ตรวจมะเร็งเต้านม แนวทางป้องกันปัญหาสุขภาพสำหรับผู้หญิงทุกคน

โรคมะเร็งเต้านม (Breast cancer) เป็นชนิดของโรคมะเร็งที่พบมากเป็นอันดับ 1 ในผู้หญิงทั่วโลก

ข้อมูลสถิติจากสถาบันมะเร็งแห่งชาติ เผยว่า มีผู้หญิงที่ป่วยเป็นโรคมะเร็งเต้านมรายใหม่ 13,000 คนต่อปี หรือ 35 คนต่อวัน และมีแนวโน้มเพิ่มมากขึ้นทุกปี

การตรวจคัดกรองมะเร็งเต้านมในช่วงวัยที่เหมาะสม จึงเป็นสิ่งสำคัญที่ผู้หญิงทุกคนไม่ควรละเลย เพราะหากตรวจพบตั้งแต่ระยะแรกเริ่ม แล้วเข้ารับการรักษาอย่างทันท่วงที จะช่วยเพิ่มโอกาสในการรักษาโรคมะเร็งเต้านมให้หายขาดได้

การตรวจมะเร็งเต้านม คืออะไร?

การตรวจมะเร็งเต้านม คือการตรวจคัดกรองโรคมะเร็งเต้านม ทำได้หลายวิธี เช่น การคลำ การตรวจอัลตราซาวด์ หรือการตรวจแมมโมแกรม นิยมตรวจในผู้หญิงมากกว่าผู้ชาย เพราะโรคมะเร็งเต้านมพบในผู้หญิงมากกว่าผู้ชาย 100 เท่า เนื่องจากฮอร์โมนเพศหญิงมีความสัมพันธ์กับการเกิดมะเร็งเต้านม

การตรวจมะเร็งเต้านม สำคัญอย่างไร?

การตรวจคัดกรองมะเร็งเต้านมมีความสำคัญมาก เพราะโรคมะเร็งเต้านมเป็นโรคมะเร็งที่พบมากเป็นอันดับ 1 ในผู้หญิงทั่วโลก และเป็นสาเหตุการเสียชีวิตของผู้หญิงไทยมากเป็นอันดับ 1

อย่างไรก็ตาม การตรวจพบมะเร็งเต้านมตั้งแต่ระยะแรกเริ่มจะเพิ่มโอกาสในการรักษาให้หายขาดได้ โดยพญ.สุดารัตน์ ชัยเพียรเจริญกิจ แพทย์ผู้เชี่ยวชาญด้านศัลยศาสตร์มะเร็งวิทยา รพ.จุฬาภรณ์ ได้ให้ข้อมูลในงานกิจกรรมรณรงค์ป้องกันโรคมะเร็งเต้านมในสตรีไทยไว้ว่า

“มะเร็งเต้านมสามารถรักษาให้หายขาดได้ โดยเฉพาะหากรักษาเร็วตั้งแต่แรกเริ่มโอกาสหายขาดจะยิ่งสูง โดยมะเร็งเต้านมระยะที่ 1 คือก้อนมะเร็งยังมีขนาดไม่เกิน 2 เซนติเมตร และยังไม่แพร่กระจายไปยังต่อมน้ำเหลือง โอกาสหายขาดสูงถึง 98%

ระยะที่ 2-3 คือระยะลุกลามเฉพาะที่ ก้อนมะเร็งมีขนาด 2-5 เซนติเมตร แพร่กระจายมายังบริเวณต่อมน้ำเหลืองแล้ว โอกาสหายขาดอยู่ที่ 84%

ส่วนมะเร็งระยะที่ 4 หรือระยะแพร่กระจายหรือระยะสุดท้าย ที่มะเร็งกระจายไปยังอวัยวะอื่นในร่างกายแล้ว โอกาสหายขาดมีเพียง 24%”

ดังนั้นการตรวจคัดกรองมะเร็งเต้านมจึงเป็นสิ่งสำคัญที่ผู้หญิงไม่ควรละเลย โดยสามารถเริ่มเข้ารับการตรวจเต้านมโดยแพทย์ได้ตั้งแต่อายุ 20 ปีขึ้นไป และตรวจแมมโมแกรมได้ตั้งแต่อายุ 40 ปีขึ้นไป

การตรวจมะเร็งเต้านม มีกี่วิธี?

