ผ่าตัดรักษาภาวะน้ำคั่งในโพรงสมอง ด้วยการใส่ท่อระบายน้ำจากโพรงสมองเข้าสู่ช่องท้อง

การผ่าตัดใส่สายระบายน้ำเพื่อรักษาความดันสมอง จากไขสันหลัง สู่ช่องท้องคืออะไร?
การผ่าตัดใส่สายระบายน้ำเพื่อรักษาความดันสมอง จากไขสันหลังสู่ช่องท้อง (Lumbro-Peritoneal Shunt) คือ การรักษาภาวะน้ำคั่งในโพรงสมอง ด้วยการผ่าตัดใส่ท่อขนาดเล็กพร้อมกับวาล์วความดันเพื่อเป็นที่กักเก็บและทางเดินใหม่ของน้ำไขสันหลัง ช่วยให้สามารถระบายปริมาณน้ำไขสันหลังส่วนที่มากเกินไปออกไปจากร่างกายได้

แพทย์จะต่อสายระบายจากช่องไขสันหลังที่หลังส่วนล่าง แล้วร้อยสายระบายจากด้านในผิวหนังไปเชื่อมกับสายระบายที่ตำแหน่งช่องท้อง ซึ่งโดยปกติช่องท้องของเราจะมีลักษณะเป็นถุงและมีอวัยวะต่างๆ อยู่ภายใน เช่น ตับ ม้าม ไต ลำไส้ หลังจากน้ำไขสันหลังไหลผ่านสายระบายเข้ามาที่ช่องท้อง ก็จะไปรวมตัวอยู่กับอวัยวะเหล่านี้ที่อยู่ด้านในช่องท้อง จากนั้นจะดูดซึมเข้าสู่กระแสเลือด และระบายออกจากร่างกายในรูปของปัสสาวะ

ชนิดของสายระบายน้ำไขสันหลัง
สายระบายน้ำไขสันหลังแบ่งออกได้ 2 ชนิดคือ

• สายระบายที่ปรับความดันไม่ได้ (Non Programmable Valve หรือ Fixed-Pressure Valve)
• สายระบายที่ปรับความดันได้ (Programmable Valve หรือ Adjustable-Pressure Valve)

ปัจจุบัน การผ่าตัดใส่สายระบายจากไขสันหลังสู่ช่องท้องจะนิยมใช้สายระบายที่ปรับความดันได้มากกว่า เพื่อป้องกันโอกาสที่น้ำไขสันหลังจะยังระบายออกได้ไม่มากพอหรือมากเกินไปหลังผ่าตัด จนทำให้เกิดภาวะสมองบวมหรือยุบตัวมากเกินไป

สำหรับวิธีการปรับความดันของน้ำจากสายระบายนั้น แพทย์จะใช้อุปกรณ์แม่เหล็กไร้สายในการปรับความดันน้ำผ่านวาล์วที่ติดตั้งไว้กับสายระบาย เป็นการปรับความดันน้ำจากภายนอกร่างกาย ไม่จำเป็นต้องใช้วิธีผ่าตัด

สายระบายน้ำไขสันหลัง มีอายุการใช้งานนานแค่ไหน?
โดยทั่วไปสายระบายน้ำไขสันหลังจะเป็นวัสดุทางการแพทย์ที่ใช้งานได้แบบถาวรตลอดชีวิต ไม่จำเป็นต้องถอดเปลี่ยนภายหลัง นอกเสียจากแพทย์ตรวจพบความเสียหายของสายระบาย หรือมีโรคประจำตัวอื่นๆ ที่ทำให้ต้องผ่าตัดเปลี่ยนสายระบายอีกครั้ง
ข้อดีของการผ่าตัดใส่สายระบายน้ำเพื่อรักษาความดันสมอง จากไขสันหลัง สู่ช่องท้อง
การผ่าตัดใส่สายระบายเพื่อรักษาภาวะน้ำคั่งในโพรงสมองเป็นการผ่าตัดเล็ก ใช้เวลาในการผ่าตัดไม่ถึง 1 ชั่วโมง แต่ให้ผลลัพธ์ในการรักษาค่อนข้างมีประสิทธิภาพและยังมีแผลเล็ก ทำให้มีโอกาสเกิดผลข้างเคียงได้ค่อนข้างต่ำ

