เด็กแต่ละคนย่อมมีพัฒนาการไปตามช่วงวัย เช่นเดียวกับพัฒนาการด้านภาษาและการพูดด้วย ยิ่งเป็นเด็กเล็ก ๆ ที่พูดได้เป็นคำ ๆ ไม่เป็นประโยค พ่อแม่จะรู้ได้อย่างไรว่าลูกพูดช้า พัฒนาการภาษาไม่สมวัย
วันนี้ HDmall ชวนคุณพ่อคุณแม่มารู้จักกับ “พัฒนาการด้านภาษาล่าช้าในเด็ก” ทั้งสาเหตุที่ลูกพูดช้า วิธีสังเกตความผิดปกติในการสื่อสารของลูก และคำแนะนำที่พ่อแม่ช่วยเสริมพัฒนาการด้านภาษาของลูกได้ง่าย ๆ มาฝาก
สารบัญ
รู้จักกับพัฒนาการทางภาษาของเด็ก
เด็ก ๆ สามารถเริ่มเรียนรู้ภาษาและการสื่อสารได้จากการมีปฏิสัมพันธ์กับคนในครอบครัว ผู้อื่น และสิ่งต่างๆ รอบตัว ซึ่งพัฒนาการทางภาษาแบ่งได้เป็น 2 ด้านหลัก คือ
- การรับรู้และเข้าใจภาษา (Receptive language) คือ ความสามารถในการเข้าใจ ตีความ รู้ภาษาที่ผู้อื่นสื่อสารออกมาผ่านการฟังและการมองเห็น เช่น การรู้จักชื่อตนเอง การทำตามคำสั่ง การชี้รูปภาพหรืออวัยวะตามคำบอก
- การแสดงออกทางภาษา (Expressive language) คือ ความสามารถในการแสดงออกโดยใช้ภาษาในการสื่อสาร เช่น การส่งเสียง การพูด การเลือกใช้ภาษาให้เหมาะสมกับสถานการณ์นั้น และการใช้ร่างกายแสดงความต้องการในรูปแบบต่าง ๆ
พัฒนาการทางภาษาเป็นทักษะที่จำเป็นในการสื่อสาร และเป็นพื้นฐานในการเรียนรู้ในหลายด้าน ไม่ว่าจะเป็นการสื่อสารกับผู้อื่น การเข้าสังคม การแก้ไขปัญหา และการใช้ชีวิต
ฉะนั้น ถ้าเด็กมีพัฒนาการทางภาษาล้าช้าต่อเนื่อง ไม่สมวัย จะส่งผลกระทบการเรียนรู้ มีปัญหาอารมณ์ และพฤติกรรมตามมาในอนาคต
ลูกพูดช้า พัฒนาการด้านภาษาไม่สมวัย เป็นแบบไหน
เด็กพูดช้า หมายถึง เด็กที่มีพัฒนาการด้านการสื่อสาร ภาษาและการพูดไม่เป็นไปตามวัย เช่น เด็กจะสามารถเริ่มพูดได้ตอนอายุ 2–3 ปี แต่เด็กบางคนในวัยเดียวกันยังพูดไม่ได้ หรือเด็กอายุ 3 ปี ปกติควรจะพูดเป็นประโยคสั้น ๆ ได้ แต่เด็กยังพูดไม่ได้ หรือปกติแล้ว
สัญญาณบอกว่าลูกพูดช้า พ่อแม่สังเกตอย่างไร
โดยทั่วไป เด็กจะมีพัฒนาการทางภาษาอย่างเป็นลำดับขั้นตอน เช่น เริ่มตั้งแต่การส่งเสียงอ้อแอ้ เมื่อจำชื่อตัวเองได้จะตอบสนองตอนถูกเรียกชื่อ เริ่มพูดเป็นคำ จนพัฒนาการเป็นการสื่อสารที่ซับซ้อนขึ้นเรื่อย ๆ ตามวุฒิภาวะแต่ละช่วงวัย
โดยสัญญาณบอกว่าลูกพูดช้า คุณพ่อคุณแม่สามารถสังเกตได้จากพฤติกรรมในแต่ละช่วงวัยได้ดังนี้
- อายุแรกเกิด–4 เดือน: ช่วงที่เด็กกำลังตื่นดี ไม่มีการตอบสนองต่อเสียงต่าง ๆ รอบตัว เช่น ไม่มองหรือหันตามเสียงที่ได้ยิน
- อายุ 5–7 เดือน: ไม่ส่งเสียงโต้ตอบกับผู้อื่น หรือส่งเสียงน้อยกว่าปกติ