การตรวจคัดกรองมะเร็งเต้านม ทำได้หลายวิธี โดยทั่วไปแล้วจะเริ่มจากการตรวจเต้านมโดยแพทย์ การตรวจอัลตราซาวด์ และการตรวจแมมโมแกรมก่อน หากแพทย์ตรวจพบความผิดปกติที่คาดว่าจะเป็นเนื้อร้าย จึงจะส่งตรวจเชิงลึกต่อไป

1.การตรวจเต้านมด้วยตนเอง

การตรวจเต้านมด้วยตนเอง ควรทำอย่างน้อยเดือนละ 1 ครั้ง

ผู้หญิงที่ยังมีประจำเดือนอยู่ ควรตรวจเต้านมในวันที่ 7-10 วัน หลังจากที่มีประจำเดือนวันแรก เนื่องจากเต้านมจะอ่อนตัว สามารถคลำพบสิ่งผิดปกติได้ง่าย

ในส่วนของผู้หญิงในวัยหมดประจำเดือน ควรกำหนดวันตรวจในแต่ละเดือน เพื่อให้ง่ายแก่การจดจำ ทำให้สามารถตรวจเต้านมได้ทุกเดือน

วิธีการตรวจเต้านมด้วยตนเอง จะแบ่งเป็น 2 ส่วนหลักๆ ดังนี้

• การดู ให้ยืนหน้ากระจก ปล่อยแขนแนบลำตัวทั้งสองข้าง ตามด้วยยกมือเท้าสะเอว และยกมือทั้ง 2 ข้างเหนือศีรษะ โดยแต่ละท่าให้สังเกตลักษณะของเต้านมแต่ละส่วนด้วย
  • หัวนม ควรอยู่ในระดับเดียวกัน มีสีผิวเหมือนกัน รูปร่างคล้ายกัน ไม่ถูกดึงรั้งให้บุ๋มลงไป ไม่ควรมีเลือดหรือน้ำเหลืองไหลออกจากหัวนม ไม่ควรมีแผลผิวถลอก หรือแผลจากก้อนนูนแตกออกมาที่ผิว
  • ปานนม ควรมีผิวเนียนและสีเหมือนกัน ไม่ควรมีรอยนูน รอยบุ๋ม แผลผิวถลอก หรือแผลจากก้อนนูนแตกออกมาที่ผิว
  • ผิวเต้านม ควรมีผิวเนียนและสีเหมือนกัน ไม่ควรมีผิวบวมหนา ผิวตึงบาง ผิวเปลือกส้ม รูขุมขนใหญ่ รอยนูน รอยบุ๋ม สีผิวแดงคล้ำ หรือรอยแผลแตกทะลุออกมาที่ผิวหนัง
  • ระดับและขนาดของเต้านม ควรอยู่ในระดับเดียวกัน มีขนาดและรูปร่างใกล้เคียงกัน ไม่ควรมีการดึงรั้งหรือห้อยลงมา
• การคลำ จะทำหลังจากที่ดูลักษณะของเต้านมด้วยตาเปล่าแล้ว
  • คลำบริเวณรักแร้และเหนือกระดูกไหปลาร้าทั้ง 2 ข้าง เพื่อดูว่ามีต่อมน้ำเหลืองโตหรือไม่ โดยให้นั่งตัวตรง วางแขนข้างที่ตรวจบนโต๊ะ แล้วใช้ปลายนิ้วชี้ นิ้วกลาง และนิ้วนาง ของแขนอีกข้างคลำลึกเข้าไปในรักแร้ข้างที่ตรวจ และบริเวณไหปลาร้า ทำสลับกันทั้ง 2 ข้าง
  • คลำเต้านม ทำได้ทั้งท่านั่งและท่านอน โดยให้ยกแขนข้างที่จะตรวจเหนือศรีษะ แล้วใช้ปลายนิ้วชี้ นิ้วกลาง และนิ้วนาง ของแขนอีกข้าง คลำดูให้ทั่วบริเวณเต้านม สามารถกดลงบนผิวหนังเบาๆ ได้
  • บีบหัวนม เพื่อดูว่ามีสารคัดหลั่งไหลออกมาหรือไม่