การผ่าตัดใส่สายระบายน้ำเพื่อรักษาความดันสมอง จากไขสันหลัง สู่ช่องท้อง ถ้าไม่ทำจะเกิดอะไรขึ้น?
หากรักษาภาวะน้ำคั่งในโพรงสมองช้าเกินไป ความผิดปกติที่เกิดขึ้นอาจส่งผลทำให้ผู้ป่วยเป็นโรคสมองเสื่อมโดยสมบูรณ์ได้ รวมถึงมีโอกาสที่สมรรถภาพร่างกายจะเสื่อมตัวหนักขึ้นถึงขั้นเป็นผู้ป่วยติดเตียง

ภาวะน้ำคั่งในโพรงสมองในระดับที่รุนแรงมากๆ และไม่รีบรักษา ยังส่งผลทำให้ผู้ป่วยกลั้นทั้งปัสสาวะและอุจจาระไม่ได้ ซึ่งสามารถส่งผลต่อสุขอนามัยร่างกาย และเสี่ยงต่อการติดเชื้อโรคต่างๆ ได้ง่าย

นอกจากนี้การละเลยอาการจากภาวะน้ำคั่งในโพรงสมองยังเสี่ยงทำให้ผู้ป่วยเกิดอุบัติเหตุจนพิการ หรือร่างกายได้รับบาดเจ็บอย่างรุนแรงได้ เช่น กระดูกหัก เส้นประสาทกดทับ และทำให้เกิดภาวะแทรกซ้อนตามมาได้อีกหลายอย่าง

การผ่าตัดใส่สายระบายน้ำเพื่อรักษาความดันสมอง จากไขสันหลัง สู่ช่องท้อง นอนโรงพยาบาลกี่คืน?
ผู้เข้ารับบริการจะนอนพักฟื้นหลังผ่าตัดที่โรงพยาบาลประมาณ 2-7 วัน ขึ้นอยู่กับการประเมินจากแพทย์

ขั้นตอนการผ่าตัดใส่สายระบายน้ำเพื่อรักษาความดันสมอง จากไขสันหลัง สู่ช่องท้อง

• ผู้เข้ารับบริการถูกจัดให้อยู่ในท่านอนตะแคง หลังชิดกับขอบเตียง
• วิสัญญีแพทย์วางยาสลบผู้เข้ารับบริการ
• แพทย์กรีดเปิดแผลขนาดเล็กที่หลังส่วนล่าง แล้วใช้เข็มสอดเข้าชั้นเยื่อหุ้มสมองชั้นกลางกับชั้นในเพื่อเปิดช่องว่างสำหรับใส่สายระบาย จากนั้นใส่สายระบายเข้าไปในช่องว่างนั้น
• แพทย์กรีดเปิดแผลอีกตำแหน่งที่ช่องท้อง และใส่สายระบายเข้าไป ร้อยไปตามแนวกระดูกสะโพกหรือกระดูกซี่โครง
• แพทย์ทดสอบว่าน้ำไขสันหลังสามารถไหลผ่านสายระบายได้ดีหรือไม่ จากนั้นต่อสายระบายเข้ากับวาล์วเปิดปิดซึ่งจะติดตั้งอยู่ด้านในผิวหนังตรงส่วนเอว
• แพทย์เย็บปิดแผล
• แพทย์ปรับความดันน้ำในสายระบายผ่านอุปกรณ์แม่เหล็กไร้สาย จากนั้นส่งตัวผู้ป่วยไปเฝ้าดูอาการต่อที่ห้องพักฟื้น