- อายุ 9–12 เดือน: ไม่สามารถเลียนเสียงพยัญชนะอื่น ๆ หรือสิ่งที่ได้ยิน ยกเว้นเสียง “อ”
- อายุ 15 เดือน: ไม่สามารถพูดคำที่มีความหมาย อย่างน้อย 1 คำ
- ช่วงอายุ 18 เดือน : ไม่เข้าใจหรือไม่สามารถทำตามคำสั่งง่าย ๆ ได้ พูดคำที่มีความหมายอย่างน้อย 3 คำไม่ได้
- ช่วงอายุ 2 ปี : ไม่สามารถพูด 2 คำต่อเนื่องกันได้ เช่น ไปเที่ยว กินข้าว หรือพูดคำที่มีความหมายได้น้อยกว่า 20–50 คำ
- ช่วงอายุ 3 ปี : พูดเป็นประโยคสมบูรณ์ไม่ได้ (มีประธาน กริยา กรรมรวมกัน) เช่น พ่อไปทำงาน แม่กินข้าว คนที่ฟังเด็กพูดส่วนใหญ่ไม่เข้าใจ ทำตามคำสั่งแบบ 2 ขั้นตอนไม่ได้ เช่น ไปหยิบตุ๊กตาแล้วเอากลับมาให้แม่
- ช่วงอายุ 4 ปี : ไม่สามารถเล่าเรื่องสั้น ๆ ให้คนอื่นเข้าใจได้ ผู้อื่นยังฟังภาษาที่เด็กพูดไม่เข้าใจ
พูดช้า เป็นปัญหาที่ไม่ควรมองข้าม ยิ่งรู้เร็ว ยิ่งกระตุ้นพัฒนาการลูกได้อย่างตรงจุด ลองดูแพ็กเกจตรวจประเมินพัฒนาการเด็ก ที่นี่ จองผ่าน HDmall.co.th ได้ราคาโปร พร้อมรับส่วนลดเพิ่มเติมทุกการจอง
สาเหตุที่ลูกพูดช้า
การสื่อสารจำเป็นต้องอาศัยการเรียนรู้ และการเลียนแบบจากสิ่งรอบตัว โดยต้องใช้อวัยวะต่าง ๆ ร่วมกัน ไม่ว่าจะเป็น ตา หู ปาก สมอง หากเกิดความผิดปกติในส่วนใดส่วนนึง จะส่งผลกระทบทำให้เกิดพัฒนาการทางภาษาล่าช้า
โดยสาเหตุพบบ่อยที่ส่งผลต่อการพูดในเด็ก ได้แก่
ความบกพร่องด้านการได้ยิน
ปัญหาทางการได้ยิน อย่างหูหนวก หูตึง ทำให้เด็กได้ยินสิ่งต่างไม่ชัด หรือไม่ได้ยินจนกระทบต่อการพูด เด็กจะไม่ตอบสนองต่อเสียงรอบตัว พยายามใช้ท่าทางช่วยในสื่อสารมากกว่าการส่งเสียง
ภาวะบกพร่องทางสติปัญญา
ความผิดปกติทางสติปัญญาจะทำให้เด็กมีปัญหาในการสื่อสาร พูดช้า ร่วมกับพัฒนาการด้านอื่น ๆ ก็ล่าช้าด้วย เช่น ด้านร่างกาย ด้านกล้ามเนื้อ ด้านการคิด ความทรงจำ การเรียนรู้ และการเข้าสังคม
ภาวะออทิสติก
เด็กที่มีภาวะออทิสติกจะมีพัฒนาการทางภาษาล่าช้า ร่วมกับความบกพร่องของปฏิสัมพันธ์ทางสังคม เช่น พูดช้า ไม่ทำตามคำสั่ง ไม่มองหน้าสบตา ไม่มีอารมณ์ร่วม เรียกชื่อไม่หัน หรือมีพฤติกรรมชอบทำอะไรซ้ำๆ
ภาวะพัฒนาการด้านภาษาผิดปกติ
เด็กจะมีพัฒนาการด้านอื่น ๆ ปกติ แต่มีความล่าช้าเฉพาะด้านภาษาด้านเดียวเท่านั้น โดยความผิดปกติเป็นได้ทั้ง พัฒนาการด้านความเข้าใจภาษาและการใช้ภาษา เด็กจะมีความล่าช้าในการทำความเข้าใจ การตีความ หรือทำตามคำสั่ง
หรือพัฒนาการด้านการพูดล่าช้า เด็กจะสามารถเข้าใจความหมายและภาษาสมวัย แต่มีปัญหาเรื่องการเปล่งเสียง หรือพูดช้ากว่าเด็กวัยเดียวกัน บางครั้งอาจจะเรียกเด็กกลุ่มนี้ว่า เด็กปากหนัก
