับยั้งตัวรับฮิสตามีน หรือสารก่อภูมิแพ้ ชนิดที่ 1 (H1-receptor) ที่ถูกปลดปล่อยออกมาเข้าจับกับตัวรับและตอบสนองต่อการแพ้ได้ นอกจากนี้แล้วอะเซลาสทีนยังมีฤทธิ์ยับยั้งการรวมตัวกันของสารสื่อกลางการอักเสบ ได้แก่ ลิวโคไตรอีน (Leukotriene) PAF (Platelet activation factor: แฟกเตอร์ที่กระตุ้นการทำงานของเกล็ดเลือด) เซโรโทนิน (Serotonin) และเม็ดเลือดขาวชนิดอีโอซิโนฟิล (Eosinophil)
- ยับยั้งตัวรับฮีสตามีนชนิด H₁ (H₁-receptor antagonist) ช่วยลดอาการแพ้ เช่น คัน น้ำมูกไหล และจาม
- ลดการปล่อยสารก่อการอักเสบ เช่น leukotrienes และ cytokines มีผลต้านการอักเสบ ช่วยลดอาการบวมและระคายเคือง
- มีฤทธิ์ต้านฮีสตามีนแบบ dual action ต้านฮีสตามีนโดยตรง ลดการปล่อยสารก่อภูมิแพ้
ขนาดและวิธีการใช้ยา Azelastine
- ข้อบ่งใช้สำหรับเยื่อบุตาอักเสบจากภูมิแพ้ ยาในรูปแบบยาหยอดตา
- ขนาดการใช้ยาในผู้ใหญ่ หยอดวันละ 2 ครั้ง สามารถเพิ่มขนาดการหยอดตาได้สูงสุดวันละ 4 ครั้ง
- ขนาดการใช้ยาในเด็กอายุ 12-17 ปี ใช้ขนาดเดียวกันกับในผู้ใหญ่
- ข้อบ่งใช้สำหรับเยื่อบุตาอักเสบจากภูมิแพ้ ชนิดเป็นทั้งปี ยาในรูปแบบยาหยอดตา
- ขนาดการใช้ยาในผู้ใหญ่ หยอดวันละ 2 ครั้ง สามารถเพิ่มขนาดการหยอดตาได้สูงสุดวันละ 4 ครั้ง โดยใช้ยาต่อเนื่องนานที่สุดไม่เกิน 6 สัปดาห์
- ขนาดการใช้ยาในเด็กอายุ 12-17 ปี ใช้ขนาดเดียวกันกับในผู้ใหญ่
- ข้อบ่งใช้สำหรับเยื่อบุโพรงจมูกอักเสบจากภูมิแพ้ ยาในรูปแบบสเปรย์พ่นจมูก
- ขนาดการใช้ยาในผู้ใหญ่ พ่นสเปรย์ลงในจมูกแต่ละข้าง ข้างละ 1 สเปรย์ วันละ 2 ครั้ง
- ขนาดการใช้ยาในเด็กอายุ 6-17 ปี ใช้ขนาดเดียวกันกับในผู้ใหญ่
ผลข้างเคียงของยา Azelastine
ผลข้างเคียงอันไม่พึงประสงค์ของยาอะเซลาสทีน ได้แก่ รู้สึกขมคอ (หากพ่นจมูกผิดวิธีและยาไหลลงคอ) ระคายเคืองตา ตาอักเสบ (ยาในรูปแบบยาหยอดตา) ระคายเคืองจมูก คันจมูก จาม (ยาในรูปแบบสเปรย์พ่นจมูก) อาการอื่นๆ ที่อาจพบได้ เช่น ปากแห้ง คลื่นไส้ อ่อนแรง ปวดศีรษะ ง่วงซึม
ข้อควรระวังของยา Azelastine
- ยาถูกจัดอยู่ในกลุ่ม Category C (ทั้งยาชนิดยาหยอดตาและสเปรย์พ่นจมูก) ตามดัชนีความปลอดภัยการใช้ยาในหญิงตั้งครรภ์ (Pregnancy Safety Index) ควรใช้ยานี้เฉพาะเมื่อแพทย์มีความเห็นว่า ผู้ป่วยจะได้รับประโยชน์จากยามากกว่าความเสี่ยงรุนแรงที่จะเกิดขึ้นต่อทารกในครรภ์
- ควรระวังการใช้ยานี้ในสตรีให้นมบุตร และในเด็ก
- ควรหลีกเลี่ยงการสัมผัสกันของตัวยากับคอนแทกเลนส์ชนิดอ่อน (Soft contact lens) หากสวมใส่คอนแทกเลนส์ แนะนำให้ใช้ยาในช่วงที่ไม่ได้ใส่คอนแทกเลนส์ หรือถอดคอนแทกเลนส์ออกก่อนหยอดยา
- ยานี้อาจทำให้เกิดการระคายเคืองตา และทำให้เกิดอาการง่วงได้ หากเกิดอาการดังกล่าว ควรหลีกเลี่ยงการทำงานร่วมกับเครื่องจักร หรือขับขี่ยานพาหนะ เนื่องจากอาจทำให้เกิดอันตรายได้
- ไม่แนะนำให้ใช้ยานี้ร่วมกับแอลกอฮอล์ เนื่องจากอาจเสริมฤทธิ์ในการกดประสาท
- การใช้ยาพ่นจมูก 1 ครั้งมีปริมาณยาเทียบเท่ากับประมาณ 140 ไมโครกรัม