ขูดมดลูก ลดเสี่ยง ลดโรค ผู้หญิงต้องรู้

หากคุณมีเลือดไหลออกจากช่องคลอด หรือแพทย์สงสัยว่าอาจเป็นมะเร็งเยื่อบุโพรงมดลูก เกิดเนื้องอกที่รกในครรภ์ อาการเหล่านี้รักษาได้ด้วยการขูดมดลูก

แม้ผู้หญิงส่วนใหญ่มักจะกังวลเมื่อได้ยินการรักษาด้วยการขูดมดลูก แต่การทำความเข้าใจทั้งการเตรียมตัว ขั้นตอน และการดูแลตัวเองหลังขูดมดลูก เพื่อลดโอกาสเกิดอาการแทรกซ้อน ก็อาจช่วยคลายความกังลได้

ในบทความนี้ HDmall.co.th ได้สรุปข้อมูลในหัวข้อสำคัญๆ ของการขูดมดลูกมาฝากกัน

เลือกอ่านข้อมูลการขูดมดลูกได้ที่นี่

ขยาย

ปิด

ขูดมดลูกคืออะไร?
ขูดมดลูกช่วยอะไร?
ใครที่ควรขูดมดลูก?
การเตรียมตัวก่อนขูดมดลูก
ขั้นตอนการขูดมดลูก
การดูแลตัวเองหลังขูดมดลูก
ผลข้างเคียงของการขูดมดลูก
ความเสี่ยงของขูดมดลูก
ขูดมดลูกเจ็บไหม?
ขูดมดลูกพักฟื้นกี่วัน?
ขูดมดลูกใช้เวลานานไหม?

ขูดมดลูกคืออะไร?

การขูดมดลูก (Dilation And Curettage: D&C) คือใช้เครื่องมือขนาดเล็กขยายหรือเปิดช่องปากมดลูก จากนั้นใช้เครื่องมือ Curettes ขูดเอาเยื่อบุที่อยู่ข้างในโพรงมดลูกออกมา บางครั้งก็อาจเป็นชิ้นเนื้อเยื่อบุที่ตกค้างอยู่ในโพรงมดลูก

ขูดมดลูกช่วยอะไร?

การขูดมดลูกเป็นวิธีสำหรับผู้ที่มีความผิดปกติของมดลูก ถ้าไม่ทำอาจเกิดอันตรายแก่ร่างกายได้ เช่น การตกเลือด การติดเชื้อ เป็นต้น

ประโยชน์ของการขูดมดลูกแบ่งได้ 2 ประเภทหลักๆ ดังนี้

ขูดมดลูกเพื่อวินิจฉัยโรค เป็นการเก็บตัวอย่างเนื้อเยื่อบุโพรงมดลูก (Endometrium) เพื่อวินิจฉัยความผิดปกติของมดลูกที่เกิดขึ้น
ขูดมดลูกเพื่อรักษา (Therapeutic D And C) เป็นการขูดเนื้อเยื่อบุข้างในโพรงมดลูก ซึ่งใช้สำหรับการรักษาอาการที่ผิดปกติ

ใครที่ควรขูดมดลูก?