2.การตรวจเต้านมโดยแพทย์

การตรวจเต้านมโดยแพทย์จะใช้วิธีการตรวจด้วยการคลำเหมือนกับการตรวจเต้านมด้วยตนเอง แต่แพทย์จะมีความชำนาญมากกว่า สามารถตรวจได้แม่นยำกว่าเราตรวจด้วยตนเอง

การตรวจเต้านมโดยแพทย์มักเป็นขั้นตอนแรกของการตรวจคัดกรองมะเร็งเต้านม หากแพทย์ตรวจพบก้อนเนื้อ หรือความผิดปกติอื่นๆ เช่น มีสารคัดหลั่งไหลออกมาจากหัวนม หรือเต้านมมีรูปร่างผิดปกติ จึงจะส่งตรวจอัลตราซาวด์เต้านม หรือตรวจแมมโมแกรมต่อไป

3.การตรวจอัลตราซาวด์เต้านม (Ultrasound)

การตรวจอัลตราซาวด์เต้านม เป็นการตรวจโดยการส่งคลื่นเสียงความถี่สูงเข้าไปในเนื้อเต้านม คลื่นเสียงจะกระทบกลับเนื้อเยื่อต่างๆ แล้วสะท้อนกลับมาที่เครื่องตรวจ แปลงเป็นสัญญาณภาพบนจอมอนิเตอร์ ช่วยให้แพทย์สามารถแยกเนื้อเยื่อเต้านมปกติกับก้อนในเต้านมได้

การตรวจอัลตราซาวด์เต้านมสามารถวินิจฉัยก้อนเนื้อที่พบว่า เป็นถุงน้ำ หรือก้อนเนื้อ และสามารถดูลักษณะของก้อนเนื้อได้ว่ามีแนวโน้มที่จะเป็นเนื้อร้ายหรือไม่

การตรวจอัลตราซาวด์เต้านมเป็นการตรวจที่ไม่ใช้รังสี มีความปลอดภัยสูง ความเสี่ยงต่ำ เหมาะสำหรับผู้ที่เนื้อเต้านมหนาแน่นมาก ผู้หญิงที่อายุน้อย และหญิงตั้งครรภ์ แต่ไม่สามารถตรวจหาหินปูน หรือมะเร็งเต้านมขนาดเล็กมากได้เหมือนการตรวจแมมโมแกรม

4.การตรวจแมมโมแกรม (Mammogram)

การตรวจแมมโมแกรม เป็นการตรวจทางรังสีชนิดหนึ่ง มีลักษณะคล้ายการตรวจเอกซเรย์ แต่มีปริมาณรังสีน้อยกว่าเครื่องเอกซเรย์ทั่วไป โดยแพทย์จะใช้เครื่องมือบีบเต้านมเข้าหากันเพื่อให้เนื้อเยื่อเต้านมแผ่ออก แล้วทำการถ่ายรูปเต้านมจากด้านบนและด้านข้าง

การตรวจแมมโมแกรมแบบเก่าจะแสดงผลลงฟิล์มเอกซเรย์ปกติ แต่ในปัจจุบัน นิยมตรวจด้วยเครื่องดิจิตัลแมมโมแกรม เพราะแสดงผลในจอมอนิเตอร์ได้ทันที ได้ภาพที่คมชัดมากกว่า ช่วยลดเวลาในการตรวจ สามารถถ่ายภาพได้ต่อเนื่อง โดยที่ไม่ต้องคอยเปลี่ยนฟิล์มและล้างฟิล์ม

การตรวจแมมโมแกรม สามารถตรวจพบจุดหินปูนและมะเร็งเต้านมขนาดเล็กที่ไม่สามารถตรวจพบได้ด้วยการคลำ หรืออัลตราซาวด์ เหมาะสำหรับผู้ที่มีอายุ 40 ปีขึ้นไป เพราะเนื้อเต้านมไม่หนาแน่นมาก แต่ไม่สามารถวินิจฉัยก้อนที่พบได้ว่า เป็นถุงน้ำหรือก้อนเนื้อเหมือนการตรวจอัลตราซาวด์เต้านม

5.การตรวจคลื่นแม่เหล็กไฟฟ้า (MRI)

การตรวจเต้านมด้วยคลื่นแม่เหล็กไฟฟ้า (Magnetic Resonance Imaging: MRI) หรือที่เรียกว่า “Breast MRI” มักใช้ตรวจคัดกรองมะเร็งเต้านมเพิ่มเติม ในกรณีที่ผลตรวจอัลตราซาวด์และผลตรวจแมมโมแกรมไม่ชัดเจน