การเลี้ยงดูและสภาพแวดล้อม
โดยส่วนมากหากเด็กมีสภาพแวดล้อมที่ไม่เหมาะสม เช่น ปล่อยให้อยู่เดียว ขาดปฏิสัมพันธ์กับผู้อื่น หรือให้เด็กใช้อุปกรณ์อิเล็กทรอนิกส์มากเกินไป จะส่งผลต่อการเรียนรู้ด้านภาษาและการสื่อสาร โดยเฉพาะเด็กเล็กอายุต่ำกว่า 2 ปี ไม่ควรให้ใช้สื่ออิเล็กทรอนิกส์
ลูกพูดช้า มีปัญหาในการพูด ต้องพบแพทย์ไหม
หากพบว่าลูกมีพัฒนาการทางภาษาล่าช้า มีความจำเป็นอย่างมากที่พ่อแม่ หรือผู้ปกครอง ควรจะพาลูกไปพบกับกุมารแพทย์ เพื่อตรวจคัดกรองและวินิจฉัยหาสาเหตุว่าความล่าช้าดังกล่าว เกิดจากปัจจัยไหน และจะได้รักษาอย่างตรงจุด
ลูกพูดช้า พ่อแม่ช่วยเหลือได้อย่างไร
นอกจากการพาลูกไปพบกุมารแพทย์แล้ว ยังมีวิธีช่วยกระตุ้นและส่งเสริมพัฒนาการทางภาษา ที่ทำได้เบื้องต้น เช่น
พูดให้ชัด โชว์ตัวอย่างที่ถูกต้อง
หลายคนอาจจะเคยชินกับพฤติกรรมที่เวลาอยู่กับเด็ก จะพูดเลียนเสียงเด็ก ใช้โทนเสียงเล็ก ๆ สำหรับเด็กที่มีปัญหาพูดช้า คุณพ่อคุณแม่ คนใกล้ชิดเด็กจำเป็นจะต้องพูดกับลูกให้ชัด เพราะพัฒนาการทางภาษาของเด็กเริ่มมาจากการฟังและเลียนเสียงตาม
เปิดโอกาสให้ลูกได้สื่อสาร
คุณพ่อคุณแม่ควรสร้างสภาพแวดล้อมให้ลูกมีการปฏิสัมพันธ์กันอยู่บ่อย ๆ อาจใช้การตั้งคำถาม ชวนคุย หากิจกรรมทำร่วมกัน โดยรอให้เด็กสื่อสารก่อน และตอบสนองทุกครั้งเมื่อลูกพูด พร้อมกับให้กำลังใจทางบวก
หาโอกาสสอนคำศัพท์ใหม่ ๆ อยู่เสมอ
คุณพ่อคุณแม่สามารถเพิ่มคลังคำศัพท์ให้ลูกผ่านกิจกรรมและการเล่น เช่น พูดคุย ชี้ให้ดูสิ่งต่าง ๆ พร้อมบอกว่าคืออะไร เล่านิทาน เล่นภาพประกอบบัตรคำ รวมถึงอาจลองให้ลูกทำตามคำสั่งง่าย ๆ หากลูกฟังไม่เข้าใจ ให้จับมือลูกทำ พร้อมกับพูดคำสั่งไปด้วย
จำกัดการใช้สื่ออิเล็กทรอนิกส์ แท็บเล็ต และโทรทัศน์
เด็กอายุไม่เกิน 2 ปี คุณพ่อคุณแม่ไม่ควรให้ลูกใช้สื่ออิเล็กทรอนิกส์ทุกประเภท ส่วนเด็กอายุ 2 ปีขึ้นไป ควรจำกัดการใช้ไม่เกิน 1 ชั่วโมงต่อวัน
พัฒนาการทางภาษาล่าช้าเกิดได้จากหลายสาเหตุ และเกิดขึ้นได้กับเด็กทุกคน พ่อแม่ควรใส่ใจและเฝ้าสังเกตพัฒนาการลูกอย่างใกล้ชิด หากพบความผิดปกติ ไม่ควรชะล่าใจ ควรพาลูกไปพบกุมารแพทย์ เพื่อตรวจหาสาเหตุ และหาแนวทางส่งเสริมพัฒนาการให้เป็นไปตามวัย
ไม่มั่นใจว่าลูกน้อยมีพัฒนาการทางภาษาสมวัยหรือไม่ ลองมาปรึกษากับกุมารแพทย์ พร้อมตรวจประเมินพัฒนาการเด็ก ในราคาโปรเฉพาะที่ HDmall.co.th เท่านั้น คลิกดูโปร หรือต้องการคำปรึกษาเพิ่มเติมก่อนตัดสินใจ ทักแอดมินได้เลย