ผู้ที่เกิดภาวะเลือดไหลออกมาจากช่องคลอดผิดปกติ
ผู้หญิงที่ถึงวัยหมดประจำเดือนแล้ว แต่ยังมีเลือดออก
ผู้ที่สงสัยว่ามีความผิดปกติของเซลล์เนื้อเยื่อบุข้างในโพรงมดลูกเกิดขึ้น เช่น มะเร็งเยื่อบุโพรงมดลูก (Endometrial Cancer) ภาวะเยื่อบุโพรงมดลูกที่หนาตัวผิดปกติ (Endometrial Hyperplasia) ติ่งเนื้อเยื่อบุโพรงมดลูก (Endometrial Polyp)
ผู้ที่เกิดภาวะเลือดไหลออกจากช่องคลอดจำนวนมากหรือนานเกินไป และไม่สามารถรักษาด้วยการใช้ยาได้
ผู้ที่เกิดภาวะครรภ์ไข่ปลาอุก (Molar Pregnancy) หรือเนื้องอกที่รกในครรภ์
ผู้ที่เคยมีประวัติแท้งบุตร หากไม่แน่ใจว่ามีเนื้อเยื่อตกค้างอยู่หรือไม่ อาจต้องขูดมดลูกเพื่อป้องกันไม่ให้เกิดการตกเลือด
ผู้ที่ต้องการทำแท้งแบบถูกกฎหมาย และพิจารณาแล้วว่าให้สามารถทำแท้งได้ โดยผู้ที่รับการทำแท้งอาจต้องขูดมดลูกไปด้วย
ผู้ที่มีการตกเลือดหลังคลอด (Postpartum Hemorrhage) คือมีเลือดออกจำนวนมากเกินไปหลังคลอดบุตร
โรคติดต่อทางเพศสัมพันธ์บางชนิด

การเตรียมตัวก่อนขูดมดลูก

หลังปรึกษาแพทย์และตกลงนัดหมายกันแล้ว แพทย์อาจแนะนำให้เตรียมตัว ดังนี้

มาถึงก่อนเวลานัดอย่างน้อย 3-4 ชั่วโมง เพื่อตรวจเช็กร่างกายก่อนขูดมดลูก เช่น เอกซเรย์ปอด ตรวจคลื่นหัวใจ วัดความดัน เป็นต้น
งดอาหารและน้ำ 8 ชั่วโมง เพื่อลดโอกาสสำลักอาหารและน้ำ และนอนหลับพักผ่อนให้เพียงพอ
งดแต่งหน้า ทาปาก และทาเล็บ เพื่อความสะอาดและความสะดวกของแพทย์ จะได้ดูการไหลเวียนของเลือด และดูสีของเล็บว่ามีเลือดคลั่งหรือไม่
งดใส่เครื่องประดับทุกชนิด และงดนำสิ่งของมีค่าติดตัวมา ถอดคอนแทคเลนส์ หากใส่ฟันปลอมก็ต้องถอดออกด้วย
อาจมีงดยาบางชนิด เช่น ยาป้องกันการแข็งตัวของเลือด แอสไพริน สมุนไพร หรืออาหารเสริมที่อาจทำให้เลือดออกมากขึ้น ซึ่งขึ้นอยู่กับการวินิจฉัยของแพทย์
ควรเตรียมผ้าอนามัยไปด้วย สำหรับไว้ใช้หลังจากการขูดมดลูกเรียบร้อยแล้ว เผื่อไว้กรณีที่ยังมีเลือดออก
พาญาติมาด้วย เพื่อช่วยพากลับบ้านและอาจต้องอยู่เฝ้าอาการในกรณีหากต้องนอนพักรักษาตัวที่โรงพยาบาล

ขั้นตอนการขูดมดลูก

การขูดมดลูกมี 2 แบบหลักๆ คือ การถ่างขยายปากมดลูกร่วมกับการขูดมดลูก เพื่อรักษาอาการผิดปกติ และการขูดมดลูกแบบแยกส่วน ทำเพื่อตรวจหาโรคและรักษา โดยทั้ง 2 แบบมีขั้นตอนที่คล้ายกันดังต่อไปนี้

ขั้นตอนการถ่างขยายปากมดลูกร่วมกับการขูดมดลูก (Dilatation And Curettage)