MRI จะสร้างภาพ 3 มิติเสมือนจริงของอวัยวะภายในที่มีความละเอียดสูงมาก โดยอาศัยการทำปฏิกิริยาของคลื่นแม่เหล็กไฟฟ้าและคลื่นความถี่วิทยุ

การตรวจ Breast MRI ไม่มีการใช้รังสีที่เป็นอันตรายต่อผู้เข้ารับการตรวจ จึงเป็นการตรวจที่ปลอดภัย ไม่มีผลข้างเคียง แต่จะมีข้อจำกัดในผู้ที่มีการฝังอุปกรณ์โลหะภายในร่างกาย

6.การตรวจชิ้นเนื้อ (Biopsy)

การตรวจชิ้นเนื้อ เป็นการตรวจเพื่อวินิจฉัยมะเร็งเต้านม โดยแพทย์จะใช้เข็มขนาดเล็กเจาะดูดเซลล์ไปตรวจ หรือใช้เข็มขนาดใหญ่ตัดชิ้นเนื้อออกไปตรวจ โดยใช้เครื่องอัลตราซาวด์ หรือเครื่องเอกซเรย์ช่วยชี้ตำแหน่งรอยโรค

แพทย์จะนำผลตรวจชิ้นเนื้อที่ได้มาประเมินร่วมกับผลตรวจร่างกาย ผลตรวจอัลตราซาวด์ และผลตรวจแมมโมแกรม เพื่อวินิจฉัยว่าผู้เข้ารับการตรวจเป็นมะเร็งเต้านมหรือไม่ และวางแผนการรักษาที่เหมาะสมต่อไป

ใครที่ควรเข้ารับการตรวจมะเร็งเต้านม?

ผู้หญิงที่มีอายุ 20 ปีขึ้นไป ควรเริ่มเข้ารับการตรวจเต้านมโดยแพทย์ ซึ่งแพทย์จะสอนวิธีตรวจเต้านมด้วยตนเองให้ผู้เข้ารับการตรวจสามารถกลับมาตรวจเต้านมด้วยตนเองที่บ้านได้

ในส่วนของการตรวจคัดกรองมะเร็งเต้านมด้วยเครื่องอัลตราซาวด์ หรือตรวจแมมโมแกรม จะเริ่มตรวจในผู้หญิงที่มีอายุ 40 ปีขึ้นไป ยกเว้นมีข้อบ่งชี้ให้ต้องตรวจด้วยเครื่องดังกล่าว เช่น ครอบครัวสายตรงมีประวัติเป็นโรคมะเร็งเต้านม หรือคลำเจอก้อนเนื้อ เป็นต้น

ควรตรวจมะเร็งเต้านมบ่อยแค่ไหน?

ความถี่ในการตรวจมะเร็งเต้านมจะแตกต่างกันไปในแต่ละช่วงอายุ ดังนี้

• ผู้หญิงที่มีอายุ 20 ปีขึ้นไป ควรตรวจเต้านมด้วยตนเองอย่างน้อยเดือนละ 1 ครั้ง และตรวจเต้านมโดยแพทย์ผู้ชำนาญการ หรือบุคลาการทางการแพทย์ที่ได้รับการฝึกฝนทุก 3 ปี
• ผู้หญิงที่มีอายุ 40-69 ปี ควรตรวจเต้านมด้วยตนเอง อย่างน้อยเดือนละ 1 ครั้ง ตรวจเต้านมโดยแพทย์ผู้ชำนาญการ หรือบุคลาการทางการแพทย์ที่ได้รับการฝึกฝน ทุก 1 ปี และตรวจแมมโมแกรม ทุก 1-2 ปี
• ผู้หญิงที่มีอายุ 70 ปีขึ้นไป ความถี่ในการเข้ารับการตรวจมะเร็งเต้านมจะขึ้นอยู่กับการประเมินของแพทย์

อาการแบบไหนควรเข้ารับการตรวจมะเร็งเต้านม?