ทำความสะอาดด้วยน้ำยาฆ่าเชื้อภายนอกปากมดลูก และบริเวณผิวหนังใกล้เคียง
ใช้ผ้าสะอาดปลอดเชื้อในการปูคลุมขณะรักษา
อาจมีการส่องกล้องตรวจโพรงมดลูก (Hysteroscopy) เพื่อป้องกันความผิดพลาดในการตรวจดูภายในที่เนื้อเยื่อในโพรงมดลูกก่อนทำการรักษา
ใส่เครื่องมือเพื่อที่ช่วยเปิดปากมดลูกที่เรียกว่า ทีนาคูลัม (Tenaculum)
ใส่เครื่องมือที่เรียกว่าคีมถ่างช่องคลอด หรือสเปคคูลั่ม (Speculum) เพื่อขยายผนังช่องคลอดและเปิดออกทำให้เห็นปากมดลูก
ใช้ยาสลบเพื่อระงับอาการปวด และอาจฉีดยาแก้ปวดร่วมกับยานอนหลับด้วย แต่ก็ยังมีที่ใช้การให้ยาชาบริเวณที่คอของปากมดลูก ทั้งนี้ขึ้นอยู่กับขั้นตอนในการรักษาของผู้ที่เข้ารับการรักษาแต่ละราย ระหว่างนี้แพทย์จะคอยดูสัญญาณชีพของผู้ที่เข้ารับการรักษาด้วย
แพทย์วัดขนาดความยาวของโพรงมดลูกด้วยเครื่องมือวัดที่เรียกว่า ยูเทอรีน ซาวด์ (Uterine Sound) และขยายปากมดลูกด้วยเครื่องมือถ่างช่องคลอดแบบปากเป็ด ที่เรียกว่า ฮีการ์ ไดเลเตอร์ (Hegar’s Dilator)
หลังจากที่มดลูกขยายตัวแล้ว แพทย์จะนำ Curettes ซึ่งเป็นเครื่องมือขูดคล้ายช้อนสอดเข้าไป เพื่อขูดเนื้อเยื่อบุโพรงมดลูกออกทั้งหมด
เมื่อขูดเนื้อเยื่อบุมดลูกทั้งหมดออกมาแล้ว แพทย์จะนำเครื่องมือออก และนำเนื้อเยื่อบุที่ได้ไปตรวจวินิจฉัยต่อไป เพื่อหาสาเหตุที่ทำให้มดลูกเกิดความผิดปกติ

ขั้นตอนการขูดมดลูกแบบแยกส่วน (Fractional Curettage)

ทำความสะอาดด้วยน้ำยาฆ่าเชื้อภายนอกปากมดลูก และบริเวณผิวหนังใกล้เคียง
ใช้ผ้าสะอาดปลอดจากเชื้อในการปูคลุมขณะรักษา
อาจมีการส่องกล้องตรวจโพรงมดลูก (Hysteroscopy) เพื่อตรวจดูภายในโพรงมดลูกก่อนทำการรักษา
ใส่เครื่องมือเพื่อที่จะช่วยในการเปิดปากมดลูกที่เรียกว่า ทีนาคูลัม (Tenaculum) เพื่อจับปากมดลูก
ใส่เครื่องมือที่เรียกว่าคีมถ่างช่องคลอด หรือสเปคคูลั่ม (Speculum) เพื่อขยายผนังช่องคลอดและเปิดออกทำให้เห็นปากมดลูก
ใช้ยาสลบเพื่อระงับอาการปวด และอาจฉีดยาแก้ปวดร่วมกับยานอนหลับด้วย แต่ก็ยังมีที่ใช้การให้ยาชาบริเวณที่คอของปากมดลูก ทั้งนี้ขึ้นอยู่กับขั้นตอนในการรักษาของแต่ละราย โดยแพทย์จะคอยดูสัญญาณชีพตลอดการรักษา
แพทย์ขูดเนื้อเยื่อบุที่อยู่ภายในคอของปากมดลูก ก่อนจะวัดขนาดความยาวของโพรงมดลูกต่อไป
แพทย์วัดขนาดความยาวของโพรงมดลูกด้วยเครื่องมือ ยูเทอรีน ซาวด์ (Uterine Sound) และขยายปากมดลูกด้วยเครื่องมือถ่างช่องคลอดแบบปากเป็ดที่เรียกว่า ฮีการ์ ไดเลเตอร์ (Hegar’s Dilator)
หลังจากที่มดลูกขยายตัวแล้ว แพทย์จะนำ Curettes ซึ่งเป็นเครื่องมือขูดคล้ายช้อนสอดเข้าไปขูดเนื้อเยื่อบุในโพรงมดลูกออก
เมื่อขูดเนื้อเยื่อบุมดลูกทั้งหมดออกมาแล้ว แพทย์จะนำเครื่องมือออก และนำเนื้อเยื่อบุที่ได้ไปตรวจวินิจฉัยต่อไป