นอกจากเข้ารับการตรวจคัดกรองมะเร็งเต้านมในช่วงวัยที่เหมาะสมแล้ว หากตรวจพบสิ่งผิดปกติเหล่านี้ ควรรีบไปพบแพทย์ทันที โดยไม่จำเป็นต้องรอนัดหมาย

• คลำเจอก้อนผิดปกติ อาจกลิ้งได้ ยึดติดกับเนื้อนม หรือดึงรั้งผิวหนัง
• คลำได้ก้อนที่รักแร้ หรือเหนือไหปลาร้า
• หัวนมถูกดึงรั้งผิดปกติ
• มีเลือด หรือน้ำเหลืองไหลออกมาจากหัวนม
• มีแผลผิวหัวนมถลอก
• ผิวหนังที่เต้านม หรือปานนมมีรอยบุ๋ม รอยนูน อักเสบ บวม แดง หรือมีผิวลักษณะเหมือนเปลือกส้ม หรือเป็นแผลฉีกขาด มีเลือดหรือน้ำเหลืองไหล
• มีแผลที่หายยากของเต้านม หรือหัวนม
• เต้านมทั้ง 2 ข้าง มีขนาดหรือรูปร่างแตกต่างกันอย่างชัดเจน

การเตรียมตัวก่อนไปตรวจมะเร็งเต้านม

• ไม่ต้องงดน้ำ งดอาหาร ก่อนเข้ารับการตรวจ
• สวมใส่เสื้อและชุดชั้นในที่ง่ายต่อการถอด
• งดทาโลชั่น แป้ง หรือครีมระงับกลิ่นกาย บริเวณรักแร้และเต้านม
• หากมีโรคประจำตัว หรือกำลังรับประทานยารักษาโรค วิตามิน หรืออาหารเสริม ควรแจ้งให้แพทย์ทราบ
• หลีกเลี่ยงการตรวจแมมโมแกรมในช่วงใกล้มีประจำเดือน หรือระหว่างที่มีประจำเดือน เพราะเป็นช่วงที่เต้านมคัดตึง จะทำให้เจ็บกว่าปกติ แนะนำให้ตรวจในช่วง 1 สัปดาห์หลังมีประจำเดือน

ขั้นตอนการตรวจมะเร็งเต้านม เป็นอย่างไร?

ขั้นตอนการตรวจมะเร็งเต้านมจะแตกต่างกันไปในแต่ละโปรแกรมตรวจสุขภาพของแต่ละโรงพยาบาล โดยส่วนใหญ่แล้ว จะมีขั้นตอนการตรวจมะเร็งเต้านม ดังนี้

• พยาบาลพาไปตรวจวัดความดันโลหิต และชั่งน้ำหนักส่วนสูงก่อน
• แพทย์ซักประวัติสุขภาพ และตรวจเต้านมด้วยการคลำ
• แพทย์ตรวจอัลตราซาวด์เต้านม โดยการทาเจลใสเพื่อเป็นสื่อนำ แล้วใช้หัวเครื่องอัลตราซาวด์วนดูบริเวณเต้านมทั้งสองข้าง
• แพทย์ตรวจแมมโมแกรม โดยให้วางเต้านมบนเครื่องตรวจทีละข้าง ตัวเครื่องจะค่อยๆ กดเต้านมเพื่อให้เนื้อเยื่อเต้านมแผ่ออก แล้วทำการถ่ายภาพรังสี
• แพทย์อ่านผลตรวจให้ผู้เข้ารับการตรวจฟัง หากตรวจพบเจอสิ่งผิดปกติ เช่น ก้อนเนื้อ อาจแนะนำให้เจาะชิ้นเนื้อส่งตรวจในห้องปฏิบัติการณ์ต่อไป

การดูแลตนเองหลังตรวจมะเร็งเต้านม

การตรวจคัดกรองมะเร็งเต้านม ปกติแล้วจะไม่มีผลข้างเคียง ไม่จำเป็นต้องพักฟื้น หลังจากตรวจเสร็จแล้วสามารถกลับไปใช้ชีวิตประจำวันได้ตามปกติ

อย่างไรก็ตาม ผู้เข้ารับการตรวจคัดกรองมะเร็งเต้านม ควรปฏิบัติตามคำแนะนำของแพทย์อย่างเหมาะสม โดยการตรวจเต้านมด้วยตนเองเป็นประจำทุกเดือน และเข้ารับการตรวจเต้านมโดยแพทย์ตามวันเวลานัดหมาย

---

เปรียบเทียบแพ็กเกจและราคาตรวจคัดกรองมะเร็งเต้านม