การดูแลตัวเองหลังขูดมดลูก

พักผ่อนให้เพียงพออย่างน้อย 1-2 วัน จึงจะสามารถกลับมาใช้ชีวิตประจำวันได้ตามปกติ
อาจมีเลือดออกมาบ้างเล็กน้อย แต่จะค่อยๆ น้อยลงจนเป็นปกติ แต่หากเลือดยังออกมากจนชุ่มผ้าอนามัย 1 แผ่นใน 30 นาทีถึง 1 ชั่วโมง ให้ไปพบแพทย์ทันที
ผู้ที่เข้ารับการรักษาบางรายอาจได้รับยาปฏิชีวนะเพื่อป้องกันการติดเชื้อ ให้ทานยาตามที่แพทย์สั่งอย่างเคร่งครัด
ไม่ควรทำกิจกรรมหรือทำงานที่ต้องออกแรงอย่างหนัก ให้เริ่มจากสิ่งที่ไม่ต้องใช้แรงไปก่อน แล้วค่อยเพิ่มการออกแรงให้มากขึ้นทีละน้อย
รักษาความสะอาดของร่างกาย โดยจะเช็ดตัวหรืออาบน้ำก็ได้ รวมถึงจุดซ่อนเร้นด้วย แต่ไม่ควรสวนล้าง ให้คอยเปลี่ยนผ้าอนามัยบ่อยๆ งดแช่น้ำอย่างน้อย 1 สัปดาห์ เช่น แช่ในอ่าง ว่ายน้ำ เป็นต้น
คอยสำรวจตัวเองว่ามีอาการผิดปกติเกิดขึ้นหรือไม่ เช่น มีเลือดออกมามากจนผิดปกติ มีอาการปวดท้องรุนแรง มีไข้ หนาวสั่น มีตกขาวที่มีกลิ่นออกมา ถ้าเกิดอาการแบบนี้ให้รีบไปพบแพทย์ทันที
หลีกเลี่ยงการมีเพศสัมพันธ์อย่างน้อย 2 สัปดาห์ เพื่อที่จะทำให้แผลข้างในช่องคลอดหายได้เร็ว
ควรไปพบแพทย์ตามนัดเพื่อดูผลการรักษา

ผลข้างเคียงของการขูดมดลูก

ผลข้างเคียงของการขูดมดลูกมีน้อยมาก อาการที่พบได้เป็นปกติ เช่น ปวดท้องน้อยเหมือนมีประจำเดือน เกิดจากการหดเกร็งของมดลูก สามารถรับประทานยาแก้ปวดเพื่อบรรเทาอาการได้ และอาการจะค่อยๆ ดีขึ้นเมื่อเวลาผ่านไป

ความเสี่ยงของขูดมดลูก

ความเสี่ยงของการขูดมดลูก มักมาในรูปแบบของภาวะแทรกซ้อน ตัวอย่างที่พบได้อาจมีดังนี้

การติดเชื้อหรือมีเลือดออกจากช่องคลอด ในบางกรณีการขูดมดลูกอาจมีเนื้อเยื่อบุหลงเหลืออยู่ข้างใน โดยปกติร่างกายจะขับสิ่งเหล่านี้ออกมาเอง แต่ในบางกรณีอาจเกิดการติดเชื้อขึ้นหรือมีเลือดออกมามากขึ้นได้ จนต้องขูดมดลูกซ้ำอีกครั้ง เพื่อเอาเนื้อเยื่อบุที่เหลืออยู่ทั้งหมดออกมา
ปากมดลูกได้รับเสียหาย หากปากมดลูกฉีกขาดหรือได้รับความเสียหาย แพทย์จะกดปากแผลหรือเย็บปิด เพื่อห้ามเลือดให้
เกิดภาวะพังผืดในโพรงมดลูก (Asherman’s Syndrome) มักเกิดได้จากการขูดมดลูกหลังคลอดบุตรหรือแท้งบุตร ซึ่งอาจเป็นสาเหตุที่ทำให้ไม่มีประจำเดือน หรือส่งผลทำให้เกิดอาการเจ็บปวดมากขึ้นขณะที่มีประจำเดือน ทำให้มีบุตรยาก หรืออาจจะเกิดการแท้งบุตรขึ้นมาได้ในอนาคต
ทำให้มดลูกทะลุ (Uterus Perforation) มีโอกาสเกิดกับผู้ที่เริ่มตั้งครรภ์และอยู่ในวัยหมดประจำเดือน

ขูดมดลูกเจ็บไหม?

หากผู้ที่รักษาได้รับยาสลบ ก็จะไม่รู้สึกเจ็บเลยในขณะที่ขูดมดลูก แต่ถ้าใช้การฉีดยาชาที่บริเวณคอของปากมดลูก อาจทำให้รู้สึกปวดที่ท้องน้อย คล้ายกับการปวดประจำเดือน และหากผู้ที่การรักษามีอาการชารอบบริเวณริมฝีปาก หรือรู้สึกคล้ายมีอาการจะเป็นลมในระหว่างขูดมดลูก ต้องแจ้งให้แพทย์ทราบทันที

ขูดมดลูกพักฟื้นกี่วัน?

ผู้รับการรักษามักใช้เวลาพักฟื้นเพียง 1-2 วัน หากไม่มีอาการแทรกซ้อนใดๆ ก็จะสามารถกลับมาใช้ชีวิตประจำวันได้ตามปกติ

ขูดมดลูกใช้เวลานานไหม?

ในการขูดมดลูก ใช้เวลาทั้งหมดทุกขั้นตอนในการทำจนแล้วเสร็จอยู่ที่ประมาณ 15-30 นาทีเท่านั้น ถือได้ว่าเป็นการรักษาที่ใช้เวลาไม่นาน

เช็กราคาการขูดมดลูกจากโรงพยาบาลต่างๆ พร้อมบริการเช็คคิวทำนัดให้ฟรี โดยแอดมินของ HDmall.co.th

บทความที่เกี่ยวข้อง

ที่มาของข้อมูล

ขยาย

ปิด

Debra Rose Wilson, Ph. D., MSN, R. N., ISCLC, AHN-BC, CHT, (https://www.healthline.com/health/d-and-c), May 5 2020.
D&C Procedure after a Miscarriage, American Pregnancy Association, (https://americanpregnancy.org/healthy-pregnancy/pregnancy-complications/d-and-c-procedure-after-miscarriage/).
Michael Bowen, Dilatation and Curettage.Netdoctor, (https://www.netdoctor.co.uk/procedures/surgical/a4464/dilation-and-curettage-8211-dc/), Jan 2 2013.
เอกสารคำแนะนำ ผู้รับบริการขูดมดลูกในผู้ป่วยนรีเวช, คณะแพทย์ศาสตร์โรงพยาบาลรามาธิบดี มหาลัยมหิดล, (https://www.rama.mahidol.ac.th/healthpromo/sites/default/files/public/s2.pdf).
มะเร็งมดลูก, สถาบันมะเร็งแห่งชาติ กรมการแพทย์ กระทรวงสาธารณสุข, (https://www.nci.go.th/th/Knowledge/modluk.html).